ආන්ත්‍රික (එන්ටරික්) ජ්වරය
සමොනෙල්ලා ටයි‍‍ෆී නම් බැක්ටීරියාව නිසා ඇති වන ටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරය ද සමොනෙල්ලා පරාටයිෆෝසම්-ඒ සහ සමොනෙල්ලා පරාටයිෆෝසම්-බී නිසා ඇති වන පරාටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වර ද, ආන්ත්‍රික ජ්වර නාමයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ. (මෙහි අන්තිමට සඳහන් ජීවියා ලංකාවෙහි සුලභ නොවේ.) බොහෝ විට 'එන්ටරික් බැසිලයි' නමින් හඳුන්වනු ලැබෙන මේ ජීවීහු දණ්ඩාකාර බැක්ටීරියාවෝයි.
ආන්ත්‍රික ජ්වරය වූකලි එම රෝගය ඇති කරන ජීවීන් කැවීමෙන් වැලඳී පැතිරී යන උණකි. සති තුන හතරක් නොකඩවා උණ පැවතීම ද ඇඟෙහි රෝස පාට පළු නැඟීම ද (මෙය කළු හමෙහි දැකීම දුෂ්කරය.) පිලාව මහත් වීම ද උදරය රිදෙනසුලු වීම ද බඩ බුරුල් වීම ද මේ රෝගයේ ලක්ෂණයි. කුඩාඅන්ත්‍රය වණ වීමත් අතුණු බහන්වල වසා ග්‍රන්ථි සහ පිලාව මහත් වීමත් විශේෂ ලක්ෂණයි. මේ රෝගයේ බීජෞෂ්ණ කාලය දින 10ක් 14ක් පමණ වේ.
ආන්ත්‍රික ජ්වර රෝග ලෝකයෙහි හැම රටක ම තිබේ. එහෙත් වඩා බහුල වනුයේ නිවර්තන සහ අර්ධ නිවර්තන රටවලය. වැඩිකොට පිරිමින්ට සෑදෙන මේ රෝගය වයස විස්සත් විසිහතරත් අතර අයට බහුලව වැලඳේ. වරක් සෑදීමෙන් පසු ලැබෙන ප්‍රතිශක්තිය බොහෝ විට ජීවිතාන්තය දක්වා ම පවත්නේය. එහෙත් දෙවැනි සහ තෙවැනි වරට ආන්ත්‍රික ජ්වරය සෑදුණු අවස්ථා ද වාර්තා වී තිබේ. බිළිඳු ළමයින්ට ආන්ත්‍රික ජ්වරය සෑදෙන්නේ කලාතුරකිනි.
රෝගය බෝවන්නේ කෙළින් ම හෝ එසේ නැතිව හෝ මිනිසකු මගිනි. ඔහුගේ මල හෝ මූත්‍ර හෝ දෙක ම හෝ සමඟ පිට වන රෝගකාරක ජීවීන් කරණකොටගෙන රෝගියාගෙන් කෙළින් ම හෝ එසේ නැතිව හෝ අනෙක් අය අතරෙහි රෝගය පැතිරේ. රෝගය පතුරුවන තැනැත්තා රෝගයේ උත්සන්න අවස්ථාවෙහි සිටින තැනැත්තකු හෝ සුවය ලබමින් සිටින්නකු හෝ විය හැකියි. ඇතැම් විට ඔහු හුදු 'වාහකයකු' වීමට ද පිළිවන. ආන්ත්‍රික ජ්වර වාහකයෝ උත්සන්නය, නිදන්ගත යයි දෙවැදෑරුම් වෙත්. උත්සන්න වාහකයා ආන්ත්‍රික ජ්වරය වැලඳීමෙන් පසු ටික කාලයක් යන තෙක් මලමූත්‍රාදිය සමඟ එන්ටරික් බැසිලය පහ කරයි. නිදන්ගත වාහකයා, කලින් කල වුව ද මාස ගණනක් ම හෝ එසේ නැතහොත් අවුරුදු ගණනක් ගතවන තුරු ම හෝ මල මුත්‍රාදිය සමඟ එන්ටරික් බැසිලය පිට කරයි. රෝගය සුවවීගෙන යන අයගෙන් සියයට 5ක් පමණ දෙනා නිදන්ගත වාහකයන් බවට පත් වෙති.
ආන්ත්‍රික ජ්වර වාහකයා සමාජයට අන්තරායසහගතය. අන්තරායේ ප්‍රමාණය බොහෝ කොට රඳා පවත්නේ ඔහුගේ පෞද්ගලික ස්වස්ථතාවත් ප්‍රදේශයේ සෞඛ්‍ය තත්වයත් මතය. මේ රෝගය පැතිරෙන ආකාර දෙකකි: (1) රෝගය වැලදී ඇත්තාවූ රෝගියකුගෙන් හෝ වාහකයකුගෙන් හෝ, රෝගග්‍රහණශීලී තැනැත්තකුට කෙළින් ම බෝවීම සහ (2) ආහාර, ජලය හා මැස්සන් මඟින් බෝවීම (රෝගකාරක ජීවියා මේවා කරා පැමිණෙන්නේ රෝගියාගේ නැතහොත් වාහකයාගේ මලමූත්‍ර මඟිනි.) යනුවෙනි. විශාල වසංගතවලට බොහෝ විට හේතු වනුයේ බීමට ජලය ගන්නා ජලාශයන් කුණුකාණු මගින් හෝ වාහකයකුගේ මලමූත්‍රාදියෙන් හෝ දූෂිත වීමයි. කිරි, අයිස්ක්‍රීම්, නොපිසූ එළවළු සහ වෙනත් කෑම ද්‍රව්‍ය ද රෝගය පතුරුවයි. ආහාර අතපත ගෑමට සිදුවන වැඩක හෝ කිරි සහ ජලය බෙදා හැරීමෙහි හෝ වාහකයන් යෙදී සිටීම විශේෂයෙන් ම අන්තරායදායකය.
එක් එක් අය තම තමාගේ පිරිසිදුකම ගැන බෙහෙවින් සැලකිලිමත් වීමත් මලමූත්‍ර, කිලුටු රෙදි, පිඟන්කෝප්ප ආදියෙහි විෂබීජ නසාලීමත් රෝගය පැතිරීම වැළැක්වීමෙහි ලා මහෝපකාරී වෙයි.
ටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරය
ටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරය සාමාන්‍යයෙන් වැලඳෙන්නේ ඇඟට හොරාය. එය සැදුණු විට ඇඟ ශීතල වීම ද මලානික වීම ද ආහාර අරුචිය ද පේශි වේදනාව ද ඇති වේ. රෝගය මේ යයි විශේෂයෙන් ම පෙන්වන රෝග ලක්ෂණ නම් නළලේ රුජාව, නහයෙන් ලේ ඉනීම, යම්තම් ක්ලෝමදාහ ගතිය, තොලකට වේළීම සහ දිව කොරසැඩි වීමය. රෝගය වැලඳීමෙන් පසු ක්‍රමයෙන් උණ වැඩි වී පිලාව මහත්වීම, බඩ පිපීම, බඩ බුරුල් වී (මුං ඇට තැම්බූ ජලයට සමානව) යෑම ආදි සෙසු ලක්ෂණ ද ඇති වේ. තුන්වැනි සතියේ දී රෝගය ගුණ අතට හැරී හතරවැනි සතියේ දී ශරීරයේ උෂ්ණත්වය සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට බසී. එහෙත් රෝගය දරුණු ලෙස වැලඳී ඇතිවිටක නම් තුන්වැනි සතිය බොහෝ අවදානම් සහිතය. එවැනි අවස්ථාවක දී ලේ යෑම, බඩවැල සිදුරු වීම වැනි නොයෙක් අමුතු ආබාධ ඇති වීමට පිළිවන.
පරාටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරයේ රෝග ලක්ෂණ ටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරයේ ඒවාට සමානය. එහෙත් එය ටයිෆ‍ොයිඩ් ජ්වරය තරම් දරුණු නොවේ. සුවවීම ඉක්මන්ය; රෝගයේ පැවැත්ම ද කෙටිය.
ආන්ත්‍රික ජ්වරයෙන් වැළකීම
ආන්ත්‍රික ජ්වරවාහකයන් හැඳින ඔවුන් ආහාර පිළිබද වැඩකටයුතුවලින් ඉවත් කිරීමෙන් ද ළිං සහ ජලාශයන් අපවිත්‍ර වීමට ඉඩ නොතබා රැකබලා ගැනීමෙන් ද මැස්සන් වඳ කිරීමෙන් ද උන්ට කුණුකසළ, මලමූත්‍රාදිය සහ මනුෂ්‍ය ආහාර යන මේවායේ වසන්නට ඉඩ නොදීමෙන් ද ටී.ඒ.බී. නම් ආරක්ෂක එන්නත් ද්‍රව්‍යය විද්දවා ගැනීමෙන් ද ආන්ත්‍රික ජ්වරය වළකා ලීමට පිළිවන.
(කර්තෘ: ජේ. ගුලසේකරම්)
ආයුර්වේද මතය
අන්ත්රයෙහි සෑදෙන ක්ෂතයන් (තුවාළ) ප්‍රධාන උපද්‍රවය කොට ඇති ජ්වරය ආන්ත්‍රික ජ්වරය නම් වේ. බොහෝ ගමන් යාමෙන් ඇතිවන විඩාව, උපවාසය, නන්වැදෑරුම් වූ දුගඳහමන තැන්වල ගැවසීම, මේ රෝගයෙන් පෙළෙන අයගේ මලමූත්‍ර ඇසුරු කොට එන මැස්සන් වැසූ ආහාරපාන ගැනීම යන මේ හේතූන් නිසා රෝගය හටගනී. ආහාර විහරණයන් කරණකොට ගෙන කෘච්ඡ්‍රසාධ්‍ය වූ ද ඉතා දරුණු උපද්‍රවයෙන් යුක්ත වූ ද ආන්ත්‍රික ජ්වරය සංක්‍රමණය වේ. බොහෝකොට මේ රෝගය පැතිර යන්නේ ග්‍රීෂ්ම, ශරත්, වර්ෂා යන සෘතුවල දීය. ආන්ත්‍රික ජ්වරයෙන් පෙළෙන රෝගියකුගේ මලමූත්‍රවල උපදනා විෂජීවාණු ආහාරපාන සමඟ මිශ්‍ර වී ඒ මගින් අන්‍යයකුගේ අන්ත්‍රයට පිවිසේ. මේවා පළමුවෙන් ම ක්ෂුද්‍රාන්ත්‍රයෙහි හා වෘහදන්ත්‍රයේ මුල කොටසෙහි පදිංචි වෙයි. ඉක්බිති අන්ත්‍රය සෑම තැන්හි ම පැතිර යයි. දිරාගිය දර දණ්ඩක් විදින ගුල්ලන් මෙන් ඒ විෂජීවාණුන් විසින් අන්ත්‍රය සිදුරු කරනු ලැබේ. එකල්හි අන්ත්‍රය ක්ෂතයන්ගෙන් ගහන වේ. නොබුරුල් කඨින ආහාරයක් ගත් කල අන්ත්රයෙහි ක්ෂතයන් පෑරී ලේ නිකුත් වේ. ඒ රක්තය පිටවන්නේ ගුදමාර්ගයෙනි. අන්ත්රයෙහි සිදුරු මහත් වූ කල රුධිරය උදරගුහාවට වැටෙයි. ඒ වනාහි රෝගය අසාධ්‍ය අවස්ථාවට හැරී යන අයුරුය. ආන්ත්‍රික විෂජීවාණුන් විසින් රෝගියාගේ ආහාර රසයත් වාත පිත්ත ශ්ලේෂ්ම යන දෝෂත්‍රයන් ප්‍රකෝපයට පමුණුවනු ලැබේ.
පුර්වරූප
හිසරුජාව, අරුචිය, ඇඟමැඩීම, අඳුරු දැක්ම හා සාමාන්‍ය උණ ගතියක් දැනීම ද වේ. රෝගියාගේ උණ ක්‍රමයෙන් වැඩී ගොස් අටවැනි දවස්හි නැගී සිටියි. ජ්වරසන්තාපය බහුල වෙයි. පිලාව ක්‍රමයෙන් මහත්වී ගෙන යයි. සමෙහි රත්පැහැති ලප මතු වේ. පිලාව වැඩෙනු දැක්ම ආන්ත්‍රික ජ්වරය නිශ්චය කරගැනීමට උපකාරී වේ. රෝගය මතුවී පස්වන දවසෙහි ඇතැම්විට අතීසාර උපද්‍රවය පටන්ගනී. බඩපිපුම් සහිතව කඩල හෝ මුං ඇට තැම්බූ ජලය මෙන් මලපහ වේ. රෝගය පවත්නා දෙවන සතියෙහි උණය තියුණු සේ නැඟේ. අධික මැළිබව, කට වියළීම, සිහිමුළාබව, කැස්ස, දෙඩවිල්ල, දිවග රත්පැහැවීම, දිවේ කොරසැඩිබව‚ සන්තාපය සහිතව ධමනි ස්පන්දන වේගය අඩුවීම හා සන්නිපාත ජ්වර ලකුණු පහළ වීම ද ඇති වේ. ඉදින් ජීවාණු විෂයෙන් කුපිත වූ වාතාදි දෝෂයන්ගේ පැසීමක් සිදු වුවොත් රෝගයෙහි සාධ්‍යත්වයක් දැක්ක හැකිය. තුන්වන සතියෙහි හෝ සතරවන සතියේ උපද්‍රව සහිත ජ්වර වේගය මතුවන්නට පිළිවන් වේ. යම් හෙයකින් දෙවිසි වන දිනයෙහි ජ්වරවේග උපද්‍රවාදීන්ගේ අඩුබවක් ඇතිවුණොත් සුඛසාධ්‍ය බවට පත් වේ. ආන්ත්‍රික ජ්වරය ඇතැම් අයට දවස් විසි අට දක්වා පවත්නේය. විසිහතර වැනි දවස ද සමහර අයට උණ බසින දිනයකි. උණ අඩු වීම හා වැඩි වීම ද මේ රෝගයෙහි ප්‍රකට ලක්ෂණයකි. රෝගය වැලඳී දසවන දිනෙන් පසු දරුණු ලෙස ලේ වැගිරීම සිදු වියහැක. මෙය කෘච්ඡ්‍රසාධ්‍ය ලක්ෂණයකි. ආන්ත්‍රික ජ්වරය සුපරීක්ෂාවෙන් කෙරෙන ප්‍රතීකාරයෙන් ම සුවවන්නේය. සන්නිපාත ජ්වරය සුව වීමෙන් පසු සමහර කෙනෙකුට බිහිරිබව ඇතිවන්නාක් මෙන් ආන්ත්‍රික ජ්වරයට පසුව ද ඇතැමකුට බිහිරිබව ඇති වේ. එය ද ක්‍රමානුකූල වූ පිළියමින් සුව වේ.
(සංස්කරණය: 1965)
