දෙව්රදදම්පසගිනා
කුරුණෑගල රාජධානි කොට ගෙන ලංකා රාජ්‍ය පාලනය දැරූ පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු හෙවත් සතර වන පරාක්‍රමබාහු රජතුමන් දවස සම්පාදනය කෙරුණු දළදා සිරිත ඉතිහාස කථාවේ කර්තෘවරයා ය. “සකු මහද හෙළු නළු කිවිසිත ගත් උගත් ඇඳුරු තෙරිඳු පැරකුම්බා පිරිවෙන සොම්ගුන සරණ සී කැරු තුස්මා දලදකුළුණිනි දෙව්රදදම්පසගිනාවන් කළ මේ සිරිත...” යනුවෙන් දළදා සිරිත අවසානයේ යෙදෙන කර්තෘ නිර්දේශ පාඨය අනුව ඒ කෘතිය කරන ලද්දේ දෙව්රදදම්පසගිනාවන් නමැත්තෙකු විසින් බව කියැවේ. මේ නම සඳහන් වන එක ම ලේඛනය දළදා සිරිත වන බැවින් එය මතභේදයට තුඩු දෙන්නක් බවට පත් වී ඇත. දළදා සිරිත කුරුණෑගල පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු රජුගේ ම කෘතියක් ලෙස වංසකථාවේ සඳහන් වීම (චූලවංසය 90 පරි. 78-79 ගාථා) මේ ගැටලුව තවත් අවුල් කරන්නකි. එහෙත් චූලවංස ගාථාවේ “දාඨාධාතුවාරිත්තවහුං සීගලයා නිරුත්තිය කාරයිත්වා තතො රාජා” යන පාඨයේ “කාරයිත්වා” යන යෙදුම ප්‍රයෝජ්‍යාර්ථයෙහි “කරවා”යි අර්ථ ගත හොත් රජතුමන් විසින් මේ කෘතිය කරවන ලද බව සැලකිය හැකි ය. මේ අනුව දළදා සිරිතේ කර්තෘත්වය දෙව්රදදම්පසගිනාවන්ට පැවරේ. එසේ ම දළදා සිරිත අවසානයෙහි යෙදෙන “මේ සිරිලක රජසිරි පැමිණි රජගමිණි පැරකුම්බා තිරිඳුසඳ සදෙක ලෙස මේ සිරිත් කරන ලදි” යන පාඨයේ එන “කැමැත්ත පරිදි” යන අර්ථ දෙන “සදෙක ලෙස” යන යෙදුම ඉහත තර්කය සනාථ කරයි. මේ අනුව දෙව්රදදම්පසගිනා නැමැත්තා දළදා සිරිත කතුවරයා බව පැහැදිලි ය. මේ ලේඛකයාගේ එක ම කෘතිය දළදා සිරිත ය. එසේ ම මොහු ගැන අන් කිසිදු ලේඛනයක සඳහන් වන්නේ ද නැත.ඉහත සඳහන් දළදා සිරිත කර්තෘ නිර්දේශයෙන් මේ ලේඛකයා ගැන තවත් එක් පුවතක් අනාවරණය වේ. එනම්, “සකු මහද හෙළු නළු කිවිසිත ගත් උගත් ඇඳුරු නෙරිඳු පැරකුම්බා පිරිවෙන සොමිගුණ සරණ සී කැරු” යනු ය. එහි අර්ථය නම් සංස්කෘත, පාලි, සිංහල, නාටක, කාව්‍යශාස්ත්‍ර ග්‍රන්ථ උද්ග්‍රගණය කළ පරාක්‍රමබාහු පරිවේනාධිපතීන් වහන්සේගේ සෞම්‍ය ගුණ ඇති දෙපා නමස්කාර කොට මේ ග්‍රන්ථය කළ බව ය. මේ අනුව දෙව්රදදම්පියගිනාවත් පූර්වෝක්ත පරාක්‍රබාහු පරිවේණාධිපතීන් වහන්සේගේ ශිෂ්‍යයකු බව අනුමාන කළ හැකි ය. දඹදෙණි පරාක්‍රමබාහු රජතුමන් ස්වකීය නාමයෙන් පිරිවෙණක් කරවා මේධංකරාභිධාන නම් තෙර නමකට පූජා කළ බව චූලවංශයේ (90 පරි.87) සඳහන් වන බැවින් මේ පරාක්‍රමබාහු පරිවේණාධිපතීන් වහන්සේ මුන්වහන්සේ බව අනුමාන කළ හැකි ය.
“දෙව්රදදම්පියාසගිනා” යන යෙදුම සම්බන්ධයෙන් විවිධ මත පළ වී ඇත. එය කර්තෘගේ පුද්ගල නාමය පමණක් නොවන බවත් “දෙව්රද+දම්පසගිනා” යනුවෙන් දෙකට බෙදා අර්ථ සෙවිය යුතු බවත්, පිළිබඳ ව නම් මතභේදයක් නැත. මෙසේ වෙන්කර ගත් කල්හි මේ පාඨයට දෙයාකාර අර්ථ දැක්විය හැකි වේ. “දෙව්රද” යනු “දේවරාජ” යන වචනය හා සම්බන්ධ කොට සළකා “දේවරාජයන්ගේ හෙවත් රජතුමාගේ දම්පසඟිනා යන තනතුර දරන්නා” යනුවෙන් ඊට අර්ථ දිය හැකි ය. දෙවන අර්ථකථනය අනුව “දෙව්රද නමැති දම්පසගිනා”යි ගෙන දෙව්රද යනු කර්තෘගේ පුද්ගල නාමය ද දම්පසගිනා යනු තනතුරු නාමය ද බව සැළකිය හැකි ය.
අනෙක් ගැටළුව “දම්පසගිනා” යන්නෙන් අදහස් වන තනතුර කුමක්ද යනු ය. මෙය ගඩලාදෙණි ශිලා ලේඛණය, නිකාය සංග්‍රහය, කඳවුරු සිරිත යන කෘතින්වල යෙදෙන “දහම් පසන්නා” පාඨය හා සමාන්තර විය හැකි ය. මේ යෙදුම් දෙක ම සළකා එය “ධර්ම ප්‍රත්‍යාක්ෂා නායක” යන වචන හා සම්බන්ධ කළ හැකි වේ. මේ තනතුර පිළිබඳ ව උගතුන්ගේ එකඟත්වයක් නොමැත. “දහම් පසගිනා” යන්නෙන් අධිකරණ නායක හෙවත් නීති සම්බන්ධ අමාත්‍යයා හෝ අධ්‍යාපනය සම්බන්ධ අමාත්‍යයා හෝ ගැනෙන බව කියනු ලැබේ. වැලිවිටියේ සෝරත නා හිමියෝ මීට වඩා වෙනස් අර්ථකථනයක් දෙති. මිහින්තලා ලිපිය ආදී ලේඛනවල යෙදෙන “පස්පොත්” යන පදය “පඤ්චිකාපුස්තක” යන්නෙන් බිඳ ගෙන “අයවැය ගණන් ලියන පොත්”යි අර්ථ ගත් සැටි සලකා “පඤ්චක” ශබ්දයෙන් “පසක්”යි සිංහලයට බිඳ ගෙන එන “දහම් පසගිනා” යන මුළු පාඨයට ම “දහම් හෙවත් පින්, ගුණධර්ම, යහපත් ආචාර යන මේ කරුණු සඳහා අයවැය කටයුතුවල යෙදුණ අමාත්‍යයා" යන අර්ථය දිය හැකි බව සෝරත නා හිමි මතයයි.
මේ සියලු කරුණු සළකන කළ දළදා සිරිත නම් කෘතියේ කර්තෘවරයා ලෙස සඳහන් වන “දෙව්රදදම්පසගිනා” යන්න “දෙව්රද දම්පසගිනා” යනුවෙන් වචන දෙකක් සේ සැළකිය යුතු බවත් දෙව්රද යනු කර්තෘ නාමය වන අතර දම්පසගිතා යනු ඔහුගේ තනතුරු නාමය ද විය හැකි බවත් පැහැදිලි වන්නේ ය.
දෙව්රදදම්පසගිනාවන් සිංහල ගද්‍ය රචනය සඳහා තම සෛලියක් හඳුන්වා දුන් ලේඛකයකු වශයෙන් හඳුන්වනු වටී. ශබ්ද රසයට මුල් තැන ලැබෙන සේ පද ගලපා වාක්‍ය යෝජනය දර්ම ප්‍රදීපිකා, බුත්සරණ ආදී කෘතිවල දැකිය හැකි වුවත් ගද්‍ය රචනය සඳහා මුළුමනින් ම මේ රචනා ක්‍රමය භාවිතා කළ පළමු ලේඛකයා දෙව්රදදම්පසගිනා වේ.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
01. දළදා සිරිත, සංස්කරණය වජිරා රත්නසූරිය, කොළඹ, සීමාසහිත අපොනකරීස් සමාගම, 1949
02. දළදා සිරිත, සංස්කරණය වැලිවිට සෝරත, කොළඹ, සී /ස ඇම් ඩී ගුණසේන සහ සමාගම, 1955
(කර්තෘ: ඒ.වී. සුරවීර)
(සංස්කරණය නොකළ)
