අක්ෂණ
රහත්වීම නිවන්දැකීම මඟපල පසක් කිරීම නමැති බඹසරවස් සඳහා කුසල් දහම් ඉපදවීමට අවකාශ නොවූයේ හෙවත් නොකල් වූයේ "අක්ෂණ" නම් වෙයි. එබඳු අක්ෂණ හෙවත් නොකල් අටෙකි: 1. බුදුන් ලොවැ පහළ වැ සිටිය ද, කෙලෙස් සන්සිඳුවන සතරමඟ නුවණ යයි කියන ලද සම්බෝධියට පමුණුවන සදහම් දෙසතුදු යම් පුද්ගලයෙක් නිරයෙහි ඉපද සිටියේ වී නම් මෙකී බඹසරවස් සඳහා නොකල් හෙවත් අක්ෂණ වෙයි. 2. යමෙක් තිරිසන්යොන්හි උපන්නේ වී නම්, එ ද අක්ෂණ වෙයි. 3. යමෙක් ප්‍රේතවිෂයෙහි උපන්නේ වී නම් එ ද අක්ෂණයකි. 4. යමෙක් දීර්ඝායුෂ්ක වූ දේවනිකායක උපන්නේ වී නම් එ ද අක්ෂණයකි. 5. යමෙක් බුදුසව්වන්ගේ පැමිණීමක් නැති ප්‍රත්‍යයන්ත වූ ම්ලේච්ඡ ජනපදයක උපන්නේ වී නම් එ ද අක්ෂණයකි. 6. මැදුම් පියසැ උපන්නා වූ ද යමෙක් නාස්තික දෘෂ්ටි අක්‍රිය දෘෂ්ටි සංඛ්‍යාත දසවැදෑරුම් මිසදිටු ගත්තේ වී නම් එය ද අක්ෂණයකි. 7. යමෙක් මැදුම් පියසැ උපන්නේ නමුදු ජඩ වැ කෙළතොලු වැ සුභාෂිතදුර්භාෂිතයන්ගේ අර්ථ විමසා දැන ගැනීමට අසමත් වූයේ නම් එ ද අක්ෂණයකි. 8. යමෙක් මැදුම් පියසැ ම ඉපද සුභාෂිත දුර්භාෂිත දැනගැනීමට සමර්ථ ව සිටියේ නමුදු මාර්ග ඥානයට පමුණුවන සිවුසස් දහම් අසන්නට ඔහුට නොලැබේ නම්, ඒ ද අක්ෂණ වෙයි. සිව්වැනි වූ දීර්ඝායුෂ්ක දේවනිකායක උපත, අංගුත්තර අටුවායෙහි අසඤ්ඤසත්තාවාස යයි දක්වා ඇති අතර සඬම්මොපායන ලෝවැඩ සඟරා දෙක්හි අසඤ්ඤසත්තය හා අරූතලයයි දක්වා ඇත්තේ සදහම් ඇසීමෙහි උපාය වූ සිත ද කන ද එහි නැති හෙයිනි. අටවැදෑරුම් වූ අක්ෂණ කිසි තැනෙක "දුෂ්ටක්ෂණ" යයි ද දක්වා ඇත. මේ අෂ්ටදුෂ්ටක්ෂණයට අසු නොවූ නවවැනි වූ එක ම ක්ෂණයෙක් වෙයි. බුද්ධෝත්පාදය, සද්ධර්ම ශ්‍රවණය, මැදුම්පියසැ උපත, අරුත් විමැසීමෙහි නුවණ ඇති බව යන මේ බඹසරවස් පිණිස පවත්නා එක ම ක්ෂණය වේ. මෙය "ක්ෂණසම්පත්ති" යයි ද දක්වන ලද්දේය.
ආර්ය මාර්ගයට අන්තරායකර වූ අක්ෂණයෝ බොහෝ වෙති. බුදුවරුන් ලොවැ පහළ වනුයේ කලාතුරෙකිනි. එහෙයින් ක්ෂණසම්පත්තිය ද අතිශයින් දුර්ලභ වේ. යම් කෙනෙක් ක්ෂණසම්පත්තිය වැරැද්දාහු නම් ඔහු අර්ථසම්පත්තියෙන් පිරිහී ගිය වෙළඳකු සෙයින් බොහෝ කලක් තැවෙන්නාහුය යි ද වදාරන ලද්දේය.
පොත්පත්:
අංගුත්තර නිකාය
සද්ධම්මොපායන
(සංස්කරණය:1963)
