සාරස්වත ව්‍යාකරණය
අනුභූති ස්වරූපාචාර්යයන් විසින් සංස්කෘත භාෂා ව්‍යාකරණය සඳහා සම්පාදිත මෙම ග්‍රන්ථය ශිෂ්‍ය-ප්‍රශිෂ්‍ය පරම්පරායෙන් ලක්දිව ප්‍රකාශයට පැමිණියේ ය. සංස්කෘත ව්‍යාකරණ ශාස්ත්‍රඥානය සඳහා ඉතා සුගම වූ ග්‍රන්ථයක් වූයෙන් මෙකල ලක්දිව බොහෝ ආචාර්යවරයන් විසින් සංස්කෘත භාෂාව ඉගැන්වීමෙහි දී මේ ග්‍රන්ථය ම උගන්වනු ලැබේ.
ග්‍රන්ථය ආරම්භ වන්නේ පරමාත්ම හෙවත් මහාබ්‍රහ්මයාට නමස්කාර කොට බාලයන්ගේ අභිවෘද්ධිය සඳහා දීර්ඝ නොවූ මෙම ව්‍යාකරණ ග්‍රන්ථය සම්පාදනය කරන බව සඳහන් කරමිනි.
ප්‍රණම්‍ය පරමාත්මානං බාලාධිවෘද්ධි සිද්ධයෙ,
සාරාස්වතී මෘජුං කුර්වේ ප්‍රක්‍රියාං නාතිවිස්තරාම්.
වෘත්තිත්‍රයකින් යුක්ත වූ සාරස්වතය එහි ප්‍රථම වෘත්තිය 'සංඥා, සන්ධි, නාම, කාරක, සමාස, තද්ධිත යැ'යි ප්‍රධාන කොටස් සයෙකි. එහිදු සන්ධිය ස්වරසන්ධි ප්‍රක්‍රියාදී වශයෙන් සතරකට ද නාමය ස්වරාන්ත, පුල්ලිඞ්ගාදී වශයෙන් ප්‍රක්‍රියා නවයකට ද බෙදී ඇත. ආඛ්‍යාතය විස්තර කරන ද්විතීය වෘත්තිය භවාදී ධාතු ගණයන්ගේ වශයෙන් ද ඤ්‍යන්තාදීන්ගේ වශයෙන් ද ප්‍රක්‍රියා සූතිසකින් යුක්ත ය. කෘදන්තයෙන් ආරම්භ වන තෘතීය වෘත්තියෙහි ප්‍රක්‍රියා නවයෙකි. මේ ග්‍රන්ථයට නාගපුරීය, තපාගච්ඡාධිරාජ භට්ටාරක ශ්‍රී චන්ද්‍රකීර්ති සූරීන් විසින් කරන ලද 'චන්ද්‍රකීර්ති ව්‍යාඛ්‍යා' නම් වූ ප්‍රශස්ත ටීකාවෙක් වෙයි. එසේ ම 'විද්‍යොදය' පිරිවෙණාධිපති වැ වැඩ විසූ ගරු කහවේ ශ්‍රී රතනසාරාභිධාන නායක ස්වාමීන්ද්‍රයන් වහන්සේ විසින් ලියන ලද 'සාරාර්ථචන්ද්‍රිකා' නම් සිංහල ව්‍යාඛ්‍යානයෙක් ද ඇත්තේ ය. එහි අවසාන භාගය ලියන ලද්දේ එම පිරිවෙන්හි ආචාර්ය පණ්ඩිත ගරු හෑගොඩ ධම්මින්ද නායක තෙරණුවන් විසිනි.
(කර්තෘ: ලබුගම ලංකානන්ද හිමි: 1959)
(සංස්කරණය නොකළ)
