අංශුවර්මන්

පඨාන් ප්‍රදේශයේ ඨාකුරි රාජ වංශයේ ආදි කර්තෘවරයා වශයෙන් සලකනු ලබන අංශුවර්මන් රජතුමා නේපාලයේ බලයට පත්වීම නේපාල ඉතිහාසයේ සිදුවූ වැදගත් සිද්ධීන් අතුරෙන් එකක් කොට සැලකේ. සත්වන සියවසටත් පෙර සිට ම ඨාකුරි වංශිකයන් ලිච්ඡවි රජවරුන් යටතේ නේපාල රාජ්‍යයේ ඇමති තනතුරු දැරූ බැව් පෙනේ. සත්වන සියවසේ මුල භාගයේ දී නේපාලයේ පැවතියේ උභයරාජ්‍ය පාලනයක් බැව් සෙල්ලිපිවලින් පැහැදිලි වේ. එකල ශිවදේව නම් රජු සිහසුන අරා සිටිය ද රටේ නියම පාලනය ගෙන ගියේ (මහා සාමන්ත) අංශුවර්මන්ය. සවන සියවසේ අග හරියේ දී ලිච්ඡවි රජවරුන්ට යටත්ව තුබුණු නේපාල රාජ්‍යය ආභීර ගෝත්‍රික රජවරුන් විසින් යටත් කොට ගන්නා ලදුව සුළු කලක් ඔවුන්ගේ පාලන බලය යටතේ පැවති බැව් කියැවේ. ඔවුන් නේපාලයෙන් පලවා හරින්නට හැකි වූයේ ‍ශිවදේව රජතුමාගේ කාලයේ දී ය. ඒ සඳහා පුරෝගාමීව කටයුතු කළේ අංශුවර්මන්ය. ආභීරයන් රටින් පලවා හැරීමට කළ යුද්ධවල දී අංශුවර්මන් ලත් කීර්තිය හා ජනප්‍රියභාවය කරණකොටගෙන ඔහු නියම පාලකයා වශයෙනුත් ශිවදේව රූකඩ රජකු ලෙසත් පිළිගැනිණ. නේපාල වංශකථාවල (වංශාවලී) සඳහන් අයුරු අංශුවර්මන් සිය රජතුමාගේ ම දියණියන් හා විවාහවීම නිසා ඔහුට තමාගේ බලය බොහෝ දුරට රටෙහි තහවුරු කර ගන්නට පුළුවන් විය. දේශපාලන බලය තමා වෙත පවරා ගැනීමෙන් පසු ඔහු කෛලාසකූට නමැති මන්දිරය තමාගේ මාළිගය හැටියට තෝරා ගත්තේය. ක්‍රමයෙන් නේපාලයේ පාලනය තමා අතට ගත් නමුත් ඔහුගේ පැරණි තනතුරු නාමය වූ 'ශ්‍රී මහාසාමන්ත' යන විරුදාවලියෙන් ම ඔහු සෑහීමට පත්විය. ඔහුගෙන් පසු රජ බවට පැමිණි ඔහුගේ පුත්‍රයා විසින් පිහිටුවන ලද සෙල්ලිපියක අංශුවර්මන් 'මහා රාජාධිරාජයකු' හැටියට හඳුන්වා දී තිබේ.

අංශුවර්මන් රාජ්‍යය කළ වකවානුව සම්බන්ධයෙන් නොයෙකුත් මතභේද ඇතත් ඔහු දක්ෂ ලෙස ද සාර්ථක ලෙස ද තම පාලනය ගෙන ගිය ප්‍රජා පාලකයකු හැටියට සැලකිය හැකිය. ඔහුගේ සෙල්ලිපි කට්මණ්ඩු, පඨාන්, දිඕ-පඨාන් හා බග්මතී යන ප්‍රදේශවල තිබී සම්බවීමෙන් පෙනී යන්නේ ඔහුගේ ආධිපත්‍යය නේපාල නිම්නයේ මධ්‍යම කොටසේ ම පැවැති බවයි. අංශුවර්මන්ගේ නම චීන වංශකථාවන්හි සඳහන් වීමත්, එය ටිබෙට් ජනප්‍රවාදයන්හි පවා ඇතුළත් වීමත් ඔහුගේ කීර්තිය මේ දෙරටෙහි ද පැතිර ගිය බවට සාධකයි.

අංශුවර්මන් රජු උගතකු හා කීර්තිමත් පාලකයකු වූ බව හියුං සාං කියයි. ඔහු ව්‍යාකරණ ග්‍රන්ථයක් කළ බව ද පැවසේ.

අංශුවර්මන්ගේ මරණයෙන් පසු නේපාල රාජ්‍යය යළිත් පිරිහීම් ප්‍රපාතයට වැටුණේය.

පොත්පත්:

1. Majumdar, R.C. The Classical Age.

2. Ray, H.S. The Dynastic History of Northern India.

(සංස්කරණය: 1963)