අගාදීර්
මෙය වනාහි ප්‍රංස මොරොක්කෝවේ, නිරිත දිග වෙරළේ පිහිටි නැව් තොටකි. සූස් ගංමෝයට සැතපුම් පහක් උතුරින් පිහිටි අගාදීර් වරයා මෑතක දී දියුණු කරන ලදි. මෙහි ගුවන් තොටක් ද වේ.
1500 දී පෘතුගීසීන් විසින් පිහිටුවන ලද අගාදීර් බලකොටුව මෙහි මූලාරම්භයයි. 1536 දී මොරොක්කන්වරුනට අයත් වූ මෙය දකුණු මොරොක්කෝව, සහරාව සහ සූඩානය යන ප්‍රදේශවලට ප්‍රයෝජන වත් වූ වරායක් ව පැවතුණේ වුව ද 1760 දී පමණ මොගොදෝර් වරාය ඉදි කිරීමෙන් පසු පිරිහී ගියේය.
මෙනුවර (මොරොක්කෝව සමඟ) ප්‍රංසයට හිමි වූයේ 1912 වර්ෂයේදීය. 1930 සිට විදේශීය නැව්වලට ද එහි පැමිණීමට අවසර ලැබිණි. 1942 දී මිත්‍ර හමුදා මෙහි ගොඩබැස්සෝය. සූස් නිම්නයේ උපදවන පලතුරු, එළවුළු ආදි ද්‍රව්‍ය මෙයින් යුරෝපයට යවනු ලැබේ. සාඩින් සහ ටනි මසුන් මැරීම ගැන ද ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි. මෙහි ජනගහනය (1951 දී) 30,111ය.
1960 ජනවාරි මාසයේ දී ඇති වූ මහා භූමිකම්පනයකින් අගාදීර් නගරය බොහෝ දුරට විනාශ විය. නගරවාසීන් 9,000ක් පමණ ද විදේශිකයන් 3,000ක් පමණ ද මරුමුවට පත් කළ මෙම භූමිකම්පනයෙන් බිඳ නොවැටී ඉතිරි වූයේ ගොඩනැඟිලි හතරක් පමණි. ටියුනීසියාවේ සිට කැනේරි දූපත් දක්වා විහිදි භූවිභේදයන් අගාදීර් නගරය ඔස්සේ වැටී තිබෙන හෙයින් නව අගාදීර් නගරය ඉදිකිරීමේ දී මේවා ගැන සැලකිලිමත් විය යුතු බව නගර නිර්මාණය පිළිබඳ ව උපදෙස් දෙන භූවිද්‍යාඥයෝ පවසති.
අගාදීර් සිද්ධිය: 1911 දී ෆෙස් නගරයෙහි කැරැල්ලක් ඇති වූයෙන් එහි සාමය ආරක්ෂා කිරීමේ ව්‍යාජයෙන් ප්‍රංස හමුදා යැවීම නිසා මේ අර්බුදය ඇති විය. මෙය ඇල්ජෙසීරස් ගිවිසුම කඩකිරීමක් ලෙස සැලැකූ ජර්මානුන් තම තෙල් ආකර ආරක්ෂා කරගනු වස් අගාදීර් නැව්තොටට යුද්ධ නෞකාවක් යැවූහ. එහෙත් ඔවුන් යුද කිරීමට කැමැති නොවූයෙන් දෙපක්ෂය අතර ගිවිසුමක් ඇති කර ගන්නා ලදි. ලෝක යුද්ධයක් ඇති කිරීමට තරම් තර්ජනයක් වූ මේ කරුණේ දී බ්‍රිතාන්‍යය ප්‍රංසයේ පැත්ත ගත්තේය.
(සංස්කරණය:1963)
