සෝමනාථ
සතළොස් වැනි සියවසේ පහළ වූ වර්තමාන හින්දුස්ථානී සංගීතයෙහි ප්‍රධාන ආචාර්‍යවරයෙකු වශයෙන් සැලකෙන මොහු සංස්කෘත භාෂාවෙ උසස් සංගීත ග්‍රන්ථයක් ලියූ විද්වතෙකි. සකල කලා වල්ලභ මුද්ගල ශූරීන්ගේ පුත්‍රයෙකු වශයෙන් සැලකෙන මොහු දකුණු ඉන්දියාවේ ආන්ද්‍රදේශ වැසියෙකි. එහෙත් මොහු උත්තර, දක්ෂිණ යන උභය සංගීත පද්ධතීන්ගෙන් කිනම් සම්ප්‍රදායකට අයත් දැ’යි නිශ්චිතව පැවැසීම දුෂ්කර ය. මොහු විසින් ලියන ලද රාග විබෝධය (1690) විශේෂයෙන් ම රාග විෂය කොට ගන්නකි. භාරතීය සංගීතයෙහි ගීතාංශය පමණක් අළලා ලියන ලද මෙයට මොහු විසින් ම ටීකාවක් සපයන ලදී. එයින් මූල ග්‍රන්ථයෙහි අගය වැඩි වී තිබේ.
ස්වර, මේලා, රාග, ප්‍රස්තාර වීණාදිය විවරණය කරන මේල විසිතුනක රාග නවසිය හැටක් දක්වා තිබේ. රුද්‍ර වීණා, ශුද්ධ සහ මධ්‍ය මේල වීණා මැනවින් විවරණය කොට ඇති රාග විබෝධය උසස් සංගීත කෘතියෙකි.
සෝමනාථ ඉදිරිපත් කළ ඇතැම් ශාස්ත්‍රීය සංකල්ප දැනුදු හින්දුස්ථාන සංගීතයෙහි භාවිත වේ. එහෙත් කර්ණාටක සංගීතයට ඒවා යොදාගෙන නොමැත.
(කර්තෘ: විමල් අබේසුන්දර: 1958)
(සංස්කරණය නොකළ)
