අලම්බුසා
උග්‍ර තපස් ඇති ධ්‍යානලාභී වූ ඉසිසිංග නම් තාපසයාගේ ශීල භේදය සඳහා සක් දෙව් රජු විසින් මෙහෙයවන ලද දෙව්දුවය. ජාතකට්ඨකථායෙහි දැක්වෙන පරිදි ඉසිසිංග කුමාරයා මුවදෙනක කුස උපන් මිනිස් කුමරෙකි. එකල වනයෙහි තවුස් පැවිද්දෙන් පැවිදිව සිටි බෝසත්හු එකුමරු පුත්‍ර ප්‍රේමයෙන් වඩා සුදුසු කාලයෙහි තවුස්පැවිද්දෙන් පැවිදි කළහ. බෝසත්හු මහලුව ගිය කල්හි තරුණ තවුසා නාරීවනයට ගෙන ගොස් නාරිලතාවන්හි පිපුණු මල් පෙන්වා “දරුව, මේ හිමවතෙහි මේ මල් වැනි ස්ත්‍රීහු ඇත්තාහ, ඔහු තම වසඟයට ගියාවුන් වනසති, එහෙයින් ඔවුන්ගේ වසඟයට නොයා යුතුය”යි අවවාද කොට එයින් සැවැ බඹ ලොව උපන්හ. ඉසිසිංගයෝ ධ්‍යාන උපදවා හිමවත්හි විසූහ.
උන්ගේ සිල්තෙදින් කම්පිතවැ ගිය සක්දෙව් රද “මුන් මා ශක්‍රභාවයෙන් ච්‍යුත කරවතැ”යි බියපත්වැ “ඉසිසිංග තාපසයන්ගේ සිල් බිඳු වන්නෙමි”යි ඊට සමත් දෙවඟනක සොයනුයේ අලම්බුසා නම් දෙවඟන දැක ඒ සඳහා ඇය මෙහෙය විය. අලම්බුසා තොමෝ ඉසිසිංගයන්ගේ අසපුවට පැමිණ හාවභාවලීලායෙන් තාපසයා පොලොඹවා සීලභේදයට පැමිණවිය. පසුව සිහිසන් ලැබූ හෙතෙම ස්වකීය ගුණ විනාශයෙන් දුකට පැමිණ “පියාගේ අවවාද නොසිහි කිරීමෙන් මේ විපත සිදු වීය”යි බොහෝ සෙයින් වැලැපැ නැවත ද වීර්යය කොට ධ්‍යාන ඉපැදවිය. අලම්බුසා ස්වකීය අපරාධයෙන් බියපත් වැ තවුසා ක්ෂමා කරවාගෙන දෙලොවට ගියාය. සක් දෙවිඳු ඈට පැහැද වරයක් ගනැ” යි කීය. අලම්බුසා තොමෝ “දේවෙන්ද්‍රය, ඉදින් මට වර දෙන්නෙහි නම් නැවත ඍෂීන් පොලොඹවනු සඳහා මා නොයවනු මැනැව”යි වර ඉල්ලාගත.
අලම්බූෂා නම් අප්සරාවක ගැන සංස්කෘත සාහිත්‍යයෙහි සඳහන් වෙයි.
(සංස්කරණය: 1965)
