මොරපාය විහාරය
නුවරඑළිය දිස්ත්‍රික්යේ මතුරට උඩගම්පහ කෝරළයට අයත් දිද්දෙණිය නම් ග්‍රාමයේ පිහිටි විහාරස්ථානයෙකි. මන්නාරම් පුවතෙහි සඳහන් වන පරිදි පැරකුම්බා රජුගේ (ක්‍රි.ව. 1251) කාලයෙහි පත්තිනි සළඹ රැගෙන සොලී රටින් පැමිණි කපු පිරිසක් මෙගොඩතිහ පෙදෙසෙහි පඩුරු ලබා ගෙන ඌවට යනු සඳහා “අත්තනගල්ල” නම් තැන නවාතැන් ගෙන සිටියා ය. කීප දවසක් සිට ගමනට සැරසුණු විට සළඹ තුබූ තැන නයින් අරක්ගෙන තුබූ හෙයින් එය නොගත හැකිව ඔවුහු ටික දිනක් සිට සිය රටට පෙරළා ගියහ. රටවැසියෝ රජුට එපවත් දැන්වූහ. රජ්ජුරුවෝ එහි පත්තිනි දෙවොල කරවා අත්තනකුඹුර, මුංවත්ත යන දෙගමින් කුඹුරු පුදා ඌව රටින් කපුවන් ගෙන්වා එහි පෙරහර තේවා කිරීමට විධාන කළහ.
යළි බුවනෙකබා රජු (ක්‍රි.ව. 1287) විසින් ඒ පෙදෙසෙහි කඩදොර මොරපාය යන විහාර දෙක කරවන ලද්දේ ය. එයිනුදු මොරපාය විහාරය අතිශයින් සම්භාව්‍ය විය. මෙය මොරගස තුබූ තැනෙක් කරන ලදැයි කියති. බුදුරදුන්ගේ සිරුර තැන්පත් කළ රන්දෙණෙහි රනින් කරවන ලද පිළිම සතරක් විය. ඒ සතර පිළිමය මලියදේව තෙරුන් විසින් ලක්දිවට ගෙන එනු ලදුයේ එයින් තුනක් රුහුණෙහි විහාර තුනක පිහිටුවා පුද පෙරහර පැවැත්වී ය. එක් පිළිමයක් රජගෙයි සෙසු ධාතූන් සමඟ තබන ලද්දේ ය. බුවනෙකබා රජතෙමේ ඒ පිළිමය සතුරන්ගෙන් ආරක්‍ෂා කරනු සඳහා මන්දාරම්පුර සමීපයෙහි බෙලිහුල් ඔය ඉවුරෙහි වූ මෙම මොරපා විහාරය කරවා එහි පිහිටුවා පූජා සහිත මුරජාම විධාන කෙළේ ය. යට කී පත්තිනි දෙවොල සමිපයෙහි කරවූ කඩදොර විහාරයෙහි ද එබදුම රන් පිළිමයක් කරවා තැබී ය. ඊට පසුව රජ පැමිණි සෙනරත් හා නරේන්ද්‍රසිංහ රජුන් විසින් ද මේ විහාරයට ගම්කෙත් පිදූ බව සඳහන් වේ. දැනුදු එහි පැරණි විහාරය ද එක් රන් පිළිමය ද තිබේ. චෛත්‍යය, බෝධි, සංඝාවාසාදියෙන් ද මොරපාය විහාරය සිත්කලුව පවත්නේ ය.
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි)
(සංස්කරණය නොකළ)
