අම්බෙඩ්කාර්, භීම්රාවෝ රාම්ජී
බොහෝ දුෂ්කරතා මධ්‍යයේ ගමේ පාසැලින් සුළු අධ්‍යාපනයක් ලැබූ පසු අම්බෙඩ්කාර් බොම්බායේ ඇල්ෆින්ෝටන් විද්‍යාලයට බැඳී ඉගෙනීම ලැබුවේය. වයස 19 දී උපාධිය ලත් ඔහු ඇමරිකාවේ කොලම්බියා විශ්වවිද්‍යාලයට බැඳී ඉගෙන සමාජ විද්‍යාව පිළිබඳ උපාධියක් ද ලබා ගත්තේය. අනතුරුව එංගලන්තයට ගොස් අර්ථශාස්ත්‍රය පිළිබඳ උපාධියක් ලැබ බැරිස්ටර් විභාගයෙන් ද සමත් විය. ඔහුගේ අධ්‍යාපනය එපමණින් කෙළවර නොවීය. පසුව දර්ශන විශාරද උපාධියක් ද, නවීන විද්‍යාව පිළිබඳ ආචාර්ය උපාධියක් ද ලබාගත් හෙතම නොයෙක් භාෂා ශාස්ත්‍රයන්හි නිපුණ වී සිය ජනයාට විමුක්තිය ලබාදෙනු වස් දේශපාලනයට බැස්සේය. බොම්බායේ ව්‍යවස්ථාදායක මන්ත්‍රණ සභාවේ සාමාජිකයකු ලෙස දේශපාලන ජීවිතය ඇරඹූ මොහු නිදහස් කම්කරු පක්ෂයේ නායකත්වය දැරීය. ඉන්දියාවට දේශපාලන නිදහස දීම ගැන සලකා බැලීමට ක්‍රි.ව.1930 දී ලන්ඩනයේ පවත්වන ලද සාකච්ඡාවට බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියාව වෙනුවෙන් පෙනී සිටි නියෝජිතයන් අතර ආචාර්‍ය්‍ය අම්බෙඩ්කාර් ද විය. ඉන්දියාවේ අභිනව ආණ්ඩුක්‍රමය සකස් කිරීමේ දී එහි ප්‍රධාන සම්පාදකයකු හැටියට ද හෙතෙම ක්‍රියා කළේ ය. නේරු මහතාට ඒ අවස්ථාවේ දී මොහුගෙන් ලැබුණු සහාය සුළුපටු නොවීය. අම්බෙඩ්කාර් මහතාගේ කෘතහස්තභාවය තේරුම්ගත් බ්‍රිතාන්‍ය ඉන්දියානු ආණ්ඩුව මොහු ප්‍රතිරාජතුමාගේ විධායක මණ්ඩලයේ අධිකරණ ඇමති ධුරයට පත් කළේ ය. 1947 දී ඉන්දියාවට නිදහස ලැබීමෙන් පසු නේරු මහතාගේ ඇමති මඬුල්ලෙහි අධිකරණ ඇමතිවරයා වශයෙන් තෝරා ගන්නා ලද මොහු සෞඛ්‍ය හේතූන් නිසා 1951 දී එයින් අස් වූයේය.
කුඩා කල සිට ම අම්බෙඩ්කාර් මහතා බුද්ධාගම කෙරේ ලැදිකමක් දැක්වීය. 1950 දී කොළඹ පැවැත්වුණු සමස්ත ලෝක බෞද්ධ සම්මේලනයට පැමිණි ඒ මහතා එහි මුල් තැනක් ගෙන ක්‍රියා කළේය. හරිජනයා බුද්ධාගමට හැරවීමේ ව්‍යාපාරයක් අරඹා සිය මරණය තෙක් ඒ පිළිබඳව මහත් උද්යෝගයෙන් කටයුතු කළ මෙතෙම බුද්ධ ජයන්ති වර්ෂයේ දී 1956 ඔක්තෝම්බර් මස 14 වෙනි දා නාග්පූර්හි දි දෙලක්ෂයකට අධික පංචම ජනකායකුත් සමඟ බුද්ධාගම වැළඳ ගත්තේය. ඒ වර්ෂයේ දෙසැම්බර් මස 6 වෙනි දා ඔහුගේ මරණය සිදුවිය. විවිධ විෂයයන්හි පතළා වු ස්වකීය දැනීම හා පාණ්ඩිත්‍යය මුර්තිමත් කොට දක්වන ග්‍රන්ථ කිහිපයක් ද එතුමා විසින් රචනා කරන ලදි. "ශුද්‍ර ජනයාගේ ප්‍රභවය" (Origin of Sudras), "රුපියලේ ගැටලුව" (Problem of the Rupee) සහ "පකිස්ථානය පිළිබඳ චින්තා" (Thoughts on Pakistan) ඉන් කිහිපයකි.
(සංස්කරණය:1963)
