අනාගතවංසපාළිය
මේ මහාභද්‍රකල්පයෙහි ම අනාගතයෙහි බුද්ධරාජ්‍යයට පැමිණෙන මෛත්‍රෙය බුදුරජාණන්වහන්සේගේ වංශකථාව සංග්‍රහ කොට පාලි භාෂාවෙන් ලියන ලද ප්‍රකරණයෙකි. කිසිවිටෙක ඉතා පැරණි කුදුගත්සඟි පිටපතක බුද්ධවංසපාළියට අනතුරුව අනාගතවංසපාළිය ඇතුළත් වී තිබෙනු දැක්ක හැකිය. මහාසංගීතිත්‍රයට නැඟී ගිය ඛුද්දක නිකායට අයත් ඛුද්දකපාඨ, ධම්මපද ආදි ග්‍රන්ථයන් අතුරෙහි අනාගතවංස නම් ග්‍රන්ථයක් ගැන කිසි තැනෙක සටහනෙක් නැත. එහෙත් මේ ග්‍රන්ථයෙහි දැක්වෙන පරිදි කිඹුල්වත්පුර නිග්‍රෝධාරාමයෙහි දී සැරියුත් තෙරණුවන්ගේ ආරාධනයෙන් ම බුද්ධවංස දේසනාවට අනතුරුව මේ අනාගතවංස නම් වූ මෙත්තෙය්‍ය බුද්ධ චරිතය ද දේශනා කළ බව පැවසෙයි.
අනාගතවංසපාළිය වූ කලී බුද්ධවංසදේසනාවසානයෙහි පැනෙන "අහමෙතරහි සම්බුද්ධොමෙත්තෙය්‍යො චාපි හෙස්සති" යන බුද්ධවචනය ද, දික්සඟියැ චක්කවත්ති සීහනාද සූත්‍රාන්ත දේශනායෙහි වදාළ "අසීතිවස්සසහස්සායුකෙසු භික්ඛවෙ මනුස්සෙසු මෙත්තෙය්‍යො නාම භගවා ලොකෙ උප්පජ්ජිස්සති අරහං සම්මා සම්බුද්ධො" යනාදි පාලි ප්‍රදේශයන් ද ඇසුරු කොට සංගායනාරූඪ වූ ත්‍රිපිටකාර්ථකථායෙන් ම අවශ්‍ය වූ ධර්මප්‍රදේශයන් නගාගෙන යම්කිසි ත්‍රිපිටකධාරී ආචාර්‍ය්‍යවරයකු විසින් සංග්‍රහ කරන ලද ධර්ම ප්‍රකරණයක් සේ සැලැකීම යුක්තතර වෙයි. ත්‍රිපිටකපර්‍ය්‍යාපන්න ධර්මසංග්‍රහයක් වූ හෙයින් ථෙරීය භික්ෂුවංශයෙහි මහා විහාරාන්වයාගත ආචාර්‍ය්‍යවරයන් විසින් මේ ග්‍රන්ථය ද ගරු බුහුමනින් සලකන ලද්දේය.
අනාගතවංසපාළියට සමන්තභද්දිකා නම් අටුවාවක් ද ඇති බව අසනු ලැබේ. (එය මුද්‍රණයෙන් අප්‍රකාශිතය.) එම අර්ථකථාව කාළවාපී (කළාවැව) විහාරයෙහි සෙන්රජපහයෙහි වැඩ විසූ උපසේන නම් තෙර කෙනකුන් විසින් කරන ලදැයි පැවසේ. එසේ ම සිංහල ග්‍රන්ථකාරක ආචාර්‍ය්‍යවරයන් විසින් සද්ධර්මරත්නාවලී, පූජාවලී, සද්ධර්මාලංකාරාදී ග්‍රන්ථවල ද මෙත්තෙය්‍ය වස්තුව අනාගතවංසයෙන් සංග්‍රහ කොට බුද්ධ දේශනාවක් ලෙස දක්වන ලද්දේ ය. "ඒ වනාහි මතු උපදනා මෛත්‍රෙය බුදුන්ගේ බුද්ධ ශ්‍රී ප්‍රකාශ කිරීම් වශයෙන් අප මහා ගෞතම බුදුන් විසින් වදාරන ලද අනාගතවංශදේශනාව ම ය. එබැවින් එහි විස්තර කථාව අනාගතවංශයෙන් ම දතයුතු" යනු සද්ධර්මාලංකාර පාඨයි.
දඹදෙණිපුර විසූ දෙවැනි පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු මහරජාණන්ගේ ආරාධනයෙන් විල්ගම්මුළ මහා ස්වාමීන් විසින් අනාගතවංසපාළිය සපුරා සිංහලයෙන් පරිවර්තනය කරන ලද්දේය. එය මෙතේ බුදුසිරිත හෙවත් අනාගතවංශය යන නමින් මුද්‍රිත ව පවත්නේයි.
(සංස්කරණය:1963)
