අක්මාතෙල්

(Liver Oil) කොඩ් (බ.), හැලිබට් මෝරා (බ.) කෙලවල්ලා වැනි මත්ස්‍යයන්ගේ අක්මාවලින් මේ තෙල් සිඳගනු ලැබේ. අක්මාතෙල් ශෝෂණය නොවන තෙල් වර්ගයට අයත් ය. සුළං වදින්නට තිබුවහොත් නොහි‍ඳෙන බැවිනි. අක්මාතෙල්වල සාමාන්‍යයෙන් අප්‍රසන්න ගඳක් තිබේ. එසේ වුවත් හයිඩ්‍රජනීකරණ අවස්ථාවේ දී සිදුවන රසායනික විපර්යාස නිසා තෙලෙහි ගඳ බොහෝ දුරට අඩු වේ.

කොඩ් අක්මාතෙල් (කොඩ් ලිවර් ඔයිල්): කොඩ් නමින් සාමාන්‍යයෙන් හැඳින්වෙන ගාඩුස් ගණයට අයත් නොයෙක් මත්ස්‍යයන්ගේ අක්මාවෙන් මේ තෙල් හිඳ ගනු ලැබේ. මත්ස්‍යයන්ගේ අක්මා ආවරණ සහිත තාච්චුවල දමා හුමාලයෙන් රත් කිරීමෙන් තෙල් ලබා ගනිත්. හුමාලය (කෙළින්ම) අක්මාවලට පිඹීමෙන් ද තෙල් ලබා ගත හැකිය. ඉතා පිරිසිදු වූත් සුදු පාටට හුරු වූත් තෙල ලබා ගන්නේ පරිස්සමෙන් සුද්ධ කරන ලද අලුත් අක්මාවලිනි.

කොඩ් අක්මාතෙල්වල විශිෂ්ට ගුරුත්වය 0.92 – 0.93 යි. එහි සඵනීකරණ අගය 187 – 197.5 යි. අයඩින් අගය 150-181 යි. තවද සෙ.00 සිට සෙ. .100 දක්වා උෂ්ණත්වයන්හි දී එය ඝන වෙයි. කොඩ් අක්මාතෙල් බොහෝ මේද අම්ලවලින් යුක්ත මිශ්‍රණයකි. එහි බහුලව ඇත්තේ ඔලෙයික් අම්ලය (C18H34O2) බ. හා ගැඩොලෙයික් අම්ලය (C20H38O2) යි. කොඩ් අක්මාතෙල්වල A හා D විටමින් තිබේ. කොඩ් අක්මාතෙල් ග්රෑමයක A විටමින් අන්තර්ජාතික ඒකක 1400කුත් D විටමින් අන්තර්ජාතික ඒකක 100කුත් සාමාන්‍යයෙන් අඩංගු වේ.

පෝෂ්‍යදායී ආහාරයක් වශයෙන් ද ඖෂධයක් වශයෙන් ද හම් පදම් කිරීමට ප්‍රයෝජනවත් ද්‍රව්‍යයක් වශයෙන් ද කොඩ් අක්මාතෙල් බොහෝ සෙයින් පාවිච්චි කරනු ලැබේ. මේ තෙල්වල රෝග නාශක බලය රඳා පවතින්නේ එහි ඇති පහසුවෙන් දිරවිය හැකි ගුණයත් ඇඟට උරා ගන්නා ස්වභාවයත් විටමින් අධික ගතියත් උඩ ය.‍තෙල ඔක්සීකරණ විපර්යාසවලට භාජන වුවහොත් එහි ඇති විටමින් විනාශ වන්නට පුළුවන. නෝර්වේ, එංගන්තය, අයිස්ලන්තය හා නිවුfපවුන්ඩ්ලන්තය ආදී රටවල කොඩ් අක්මාතෙල් බෙහෙවින් නිෂ්පාදනය කරනු ලැබේ. 1948 සිට 1951 දක්වා මුළු ලෝකයේ නිෂ්පාදනය කරන ලද කොඩ් අක්මාතෙල්වල සාමාන්‍ය ප්‍රමාණය අවුරුද්දකට රාත්තල් අට කෝටි හැත්තෑ ලක්ෂයකි.

හැලිබට් අක්මාතෙල්: හිපොග්ලොසුස් වුල්ගාරිස් නමැති පැතලි මාළුවාගේ අක්මාවෙන් මේ තෙල් නිෂ්පාදනය කරනු ලැබේ. එහි විශිෂ්ට ගුරුත්වය 0.927 යි. සඵනීකරණ අගය 179-193 යි. අයඩින් අංගය 118-126 යි. මේ තෙල්වල A විටමින් තිබේ.

මෝරතෙල්: මේ අක්මාතෙල සාමාන්‍යයෙන් ලබා ගන්නේ ස්කුවාලුස් අකන්තියාස් නමැති මෝරාගෙනි. මෝරතෙල් කොඩ් අක්මාතෙලට සමාන ය. එහි විශිෂ්ට ගුරුත්වය 0.9248 යි. සඵනීකරණ අගය 188 යි. අයඩින් අගය 154-172 යි. එය හයිඩ්‍රජනීකරණයෙන් ඝන වේ. මෝරතෙල් කහපාටය; නොහොත් දුඹුරට හුරු කහපාටය. එය ඖෂධයක් ලෙස පාවිච්චි කරනු පමණක් නොව සබන් හා සායම් නිෂ්පාදනයටත් යොදනු ලැබේ.

ගලෙයුස් ගලෙයුස් නමැති මෝරාගේ අක්මාවෙනුත් තෙල් ලබා ගනිති. මේ තෙල්වල විශිෂ්ට ගුරුත්වය 0.9249යි. සඵනීකරණ අගය 185.1යි. අයඩින් අගය 152.2යි. මේ තෙල බොහෝ සෙයින් කොඩ් අක්මාතෙලට සමානය. සුදු පාටට හුරුය; තරමක් දුඟදින් යුක්තය. හම් පදම් කිරීමටත් යොදනු ලැබේ. කොඩ් අක්මා තෙලෙහි අඩංගු විටමින් ප්‍රමාණයට සමාන විටමින් ප්‍රමාණයක් එහි ද අඩංගුය.

තිනුස් වුල්ගාරිස් නමැති කෙලවල්ලාගේ අක්මාවෙනුත් තෙල් ලැබේ.මේ තෙල ළා කහපාට හෝ දුඹුරු පාට හෝ රතුපාට හෝ වෙයි. එහි අයඩින් අගය 156ක් පමණය. සායම් නිෂ්පාදනයෙහි දී පාවිච්චි කරනු ලැබේ. කෙලවල්ලන්ගේ හෝ කොප්පරුන්ගේ අක්මා තෙල්වල තිබෙන A හා D විටමින්වල ප්‍රමාණය කොඩ් අක්මාතෙල්වල තිබෙන එම විටමින්වල ප්‍රමාණය මෙන් සිය ගුණයක් පමණ වේ.

(සංස්කරණය:1963)