නිලගම විහාරය
ලංකා ශිලා ලේඛන සංග්‍රහයෙහි 4 වන කාණ්ඩයේ 285-296 පිටුවල සඳහන් නිලගම විහාර ලිපිය හා සම්බන්ධ නිලගම රජ මහා විහාරය පිහිටියේ මධ්‍යම පළාතේ මාතලේ කන්දපල්ල කෝරළයේ ය. බ්‍රාහ්මී අක්ෂරයෙන් ලිඛිත සෙල්ලිපි ගණනක් ම එහි ඇත්තේ ය. වළගම්බා රජු කල කරවන ලද්දකැයි ජනප්‍රවාදයෙහි එන මේ විහාරය අනුරාධපුර යුගයට අයත් වුවක් බව සලකනු ලැබේ. පුරාණ කාලයේ ඊට ‘තිස්සාරාම රජ මහා විහාරය’ යන නම භාවිත වූ වග එහි ඇති ශිලා ලිපියකින් කියැවේ. ගල්ගුහා සමූහයකින් සමන්විත නිලගම විහාරයේ ශිලා ලිපි කීපයක් ම පුරාවිද්‍යාඥ මුලර් මහතා විසින් ද පිටපත් කර ඇත්තේ ය. ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතා විසින් නිලගම විහාර ලිපිය කියැවූයේ 1935 දී ය. නිදන් හොරුන් හා නූතන ගම්වැසියන් විසින් විහාරස්ථානයට බොහෝ හානි සිදු කර තිබේ. නිගලම කඳු මුදුනේ වූ පැරණි චෛත්‍යය පවා කඩා බිඳදමා ගඩොල් ගොඩක් බවට පත් කර ඇත.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
