ජෝන් ඇන්ඩර්සන්
(1858-1918). 1916-18 අතර කාලය තුළ මෙරට ආණ්ඩු කළ ඉංග්රීසි ආණ්ඩුකාරයාය. 1879 දී යටත් විදේශ කාර්යාලයේ සේවයට බැඳුණු මොහු මෙහි එන්නට පෙරාතුව එම කාර්යාලයේ උප මහලේකම් පදවියට පත්ව සිටියේය.
1915 දී යුද්ධ නීතිය පැනවීමෙන් මෙරට ඇතිව තිබුණු කැළඹිලි ස්වභාවය මඟහැරවීම හා බ්රිතාන්ය පාලනය කෙරෙහි මහජන විශ්වාසය නැවත තහවුරු කිරීම මොහුට පැවරී තිබුණු කර්තව්ය විය. මේ සඳහා ඔහු විසින් පළමුවෙන් කරන ලද්දේ හිරභාරයට ගන්නා ලද පුද්ගලයන්ට විරුද්ධව පැවති නඩු වාර්තා පරීක්ෂා කර බැලීමයි. හිරකරනු ලැබ සිටි විශාල සංඛ්යාවක් ඔහු විසින් නිදහස් කරන ලදහ. එමෙන් ම තවදුරටත් කරුණු සොයා බැලීමට කොමිෂන් සභාවක් ද ඔහු විසින් පත් කරන ලදි.
කෝලාහල කාලයේ දී යුද්ධ නීතිය අයුතු ලෙස ක්රියාවේ යොදවා අහිංසක සිංහල මිනිසුන් වරදකරුවන් කළ යුරෝපීය වතුකාරයන් තිදෙනකුන්ට ප්රදානය කර තිබුණු සමාදාන විනිශ්චයකාර පදවි හා නිල නොලත් පොලිස් නඩුකාර පදවි ද මෙතුමා අවළංගු කළේය. ගම්පළ වල්ලහගොඩ පෙරහැර අවුල සමථයකට පත් කරන ලද්දේ ද මොහු විසිනි. මෙබඳු උත්කෘෂ්ට ක්රියා නිසා මේ ආණ්ඩුකාරතුමා නොබෝ කලකින් ඉතා ජනප්රිය විය.
මීගමු දුම්රිය මාර්ගය හලාවත දක්වා දික්කරන ලද්දේ මොහුගේ පාලන සමයේ දීය. මේ හැර ලක්දිව ස්වදේශීය කර්මාන්ත ඇති කිරීම හා ලාංකිකයනට ආණ්ඩුවේ උසස් තනතුරු දීම පිළිබඳව ද වාර්තා කිරීම පිණිස කොමිෂන් සභා කීපයක් ම මොහු විසින් පත් කරන ලද්දේය. ලක්වැසියාගේ ශුභසිද්ධිය තකා බොහෝ වැඩ කිරීමට අදහස් කළ නමුදු නොකල්හි වැලඳුණු රෝගාබාධයක් උත්සන්න වී සර් ජෝන් ඇන්ඩර්සන් ආණ්ඩුකාරතුමා ක්රි.ව. 1918 මාර්තු 24 වැනි දින නුවරඑළියේ දී මිය ගියේය. ඔහු සිහිවීම පිණිස ස්මාරකයක් ද ඉදි කරවන ලදි. සිංහලයන් අතර මෙම ඉංග්රීසි ආණ්ඩුකාරවරයා කෙතරම් ජනප්රිය වී ද යත් ලක්වැසියා ‘ඇන්ඩර්සන් පප්පා’, ‘ඇන්ඩර්සන් සීයා’ යන නම්වලින් එතුමා හඳුන්වන්නට වූහ.
(සංස්කරණය: 1967)
