පේදුරු ලෝපේස් ද සොයිසා
දක්ෂ යුද්ධ භටයකු වුව ද අන් මත නොඉවසන සිය මතයෙහි ම එල්බගෙන ක්‍රියා කිරීමට තරම් අහංකාර පරවශ ව ක්‍රියා කිරීම, නිසා ලංකාවේ දී සිය වර්ගයාට මහත් ව්‍යසනයක් අත් කර දීමෙන් අපකීර්තියට පත වූවෙකි පේදුරු ලෝපේස් ද සොයිසා.
පෘතුගාලයේ ට්‍රැන්කෝසෝහි උපත ලද පේදුරුගේ ළමා කාලය ගැන සඳහනක් නොවේ. සමකාලීන පෘතුගීසි ඉතිහාසඥයන් ඔහු විස්තර කොට ඇත්තේ උස් සිරුරක් ඇති, සුදු වෙමින් පැවැති රැවුලකින් වැසී ගිය මුහුණකින් ද ඍජු නැහැයක් හා ලොකු හිසකින් ද යුත් අයකු ලෙසයි. ඉක්මනින් කථා කරන, විනෝදකාමී සිය කථාවෙන් අනුන් සිත් බැඳ ගැනීමට සමත් ඔහු ධෛර්ය සම්පන්න, වීර ක්‍රියා කිරීමේ ආශාවක් ඇති අයකු වුව ද ඔහුගේ ප්‍රධානත ම දුර්වලකම වූයේ තමා සිතන දේ ම නිවැරදි බව සිතීමයි.
තරුණ වියේ දීය පෘතුගීසි විදේශ සේවයට බැඳුණු ඔහු ප්‍රථමයෙන් එකල පෘතුගීසි විජිතයක් වූ මලක්කාවේ සේවය කළේ ය. එහි සිට ගෝවේට යන අතරමඟ දී ඔහු ලංකාවට ගොඩ බසින විට මෙහි පෘතුගීසි බලය එක්තරා ස්ථාවර තත්වයක පැවතිණ. කොළඹ පමණක් නොව කඩුවෙල හා මල්වාන ද ඔවුන් සතුව පැවතිණ. දෙවැනි රාජසිංහ රජුගේ දරදඬු ක්‍රියා කලාපය හමුවේ එහි නියම රාජ්‍ය උරුමකරු සිය දරුවන් ද රැගෙන ආරක්ෂාව පතා පෘතුගීසීන් වෙත පැන ගොස් තිබිණ. පැවැති මේ තත්වය හමුවේ ඉතා පහසුවෙන් උඩරට රාජ්‍යය තම ජාතියට යටත් කර ගත හැකි බව වටහාගත් පේදුරු මෙරටින් ගෝවේ වෙත ගියේ එහි විසූ ප්‍රතිරාජයාට බලපෑම් කොට තම අදහස ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා අවශ්‍ය භටයන් සහ ආධාර ලබාගෙන නැවත එන අදහසිනි.
ගෝවේට ගිය පේදුරු කෙතරම් අසවත් ලෙස ලංකාව අල්ලා ගැනීමේ නොවරදින උපාය ප්‍රතිරාජයා ඉදිරියේ තැබුවේ ද යත්, තමාට අවශ්‍ය යුද උපකරණ, ආහාර පානාදිය පමණක් නොව හය සියයක කණ්ඩායමත් ද ලබා ගත හැකි විය. ප්‍රතිරාජයාට පමණක් දෙවැනි වන ‘ජෙනරාල් කොන්ක්විස්ටඩෝර්’ හෙවත් කපිතාන් ජෙනරාල් පදවිය ද මොහුට පිරිනමන ලදී. පේදුරුගේ සැලසුම අනුමත කළ යුතු කවුන්සිලය මේ කාර්යය මෙහෙයවීම මොහුට ම පැවරීය.
එවන ලද එක් යුද නැවක් යුද උපකරණ සමඟ ම කුණාටුවකට හසු වී ගිලී ගිය අතර පේදුරු ගොඩ බැස්සේ මීගඩුව අසලිනි. ඔහු කොළඹට පැමිණියේ වීරයකු ලෙසිනි. ලංකාවේ දී සාර්ථක යුද මෙහෙයුම් ගණනාවක් මෙහෙයුව ද තමා අමතක කොට මෙවැනි වැදගත් කාර්යයක් පේදුරුට පැවරීම ගැන සිත් අමනාපයෙන් සිටි පේදුරු හෝමේම් පෙරේරා පවා පැමිණ මොහුට සුබ පැතුවේ ය. පේදුරු ලෝපේස් යෝජනා කළ උපාය සාර්ථක වී නම් එය කදිම යෝජනාවක් වීමට ඉඩ තිබිණ. එහෙත් එය ක්‍රියාත්මක කිරීමට යාමේ දී ඇති විය හැකි බාධාවන් ගැන ඔහුගේ සිත් යොමු වී නොතිබුණි. ඔහුගේ අපේක්ෂාව වූයේ කන්ද උඩරට රජ වී සිට තමන් වෙත ආරක්ෂාව පතා පැමිණ එහිදී මිය ගිය කරල්ලියැද්දේ බණ්ඩාරයන්ගේ දියණි දෝණ කතිරිනා කුමරිය පෘතුගීසි ජාතිකයකුට විවාහ කර දී, එම විවාහය මඟින් උඩරට උරුමය පෘතුගීසින් සතු කර ගැනීමයි.
සෑම දෙනාගේ බලාපොරොත්තු සහ සුබ පැතුම් මැද ලෝපේස් මෙහෙයුම ඇරඹුවේ මෙතෙක් කිසිම සටනක දී රැස් නොකළ තරම් විශාල සේනාවක් කැටුවයි. දක්ෂතම පෘතුගීසි භටයන් හැරුණු විට, පෘතුගීසීන්ගේ කිට්ටුම හිතවතකු වූ දක්ෂ සෙන්පතියකු ද වූ ජයවීර බණ්ඩාර නමින් හැඳින් වූ අරිට්ට කීවෙණ්ඩු පෙරුමාල් හා ඔහු යටතේ සිටි ලැස්කරින්වරු ද පාක්ෂික සිංහල භට කණ්ඩායමක් ද මේ මෙහෙයුමට එක් වී සිටියහ. සත් කෝරළේ දක්වා කිසිදු කරදරයකින් තොරව පැමිණි පේදුරුගේ සේනාව ගල්බොඩගමට පැමිණි අතර, දෝන කතිරිනා රැගත් පිරිසගේ පැමිණීම අපේක්ෂාවෙන් එහි නැවතී සිටියේ තද වැසි ආරම්භ වූ නිසයි. කුමරිය පිළිගැනීමට බලන දක්වා ගමන් කළ ඔවුන් උඩරට රැජින ලෙස දෝන කතිරිනා නම් කරන විට පෘතුගීසීන්ගේ පරම සතුරා වූ විමලධර්මසූරිය සෙංකඩගල හැර ගොස් සිටියේ ය. කුමරියට පෘතුගීසි ජාතිකයකු විවාහ කර දීම පේදුරුගේ සැලැස්ම වුවත් එය ක්‍රියාත්මක කිරීමට නොහැකි විය. පෘතුගීසී ජාතිකයකුට කුමරිය විවාහ කර දීමට නොහැකි වූ විට ජයවීර බණ්ඩාර යෝජනා කළේ තම මස්සිනාට කුමරිය විවාහ කර දෙන ලෙසයි. එය කොළඹ දී සාකච්ඡා කළ යුතුය'යි දැන් වූ පේදුරු, ජයවීර බණ්ඩාරගෙන් අනාගතයේ දී එල්ල විය හැකි තර්ජන ගැන සැක සිතා ඔහු මරා දැම්මේ, ජයවීර උඩරට රජ පදවියට පත් ව සිටි විමලධර්මසූරිය හා කුමන්ත්‍රන කරන්නේය යන චෝදනාව එල්ල කරමිනි.
දෙවරක් නොසිතා කරන ලද මේ ක්‍රියාව මහත් ප්‍රතිවිපාක ගෙන දුන්නේ ය. ජයවීරගේ ලැස්කරින් සේනාව ද සිංහලයෝ ද උරණ වී පෘතුගීසීන් හැර ගියහ. පෘතුගීසි ජාතිකයකුට කුමරිය විවාහ කර දීමේ කාර්යය පසුවට තබා හැකි ඉක්මනින් කොළඹට යෑම නුවණට හුරු බව පේදුරුට වැටහිණ. වහ වහා පහත රටට පසු බැසීම ඇරම්භ කළ ද විමලධර්මසූරිය රජු ඔවුනට පහර දුන්නෙන් දන්තුරේ වෙලේ දී මහ සටනක් ඇවිලිණ. 1594 ඔක්තෝම්බර් මස 6 වැනි දා ඇති වූ මේ සටනින් මුළු පෘතුගීසි සේනාවම මැරුම් කෑවේ ය. උඩරට රාජ්‍යයට උරුමකම් දෙන තුරුම්පුව වූ දෝන කතිරිනා කුමරිය ද පැහැර ගන්නා ලදී. තුවාලකරුවකු වූ පේදුරු රජුගේ සිරකරුවකු බවට පත් විය.
විමලධර්මසූරිය රජු පේදුරු ලෝපේස් ද සොයිසාට හොඳින් සාත්තු කරවී ය. ඔහුගේ තුවාලවලට පිළියම් කොට හොඳින් රැකබලා ගන්නා ලෙස අණකොට තිබිණ. එහෙත්, තමාගේ වරද නිසා මිය ගිය විශාල සේනාව ගැන ද තමා අත තිබූ වටිනා වස්තුව තම පරම සතුරා අතට අත්වීම ගැන ද මහත් දොම්නසින් පසු වූ ඔහු තමා හා සිටි තම පුත් වූ තරුණ දියෝගෝ සිය අතින් ම රජුට භාර දී ඔහු රැක බලා ගන්නා ලෙස ඉල්ලා සිටියේ අවසන් හුස්ම හෙලුවේ ය.
1597 දී දියෝගෝ නිදහස් කරන ලදුව ගෝවේ බලා ගියේ එහි දී අසු පිටින් වැටී මරු දුටුවේ ය. ඔහුට ද පුතකු සිටි බව කියනු ලැබේ.
සිය ජාතියේ අභිවෘද්ධිය වෙනුවෙන් ජීවිතය කැප කළ ද තම අදූරදර්ශී ක්‍රියාව නිසා පෘතුගීසි ඉදිරි ගමනට මහත් බාධාවක් කළ, දහස් ගණනකගේ ජීවිත විනාශයට මුල් වූ අයකු සේ මොහු අපකීර්තියට ලක් විය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
THE PORTUGUESE ERA - PAUL E. PIERIS
පරංගි කෝට්ටේ - ටිකිරි අබයසිංහ
THE TEMPORAL & SPIRITUAL CONQUEST OF CEYLON - QUEYROZ - BY S. G. PERERA
(කර්තෘ: චාමින්ද සෙනෙවිරත්න?)
(සංස්කරණය නොකළ)
