අලුත්සහල් මංගල්ලය
මේ වනාහි මහනුවර දළදා මාළිගාවේ ද සිව්දේවාලයේ ද තවත් නොයෙක් දේවාලවල ද අවුරුදු පතා පැවැත්වෙන උත්සවයකි. ඊට අලුසහල් මංගල්ලය, අලුසාල් මංගල්ලය හෝ අලුසල් මංගල්ලයයි ද ව්‍යවහාර කරනු ලැබේ.
ඒ ඒ දේවාලවල බස්නායක නිලමවරු නියමිත නැකැත් මොනවාදයි තම දේවාලවලට දන්වති. මාළිගාවේ නැකැත් මොහොට්ටාල විසින් උත්සවයේ විවිධ අවස්ථාවන්හි දී කළ යුතු දැයට යෝග්‍ය නැකැත් වේලාවල් දන්වනු ලැබේ. කපුරාළ, වන්නකුරාළ, කට්ටියානෙරාළ, වියන් අල්ලන්නන්, මුතුකුඩකරු, දවුල් තම්මැට්ටම් වයන්නන් හා හොරණෑකරුවන් යන මොවුන්ගෙන් යුත් පෙරහැරවල් මාළිගාවට පැමිණෙයි. මාළිගාවේ පෙරහැර හා සතර දේවාලයේ පෙරහැරවල් ප්‍රධාන කොටගත් මේ පෙරහැරවලින් ද සැදි මහපෙරහැර දුරුතු පසළොස්වකට දින කීපයකට පෙර ගුරුදෙණියේ ධාන්‍යාගාරය වෙත යයි. වී අමුණු 18ක් වැපිරෙන අක්කර 30කින් යුත් ගුරුදෙණියේ කුඹුර කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජුගේ ගුරුදෙණිකෙත නමින් හැඳින්වේ. ගුරුදෙණියේ විදානේ ප්‍රමුඛ පෙරහැරක් ඉදිරියට අවුත් මහපෙරහර පිළිගෙන ගබඩාව කරා කැඳවා ගෙන යයි. විදානේ සහ ගමරාළලා 7 දෙනෙක් දියවඩන නිලමේට බුලත් හුරුලු පිළිගන්වා ධාන්‍යාගාරයට එන ලෙස ආරාධනා කරති. පාවාඩ මත ගමන් කරන දියවඩන නිලමේට බුලත්, තේපැන් ආදියෙන් සංග්‍රහ කරනු ලැබේ. ගමරාළවරු 7 දෙනා අඩුක්කු (ආහාර) සැළි 7ක් හා ව්‍යංජන 30ක් ද රැගෙන ආ යුතුයි. මේ වනාහි දිනපතා මුළුතැන් බෑමට වුවමනා කරන ප්‍රමාණයයි. ආහාර පිළියෙල කරනු ලබන්නේ දළදා මාළිගාවේ හා සිව් දේවාලවල පෙරහැරවල ජනයාට පමණ ය. භෝජනයෙන් පසු දියවඩන නිලමේ සහ මාළිගාවේ වෙනත් නිලධාරීහු අලුත් සහල් තැන්පත් කොට ඇති කාමරයට යති. සිව්දේවාලවල කපුරාළලා අෂ්ටක කියති. අනතුරුව බෙරකාරයෝ මඟුල් බෙර වාදනය කරති. ඉන්පසු මොහොට්ටාල ලේකම් මිටිය රැගෙන “දළදා මාළිගාවට සහල් නැළි 30යි වී නැළි 15යි” කියා කියවයි. දියවඩන නිලමේ රිදී නැළිය ගෙන චාරිත්‍රානුකූලව නැළියක් මැන පසෙක හිඳ ගනියි. ඉතිරි හරිය මනිනු ලබන්නේ මනන්නා විසිනි. ඉන්පසු මොහොට්ටාල “නාථ දේවාලයට හාල් නැළි 5යි වී නැළි 2යි” කියා කියවයි. මෙය මනිනු ලබන්නේ ද මනන්නා විසිනි. ඉන්පසු පිළිවෙළින් විෂ්ණු, කතරගම, පත්තිනි යන දේවාලවලට වී හා සහල් මනිනු ලැබේ. (මේ පිළිවෙළ සැලකිය යුතු ය. පෙරහැර පැමිණෙන්නේ ද මේ පිළිවෙළටයි.) අනතුරුව මල්වතු, අස්ගිරි විහාර දෙකට වී සහල් මනිනු ලැබේ. එම වී සහල් කත්කරුවන් විසින් ගෙන යනු ලැබේ. ඉන් පසු නමිපොතේ පිළිවෙළින් ගංගාරාමය, දෙගල්දොරුව, කුණ්ඩසාලේ ආදි දේවාලවලට වී සහ සහල් වෙන් කරනු ලැබේ.
මාළිගාව, සිව්දෙවාල, මල්වත්ත, අස්ගිරිය හා ගංගාරාමය අනික් ස්ථානවලට වැඩියෙන් ධාන්‍ය ලබයි. අනික් දේවාලවලට වී සේරු 2කුත් හාල් සේරුවකුත් ලැබේ. නොපැමිණෙන අයගේ කොටස් මාළිගාව සතු වෙයි.
පෙරහැර ආපසු යන්නේ එකට නොවේ. කොටස් ලැබූ අය තම තමන්ගේ පෙරහැරවල් ද කැටුව ආපසු යති. එහෙත් මාළිගාවේ සහ සිව්දේවාලයේ පෙරහැරවල් ආපසු නොයයි. එම පෙරහැරවල් අවුත් ගංගාරාමයේ රාත්‍රිය ගත කරයි.
පසු දින අලි ඇතුන් සහිත පෙරහැරකින් අලුත් සහල් මාළිගාවේ සහ දේවාලවල ගබඩාවලට ගෙන ගොස් සුබ මොහොතින් ගබඩා කරනු ලැබේ.
දුරුතු පසළොස්වක දිනයෙහි අලුත් සහලින් ආහාර පිස දළදා මාළිගාවේ සහ ඒ ඒ දේවාලවලට පුද පූජා පවත්වනු ලැබේ.
දළදා මන්දිරයෙහි මේ පූජාව පිණිස සහල් සේරු අසූවකින් බත් පිසිනු ලැබේ. ඊට අවශ්‍ය මාළු පිණි ආදිය ගබඩාගම් වැසියෝ මහේකත් නම් කත්වලින් ගෙනැවිත් භාරදෙති. ව්‍යංජන 32ක් පිළියෙල කර කැවිලි සහිත ව පාත්‍රය පුරවා දියවඩන නිලමේ ප්‍රමුඛ සේවක පිරිස විසින් දළදා වහන්සේට පුදනු ලැබේ.
බෙර දවුල් කොඩි ආදිය සහිත ව පෙරහැරකින් ගරුගම්භීරාකාරයෙන් කමත්වල සිට නැකතින් වී සහල් ගෙන එන්නවුනට අතරමඟ දී අදිකාරම්වරුන් හා අනිකුත් ප්‍රධානීහු එක්වූ බවත්, කාලතුවක්කු වෙඩි හඬකින් නැකත් මොහොත හඟවත් ම ගෙන එන කරල් ධාන්‍ය හා සගල් නියමිත ස්ථානවලට යවන බවත් එම සුබ මොහොතේ දී සාමාන්‍ය ජනයාත් නිලමවරුත් අලුත් සහල් හා වී තම කුඹුරුවලින් හා ගෙවලින් ගෙනෙන බවත් පැරණි වාර්තාවන්හි සඳහන් වේ.
මෑත දී දළදා මාළිගයේ පැවැත්වුණු අලුසහල් මංගල්ලය පිළිබඳ නැකැත් වට්ටෝරුවක් පහත පළවේ.
(සංස්කරණය: 1965)
