ඇල්‍ෆ්‍රඩ් ආඩ්ලර්
(1870–1937). ඕස්ට්‍රියානු ජාතික සුප්‍රසිද්ධ මනශ්චිකිත්සකයෙකි. 1885 දී වියනා විශ්වවිද්‍යාලයෙන් වෛද්‍යෝපාධි ලත් ඔහු ඉන් දෙවසකට පසු වෛද්‍යවෘත්තියෙහි යෙදුණේය. රෝගයන්හි නිදානය ශාරීරික වශයෙන් පමණක් නොව මානසික වශයෙන් ද සෙවිය යුතු බව ආඩ්ලර් ප්‍රත්‍යක්ෂයෙන් දැනගත්තේය. එහෙත් මිනිස් සිත ක්‍රමවත්ව විග්‍රහ කරන ශාස්ත්‍රයක් එකල බටහිර නොතිබිණ. මනස පිළිබඳව පැවති යම් යම් මත ද දර්ශනවාදයේ ම අංගයක් වශයෙන් සලකනු ලැබිණ. එහෙත් දහස් ගණන් රෝගීන් පරීක්ෂා කිරීමෙන් ලත් අත්දැකීම සහ පළපුරුද්ද නිසා කය සහ මනස අන්‍යෝන්‍ය වශයෙන් බලපවත්වන්නා වූද එකිනෙකින් වෙන් නොකළ හැක්කා වූද සමස්තයක් වශයෙන් සලකන්නට වූ ආඩ්ලර් ශරීරයේ යම් අවයවයක හෝ ඉන්ද්‍රියයක ඇතිවන දුර්වලතාව හේතුකොටගෙන අස්වාභාවික මනෝභාවයන් පුද්ගලයා තුළ ඇතිවන බව නිශ්චය කෙළේය. තවදුරටත් මේ පිළිබඳව පර්යේෂණයෙහි යෙදීම ඔහුගේ අභිප්‍රාය වූයෙන් ක්‍රි.ව. 1902 දී ඔහු බටහිර වර්තමාන මනෝවිග්‍රහ ශාස්ත්‍රයේ පුරෝගාමියා වූ සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ් හා එක්විය. එහෙත් වැඩිකලක් ගතවන්නට පෙර ආඩ්ලර්, ෆ්‍රොයිඩ්ගේ අධ්‍යාත්ම මනෝවිද්‍යාවේ (meta-psychology) මූලික සිද්ධාන්ත වන ලුබ්ධිය (libido) හා උපවිඥානය (the sub-conscious) යන සංකල්පවලට ප්‍රතිවිරුද්ධ මත පළ කරන්නට වූයෙන් 1911 දී ඔහුට ෆ්‍රොයිඩ්ගෙන් වෙන් වන්නට සිදුවිය. අහංභාවය ලුබ්ධියට වඩා ප්‍රබල ප්‍රේරණයක් හැටියට සැලකූ ආඩ්ලර් පුද්ගල මනෝවිද්‍යාව නමින් මනෝ විග්‍රහ ශාස්ත්‍රයක් ඇති කෙළේය. පුද්ගල මනෝ විද්‍යාව ෆ්‍රොයිඩ්ගේ අධ්‍යාත්ම මනෝවිද්‍යාවට වඩා සරලය; තර්කානුකූලය. ආඩ්ලර්ගේ මනෝවිග්‍රහ ක්‍රමය පුද්ගල මනෝවිද්‍යාව යයි හඳුන්වන ලද්දේ පුද්ගල ස්වීයත්වයේ වෙනස්කම් හා එයට පසුබිම් වූ පරිසරයේ වැදගත්කම වෙසෙසා දැක්වීම පිණිසය.
මිනිස් පුද්ගල ස්වීයත්වය වූකලි සමස්තයකි හෙවත් සමුදායකි. සමස්තයක් වශයෙන් සකස් වුණු මිනිස් ජීවය එයට ම විශේෂ වූ ජීවන ශෛලියක් (life style) අනුව, ජීවත්වීම පරමාර්ථය කොට මොහොතක් පාසා වෙනස් වෙමින් ගලා යන ප්‍රවාහයකි. ජීවත්වීම නමැති පරමාර්ථය විසින් ජීව වස්තුව අජීව වස්තුවෙන් වෙන් කරනු ලැබෙයි. ඒ ඒ ජීවීහු යථෝක්ත පරමාර්ථය ඉටුකර ගැනීම සඳහා ඔවුනොවුන්ට ම විශේෂ වූ ප්‍රමාණවත් ජීවිතාරක්ෂක උපක්‍රම සොයා ගනිති. සමාජයක විසීම හා එය ඇසුරෙන් ම වැඩීම මිනිසාට විශේෂ වූ ආත්මාරක්ෂණ ක්‍රමයයි. මිනිසාට සමාජයෙන් හෙවත් සාමාජික ජීවිතයෙන් බාහිරව මිනිස්බවක් නැත. ඔහු අවශ්‍යයෙන් ම සමාජ ජීවියෙකි. එබැවින් මනෝරෝගග්‍රස්තයන්ගේ රෝග නිදානය ළදරු කල පසුබිම් වූ පරිසරය පිරික්සීමෙන් දත යුතුය.
මෙලොව උපදින බිළිඳා අවුරුදු කිහිපයක් ගතවන තෙක් තම ආරක්ෂාව සහ යැපීම පතන්නේ මවගෙනි. තමාට අවශ්‍ය දේ ලබාගැනීමට හෝ ස්වාරක්ෂාව ඇති කර ගැනීමට හෝ නොහැකි ළදරුවා එය වෙන කෙනකුන් විසින් කළ යුතු බව වටහා ගනියි. මේ හැර ශරීරයෙන් තමාට වඩා විශාලව වැඩුණා වූ මව්පිය ආදි ආශ්‍රිතයන් තමා විසින් නොකළ හැකි බොහෝ දේ කරනු දකින ළදරුවා තමා අනුන්ට වඩා පහත්ය, දුර්වලය, හීනය යන හැඟීම ඇති කර ගනියි. මෙම හැඟීම ඔහු තුළ ඇතිවන්නේ කයේ වැඩීමට වඩා සීඝ්‍රව මනස වැඩෙන බැවිනි. මෙහි අනිවාර්ය ප්‍රතිඵලය නම් හීනමානය (inferiority complex) යන මනෝභාවය ළදරුවා තුළ ඇතිවීමයි. එහෙත් හීනමානයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයා අනුන් හා සමව ක්‍රියා කිරීමට හෝ අනුන් අභිභවනය කිරීමට හෝ ශ්‍රෙෂ්ඨයකු බලවතකු වීමට හෝ පෙලඹෙයි. හීනමානය මෙබඳු ආවේගයක් බවට පෙරළෙන්නේ සෑම පුද්ගලයා තුළ ම 'අහං පදාර්ථය' ප්‍රතිෂ්ඨාපනය වී තිබීම නිසායි. අහංභාවය නිසා, අනුන් විසින් තමා අභිභවනය කරනු නොරුස්නා ළදරුවා අන්‍යයන් අභිභවනය කිරීමේ අභිලාෂය සිය සිත් තුළ ඇති කර ගනියි. අහංභාවාත්මක ආවේගයෙන් මතු වන පරිශ්‍රමයෝ සමහර විට පරිසරය විසින් නිෂ්ඵල කරනු ලබති. එසේ වූකලි මිනිසා සමාජ විරෝධියකු, ස්නායුව්‍යාධිග්‍රස්තයකු හෝ මානසික රෝගියකු විය හැකිය.
ළදරුවා සහජයෙන් යහපත් ගතිගුණ වගා කිරීමෙහි පොහොනා ජීවියෙකි. එබැවින් මුල් වර්ෂ කීපය තුළ දී ළදරුවා ඕනෑවාට වඩා සුරතල් කිරීමට හෝ ඕනෑවාට වඩා මැඩපැවත්වීමට යත්න දැරීම අහිතකරය. තමාට අනුරූප වූ ජීවන ශෛලියක් ඇති කර ගනිමින් වැඩෙන ළදරුවා මෙම බාධාවන්ගෙන් ආරක්ෂා කළයුතුය. යමකුගේ පුද්ගල ව්‍යක්තිත්වය හැඩගැසෙන අවධියේ දී, එනම් ළදරු අවස්ථාවේ දී, මූලික වන්නේ ෆ්‍රොයිඩ්ගේ අධ්‍යාත්ම මනෝවිද්‍යාවෙහි දක්නා ලුබ්ධිය නොව අහංභාවයය යන නිගමනයට ආඩ්ලර් බටුයේ, යමකුගේ ලුබ්ධිය මතුවන්නේ 'ජීවන ශෛලිය' යන්න ඔහු තුළ ස්ථිර වශයෙන් ම හැඩගැසීමෙන් පසුවය යන සිද්ධාන්තය අනුවය.
යම් යම් අය මානසික රෝගීන් වන්නේ තම ලිංගික ආශාවන් මුදුන්පත් කරගත නොහැකි වීම නිසාය යන ෆ්‍රොයිඩ්ගේ මතය ප්‍රතික්ෂේප කරන ආඩ්ලර් පුද්ගලයා සහ ඔහු ආශ්‍රය කරන සමාජය අතර ඇතිවිය යුතු සමතුලිතතාවෙන් හැඩගැසෙන ජීවන ශෛලිය හරියාකාර ඇති නොවීම මානසික රෝගයන්හි නිදානය වශයෙන් සලකයි. ස්ථිර ජීවන ශෛලියක් ඇතිකරගත නුහුණු පුද්ගලයා ආරූඪ කරගත් උච්චමාන අරමුණක් ඇතිව ජීවත්වීමට වැයම් කරයි. මෙම උච්චමාන අරමුණ ඇතිවන්නේ හීනමානය හේතු කොටගෙනය. ජීවන ශෛලිය ළදරු අවධියේ දී ඇතිවන්නක් බැවින් එයට පසුබිම් වූ පරිසරය පරීක්ෂා කිරීම සහ රෝගී අවස්ථාවේ දී මතුවෙමින් පවතින උච්චමාන අරමුණ කුමක් දැයි වටහා ගැනීම රෝග නිදානය සොයා ගැනීමට ආධාර වේය යනු පුද්ගල මනෝවිද්‍යාවේ නිගමනයයි.
ෆ්‍රොයිඩ්ගේ ස්වප්න විග්‍රහය මනෝවිද්‍යා විෂයෙහි ඇති වූ විශිෂ්ට සොයාගැනීමක් වශයෙන් සලකන ආඩ්ලර් සිහිනය වූ කලි අතෘප්ත ආශාවන් මුදුන් පත්වීමය යන නිගමනය ප්‍රතික්ෂේප කරයි. සිහිනය යම් යම් චිත්ත වේගයන් අනාවරණය කරන්නක් පමණය යනු ඔහුගේ මතය වේ.
ආඩ්ලර්ගේ සිද්ධාන්තයන් එතරම් නොගැඹුරු වුවත්, බොහෝ මනෝවිද්‍යාඥයන් ඒවා නොපිළිගනිතත්, ඔහුගේ 'ජීවන ශෛලි' සිද්ධාන්තය වූකලි මනෝ විද්‍යාවට ඔහුගෙන් ලැබුණු මහඟු දායාදයකි.
(සංස්කරණය: 1965)
