ඇ
සිංහල වර්ණ මාලායෙහි (හෝඩියෙහි) අවර්ණයට පසුව යොදන වර්ණයයි. බ්‍රාහ්මී යුගයට අයත් කිසිදු ලිපි සටහනෙක දක්නට නොලැබෙන මේ ඇවර්ණය බ්‍රාහ්මී යුගයෙන් පසුව හෙළ වහරට පැමිණියෙකි. සත්වැනි සියවසට පමණ අයත් සෙල්ලිපිවල පෙනෙන ඇවර්ණය සීගිරි සිත්තම් බැලුවවුන් ලියූ බොහෝ පද්‍යයන්හි ද දක්නට ඇත. සීගිරි ගී සත්වැනි සියවසින් ඈතට නොගිය බව නිගමනය කරන සෙනරත් පරණවිතාන මහතාණෝ "ඇ" සටහන සත්වැනි අටවැනි සියවස්හි හෙළ වහරට පැමිණියේ වනැයි සලකති. ඇතැම්විට ඇකාරයාගේ ආදිම ප්‍රයෝගය මේ සීගිරි ලිපි අතර හමුවිය හැක්කැයි ද පවසති.
ලිවීමෙහි දී සටහන් විසින් අකාරයෙන් පර කොට ඇකාරාංශය, ඇක්ම, ඇදය යන නමකින් හඳුන් වන පිල්ලකින් "ඇ" ශබ්දය හඳුන්වනු ලැබෙයි.
සිංහල භාෂායෙහි ඇකාරය කිසි තැනෙක ශබ්ද ප්‍රකෘතියෙහි ද කිසි තැනෙක ප්‍රත්‍යය වශයෙන්ද ඇතැම් විට ආදේශාදි විසින් ද බැසගෙන සිටුනේය.
ඇත්, ඇස්, ඇදුරු, ඇවැත් යනාදි තන්හි මෙන් විවිධ ශබ්ද ප්‍රකෘතීන්හි අකාරය සිටුනා සැටි ඉතා ප්‍රකටය.
ආභිණ්ඩනාර්ථයෙහි (ඇවිදීම) "ඇවිද" යනු ද උච්චිනනාර්ථයෙහි (ඇහිඳීම) "ඇහිඳ" යනු ද සංයෝගකරණයෙහි (ගැලතීමෙහි) ඈඳ යනු ද නූතන භාෂා ව්‍යවහාරයෙහි ධාතු ප්‍රකෘති වශයෙන් දක්නට ලැබෙන රූප ද මෙහි ලා සැලැකිය යුතුය.
තවද සිදත්සඟරා කතුවරයන් විසින් "එකතැ එහි ඒ හි ඇ වේ"යි අදර විබත් එකබස්හි ද "ඇ අ ආ එකතැ"යි අලප්විබත් එකබස්හි ද "අ ඒ අන්නේ අන්නැයි විදිකිරිය විසාහි ද "පෙර කිරියට ඇ ආ ඊ"යි පෙර කිරියෙහි දැයි මේ ආදි තැන්හි ප්‍රත්‍යය වශයෙන් ඇකාරය සිටුනා තැන් දක්වන ලද්දේය. මැසිනි, නැයිනි, කැළි යනාදියෙහි ස්ත්‍රී ප්‍රත්‍යය නිමිත්තෙන් ද පැසිණි-පැසුණු, වැටිණි-වැටුණු, කැරිණි-කැරුණු යනාදියෙහි කර්මකාරක හෝ නිරුත්සාහික අතීත ප්‍රත්‍යය නිමිත්තෙන් ද ගැමි, සැබි, නැකැති යනාදියෙහි තද්ධිත ප්‍රත්‍යය හේතුයෙන් පදසිද්ධියෙහි ආදේශ හෝ මාත්‍රාංශවෘද්ධි හා පූර්වරූප වශයෙන් ද පැමිණි ඇකාරයෙක් ඇත.
අක්ෂර නිෂ්පත්තීන්ගේ ඉතිහාස නයින් බලන කල මාතෘභාෂාවන්හි බොහෝ සෙයින් ගුරුසංඥව සිටි අකාරයක් ඊට පසුව එන ඉකාරයක හෝ ඊට අනුරූප ශබ්දයක බලපෑමෙන් ඇකාර බවට පැමිණෙන බව පෙනේ: හස්ති, හත්ථි> හැත්, ඇත්; අක්ෂි, අච්ඡි> ඇස්; භක්ති, භත්ති > බැති; ආචාර්‍ය්‍ය, ආචරිය > ඇදුරු; ආපත්ති > ඇවැත්: වාපී> වැව්; ආශීර්විෂ, ආසීවිස > ඇසිවස්; ක්ෂාන්ති, ඛන්ති> කැත්; අග්ඝිකා> ඇගෑ; සන්ධ්‍යා > සැඳෑ; මාණ්ඩව්‍ය > මඬැව්.
මාතෘභාෂාගත ශබ්දයන්හි යෙදෙන ච, ඡ, ජ, ඣ, ඤ, ශ, ය වැනි තාලව්‍යාක්ෂරයන්ගේ බලපෑමෙන් ද ඒ ව්‍යඤ්ජනාශ්‍රිත අකාර සිංහලයෙහි දී ඇකාර බවට හැරෙනු පෙනේ:- චාප > සැව්; චණ්ඩ > සැඬ; ඡන්‍ද > සැඳ ; ඡණ > සැණ; ජඞ්ගම > දැඟුම්; ජාලා > දැල්; ඣාන > දැහැන්; නිර්ඣර, නිජ්ඣර> නිදැර; ඤාණ > නැණ; පඤ්ඤා> පැන; පඤ්ඤාස > පනැස් ; ශර > සැර; ශව > සැව; ශ්‍රද්ධා > සැදැහැ; ව්‍යය > වැය; න්‍යාය > නෑය.
ඇතැම් විට මාතෘභාෂාගත නාමයන්ගේ වර නැඟීම්හි කරණ, අදර විබත්වල යෙදෙන - ඒන, - ඒ වැනි විභක්ති ප්‍රත්‍යයන් කරණකොටගෙන ස්වර සාම්‍යයෙන් සිංහල නාම වර නැඟීම්හි ද බැවින්, කැමින්, බැව්හි, අතැ ආදී වශයෙන් ඇකාරයක් යෙදේ. කිසි තැනක සාදෘශ්‍ය නයින් ද කිවහැකි අන්‍ය විශේෂ හේතුවක් නොමැතිව ද ඇකාරය වහරට පැමිණ ඇති බව අත්බැව, ගැබ්, ටැම්, තැව්, රැව්, පැහැ, වැහැප්, වැත්තා වැනි නිදසුන්වලින් පෙනේ.
පොළොන්නරු යුගයෙහි සංස්කෘත සම්මිශ්‍රණ යෙන් හටගත් භාෂා විපර්යාසය නිසා "සියබස"යි ද "එළුව"යි ද වහරට පත් කවි බස රැකගැනීම සඳහා තෙළෙස් වැනි සියවසෙහි "සිදත් සඟරා" නම් සදලකුණ ලියූ ඇදුරුපාණන් එයින් පෙර සිය බස් අකුරු වැළෙහි නොතිබූ ගුරුපස හා බිදුවන ද සේපියෝ ඇරැපාමින් ඇතුළු කරගත් නමුදු ඇවර්ණය වර්ණමාලාවට ඇතුළත් නොකරන ලද්දේය. ඉනුදු පසුව සකස් වූ වදන්කවි සෝඩියෙනුදු ඇවර්ණය බැහැර වී ඇත. එනමුදු ජයවර්ධනපුර සමයෙහි මහනෙත්පාමුළ මහ තෙර සාමීන් විසින් කවි ලකුණු මිණිමල්හි "අ ආ ඇ ඈ බරකුර යුවළ - යුවළින් සන් ඇම" යනාදීන් ඇ ඈ දෙක ද පණකුරු පෙළට එකතු කොට සියබස් අකුරු වැළ සපුරාගන්නා ලද්දේය.
ඇවර්ණය අකුරුවැළට නොගත් සිදත්කරුවෝ එය අවර්ණයාගේ මාත්‍රාංශ වෘද්ධියෙකැයි කීහ (ඇප් ඈ මතසින් වැඩියෙන් මත්වැඩි නම්). යට දැක්වූ "ඇත්" "ඇස්" ආදි ප්‍රකෘති විෂයෙහි ඇකාරය ආකාර විකාරයෙකැයි කියහෙතුදු ප්‍රත්‍යය වශයෙන් සිටුනා ඇකාරයට නිදහස් වර්ණයක පූර්ණ අයිති වාසිකම් ඇත. මේ හැර පද සිද්ධියට පැමිණ අවර්ණය ඇවර්ණ බවට හැරෙන සැටි සියබස්හි බෙහෙවින් දැක්ක හැකිය.
මහාචාර්ය විල්හෙල්ම් ගයිගර් පඬිතුමෝ "සිංහල භාෂාවේ ව්‍යාකරණය" (Grammar of the Sinhalese Language) නමැති ග්‍රන්ථයෙහි ඇකාරය (හෙවත් ඇ ශබ්දය) බොහෝ විට ම ගුරු සංඥ වූ අකාරයකට පරව එන ඉකාරයක් කරණකොට හට ගන්නා බව නිදසුන් දක්වමින් පවසත්. සීගිරි ලිපි පිළිබඳ දීර්ඝ විමර්ශනයක් කළ මහාචාර්‍ය්‍ය සෙනරත් පරණවිතාන පඬිතුමෝ ගයිගරයන්ගේ මතය නො පිළිගනිමින් සිදත්සඟරාකරුවන් ඇවර්ණය අකුරු පෙළින් බැහැර කිරීමේ යුක්තිය ද අනුදනිත්. එතුමන්ගේ නිගමනය වනුයේ "ඇ" ශබ්දය වනාහි දුර්වල "ය්" කාරයක් නිසා වර්ධනය වූ "අ" ස්වරයාගේ වෙනස් ස්වරූපයෙකැයි යනුයි. වැඩි විස්තර සීගිරි ගී විවරණයෙන් දතමනායි.
ඇවර්ණය අක්ෂරමාලායෙහි කවර තැනෙක සිටිය යුතු දැයි නිශ්චය කිරීමෙහි ලා සුමංගල ශබ්දකෝෂය "පදසිද්ධික්‍රමය අනුව වර්ණ යොදතොත් මෙය යෙදිය යුත්තේ අවර්ණයට මුලිනි. උත්පත්තිස්ථාන අනුව යොදතොත් එ යන්න ළඟ යෙදිය යුතුය. ඇයන්න එයන්න මෙන් ම ද්වි ජාක්ෂරයක් හෙයිනි" යනාදිය දක්වයි. එතෙකුදු වත් අක්ෂරමාලාව පිළියෙල කිරීමේ වෛකල්පික විධියෙක් වියරණ ඇදුරනට අනභිමතය. එහි අනුක්‍රමය උත්පත්තිස්ථාන වශයෙන් මැය. ඇවර්ණය හුදු කණ්ඨස්ථානික ම නොවේ. ස්ථාන කරණ විසින් අවර්ණයට ඒක දේශයකින් සම වූ හෙයින් ද අකාරය හැර අන්‍ය ස්වරයන් සෙයින් විවෘත ප්‍රයත්න ඇති හෙයින් ද අ, ඉ අතරෙහි ඇවර්ණය යෙදීමේ යුක්තිය පොරණැදුරන් විසින් දක්නා ලද්දේය. අ, එ දෙක සන්ධි වීමෙන් ඇතැමුන් දකින ඇකාර සිද්ධිය ද අහේතුකය. ඇවර්ණයාගේ ආගන්තුක බව ද ප්‍රයත්නභේදයෙන් පමණක් ලැබෙන ඉතා අල්ප වූ වෙනස ද සැලකූ වැඩි ඇදුරු කෙනෙකුන් එය අවර්ණයෙහි ම ලාගෙන වර්ණමාලායෙන් බැහැර කරන ලද්දේය. භාෂායෙහි බහුල ප්‍රයෝගය ද මඳ වූ ප්‍රයත්නභේදය ද දුටු ආචාර්‍ය්‍යවරයෝ එය වෙන ම වර්ණයක් ලෙස වර්ණමාලාවට ඇතුළත් කරගත්හ.
පොත්පත්:
පරණවිතාන, ඇස්. - සීගිරි ගී වියරණ
(සංස්කරණය:1967)
