දස්කොන් (අධිකාරම්)
දෙවෙනි රාජසිංහ මහරජතුමන් සිය මහඅධිකාරම් පදවියට දස්කොන් පත්කරගෙන සිටියේ ය. මොහුගේ පියා ප්‍රංශ ජාතික ගැස්කවින් නම් අයෙකැයි සලකනු ලැබේ. මව ගැන කිසිම තොරතුරක් නැත. එහෙත් ඇය සිංහල කාන්තාවක් විය යුතුයයි සලකත්. දෙවෙනි රාජසිංහ රජුගේ පියාණන් වූ සෙනරත් රජතුමාට කෝන් ගසක් මුල අතහැර දමා සිටි අනාථ දරුවෙක් දක්නට ලැබී, ඔහු හදාවඩන හැටියට රාජපුරුෂයින්ට භාර කළේ ය. ළදරුවා තරමක් වැඩුණු පසු රජ මැඳුරට ගෙන්වා ශාස්ත්‍ර පුහුණු කරවන ලදී. කෝන් ගසක් යට සිට හමුවූ හෙයින් මොහුට 'ගස්කොන්' යන නාමය ව්‍යවහාර වීලු. නැතහොත් ඔහුගේ පියා ගැස්ක්වීන් නිසා ඒ නම් ලැබී, පසුව ව්‍යවහාරයේ ද දස්කොන් වී යයි ද මතයකි. දස්කොන් බොහෝ ක්‍රියා සූර වූ බැවින් ප්‍රසාදයට පත් සෙනරත් රජතුමා ඔහු රාජ සභාවේ උසස් තනතුරුවලට පත්කරනු ලැබී ය. ඒ රජුගේ මරණින් පසු ඔහු පුත් දෙවැනි රාජසිංහ රජු විසින් මහඅධිකාරම් පදවියට පත් කර ගන්නා ලදි. දස්කොන් අධිකාරම් කෙරෙහි විශේෂ ඇල්මක් දැක් වූ රජුගේ කරුණාව නිසා රජමැදුරේ රිසි සේ නිදහස් ව හැසිරීමට පවා ඔහුට ඉඩ ලැබුණේ ය. එහෙත් මේ නිදහස ඔහුගේ අවාසියට පෙරළී දිවස්හුල හිඳ මරණීය දණ්ඩනය විඳ අන්තිම හුස්ම හෙළීමට සිදු විය. දස්කොන් අවසානය සිදු වූ ආකාරය පිළිබඳ ප්‍රවෘත්තිය මෙසේය: රජතුමාගේ අගබිසව රෝගී වූ විටෙක ඇගේ ජන්මපත්‍රය පරීක්‍ෂා කිරීම පිණිස නැකත් දත්තෝ රජ මැඳුරට කැඳවන ලද්දෝ ය. බිසවගේ කේන්ද්‍රය පිරික්සූ ඔවුහු ඇයට අපල කාලයක් උදාවී ඇති බැවින් එය නැති කිරීම පිණිස බලි යාගයක් කළ යුතු බැව් කීය. ඔවුන්ගේ වචන විශ්වාස කළ රජතුමා බලි ඇදුරන් ලවා යාගය කර වන්නට සූදානම් විය. ඇඳුරන් බලිය අඹද්දී එය බිසවගේ හැඩහුරුකමට අනුරූපව කරන්නට උත්සාහ ගත්හ. ඇඹූ බලිය බෙහෙවින් ම දේවියට සමාන විය. එය දුටු දස්කොන් මතු සිදුවන කිසිවක් සිහියට නොනඟා බලියේ කිසිදු ඌනතාවක් නොවන සේ එය නිමවන්නට සිතා බිසවගේ ශරීරයේ යම්කිසි අප්‍රකට ස්ථානයක පිහිටි ලපයක් ද බලියේ අඳින ලෙස අණ කැරිණි. ඇඳුරෝ ද එසේ කළහ. රූපයේ ඇඳ තිබුණු ලපය දුටු රජතෙමේ ඒ ගැන විමසුයේ මහඅධිකාරම්තුමාගේ නියෝගයෙන් එය කරන ලද බැව් ඇදුරන් විසින් කියන ලදි. මේ කාරණයෙන් දස්කොන් කෙරෙහි අවිශ්වාසයක් ඇති කර ගත් රජු ඔහු (දස්කොන්) තම බිසව හා අයථා සම්බන්ධයක් ඇති ව සිටිතැයි තීරණයට බැස ඒ ගැන සොයා බලන තුරු සිරකොට තබන ලදි. ඇත්ත වශයෙන් ම එවැනි නොමනා පෙම් බැඳුමකින් වෙළී සිටි රාජිනිය සිය අමතර පෙම්වතා තමා නිසා සිරගෙයි දුක් විඳින බව දැන ඉතාම දුක්වූවා මේ කව ලියා යැව්වා ය.
"තු න් ක ල තුමුල වනයේ මල් රස නොවිඳ
ක න් ත ල ගජන් කොදුලත බිඟු රොණට වැද
ක න් ත ල පහර වැනි නිරුඳුට අසුව ඉඳ
පි න් ක ළ හිතනුවනි, දැන් තැවෙනු කුමටද
මීට පිළිතුරු සපයන දස්කොන් මෙසේ ලියා එවන ලදි:
වි සැ ස් කමලාව රස පහස නොවිඳ මා
ද සි ස් දුනි පොරණ ඇසු දුටු පමණට මා
වෙ සෙ ස් නුඹේ අමයුරු පහස ලත් පෙ මා
ම හි ස් එකක් ගියනම් නුඹ නමට කි මා
මේ පෙම්පත් හුවමාරුව දැනගැනීමෙන් හා කෙසේ නමුත් සතුරන්ගේ කේලාම් බස් ආදියෙන් ද රජුගේ සැකය වඩ වඩා තහවුරු වූයේ දස්කොන් අධිකාරම දිවස්උල තබා මැරවූයේ ය. මේ කථා ප්‍රවෘත්තිය ජනශ්‍රැතියෙහි ආවක් මිස ග්‍රන්ථාගත වෘත්තාන්තයක් නොවන බව ද සැලකිය යුතුයි.
(කර්තෘ: අඥාතයි)
(සංස්කරණය නොකළ)
