අත්සමු (අස්සමු, අත්සම්, අස්සම්)

අනුරාධපුර යුගයේ දී සිංහල ආණ්ඩුව යටතේ වූ සුළු නිලධාරියෙකි. එකල විහාරාරාම ආදියෙහි සේවය කළ සුළු සේවක පිරිසක් ද මේ නමින් හැඳින්වුණු බව පෙනේ. සිව්වන හෝ පස්වන සියවසට අයත් යයි සැලකෙන හිඟුරේගල සෙල්ලිපියක මේ නිලධාරියා ගැන සඳහන්ව ඇත්තේ අතසමන යනුවෙනි.

පුවරසම්‍කුලම්හි සෙල්ලිපියක අත්සම් යන්න අත්සම යි යොදා ඇති බව පරණවිතාන මහතා දක්වයි. අත්සම යන්නෙන් අදහස් වන්නේ භාරකාරයා යන්න බව ආචාර්ය වික්‍රමසිංහ මහතා කල්පනා කරයි. මේ වචනයේ අදහස "හස් තැබීම" යයි බී. ගුණසේකර මුදලිතුමා කල්පනා කරයි. යටදැක්වූ හිඟුරේගල සෙල්ලිපියෙහි ඇති අතසමන යනුවෙන් "මුදල්හදල් භාරකාරයා" යන අරුතක් පැවසේ යයි පරණවිතාන මහතා කියයි.

මහගම විහාරයට කුඹුරු කිහිපයක් මිලට ගත් අවස්ථාවේ දී ඒ වෙනුවෙන් විහාරය සන්තක වූ මුදල් ගෙවන ලද්දේ අතසමනයන් විසින් බව හිඟුරේගල සෙල්ලිපියෙහි දැක්වෙයි. මෙයින් පෙනී යන්නේ මේ අත්සමුවන් විහාරයේ මුදල් හදල් භාරව සිටි නිලධාරීන් බවය. සිව්වන මිහිඳු (956-972) රජුගේ මිහින්තලා පුවරු ලිපිවල සඳහන් වන වෙහෙර් අත්සම්, කරඬු අත්සම්, දාගේ අත්සම් හා දුම්මලස්සම් යනුවෙන් හැඳින්වෙන අත්සමුවන් විහාරයන්හි සේවය කළ සුළු සේවක පිරිසක් බව පෙනේ.

අත්සමුවෝ රජයේ කවර දෙපාර්තමේන්තුවක සේවය කළෝ දැයි යන්න නිශ්චය කිරීමට සෙල්ලිපිවලින් ලැබෙන තොරතුරු ප්‍රමාණවත් නොවේ. එහෙත් මොවුන් රජයේ භාණ්ඩාගාරයේ ගඩබාවේ හෝ ඉඩම් පිළිබඳ කටයුතු භාර දෙපාර්තමේන්තුවේ සේවය කළ සුළු නිලධාරි පිරිසකැයි සිතිය හැකිය.

(සංස්කරණය:1963)