සම්‍යක් ප්‍රධාන
පාළියෙහි දී 'පධාන' ශබ්දය ව්‍යයාමයෙහි දු වැටේ. එය බෞද්ධ සංස්කෘත ව්‍යවහාරයෙහි 'ප්‍රධාන' කියා ව්‍යවහාර කෙරෙති. නිසි සේ පිහිටුවා ගත් ව්‍යායාමය 'සම්‍යක් ප්‍රධානය' නමින් කියති. මෙහි පෙළ (පාළි) වහරේ නම් 'සම්මප්පධාන' යනු වේ. මොනවාට නිසි සේ පිහිටුවා ලියැ යුතු ප්‍රධාන වීර්ය සතර දෙනෙක් ඇත. එනම්;
1. උපන් කාමවිතර්කාදි පාපධර්මයන් දැකැ අශුභමනසිකාරාදි මාර්ගයෙන් එ හැම ප්‍රහාණය කරන්නට පිහිටුවාගත් ව්‍යායාමය එකෙකි. (උප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහාණය වායාමො)
2. නූපන් කාමවිතර්කාදි පාපධර්මයන් අශුභමනසිකාරාදි වශයෙන් නූපදනට පිහිටුවා ගත් ව්‍යායාමය එකෙකි. (අනුප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අනූප්පදාය වායාමො)
3. නූපන් සමථ, විදර්ශනාදී කුසලධර්මයන් ගේ උත්‍යාදය පිණිස කර්මස්ථානාදියෙහි යෙදීම් වශයෙන් කරන ව්‍යායාමය එකෙකි. (අනුප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං උප්පදාය වායාමො)
4. උපන් ශමථ, විදර්ශනාදී කුශලධර්මයන්ගේ අභිවෘද්ධිය පිණිස කරන ව්‍යායාමය එකෙකි. (උප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං ඨිතියා භී‍ය්‍යොහාවාය වායාමො)
සත්තිස් බෝධිපර්ශ්විය ධර්ම අතර ද මෙකී ප්‍රධාන සතර ඇතුළත් වි ඇත. බුද්ධධර්මයෙහි එන විශුද්ධිය පිණිස අත්‍යවශ්‍ය අංග අතර සම්‍යක් ප්‍රධාන ද එක් කොටසෙකි. අංගුත්තර චතුක්ක නිපාත ආදි නොයෙක් තන්හි මෙය පිළිබඳ සඳහන් වේ.
(කර්තෘ: කෝදාගොඩ ඤාණාලෝක හිමි: 1975)
(සංස්කරණය නොකළ)
