අප්පා සාහිබ්
සිහසුන උදෙසා මෙවැනි කැළඹීම් ඇතිවීම ඉංග්‍රීසින්ට නාග්පූර්හි සිය බලය පතුරුවාලීමට උපකාරී විය. තව ද අප්පා සාහිබ් 1816 මැයි 27 වැනි දින ඉංග්‍රීසීන් තමහට ආධාර දෙන කොන්දේසිය උඩ ඔවුන් හා මිත්‍රගිවිසුමකට අත්සන් තැබුවේය. එහෙත් ඉංග්‍රීසින්ගේ බලපෑම මොහුට රිස්සුවේ නැත. එබැවින් හෙතෙම උඩින් මිත්‍රබවක් පෙන්වා රහසේ ඔවුනට විරුද්ධව කුමන්ත්‍රණ කොට, අන්තිමේදී ඔවුන් හා සටනට එළඹුණේය. 1817 සීතාබල්ඩි ප්‍රදේශයේ දී කළ සටනින් ඉංග්‍රීසින් අතින් පරාජයට පත්වූයෙන්, ඔවුනට යටත්වීමට හා ඔවුන් විසින් නියම කරන ලද කොන්දේසිවලට එකඟවීමට ද මොහුට සිදුවිය. 1818 දී ඉංග්‍රීසින්ගේ ආධාරයෙන් නාග්පුර්හි පාලනය ඔහුට ලැබුණ නමුදු නැවතත් ඔවුනට විරුද්ධව කුමන්ත්‍රණ කළෙන් ඔහු කෙරෙහි විශ්වාසයක් තැබිය නොහැකි බැව් සැලකූ ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව ඔහු එම පදවියෙන් පහකිරීමට තීරණය කළේය. ඒ අනුව මොහු අලහබාද් නගරයට යවන ලෙස ආණ්ඩුකාර තැන විසින් අණකරන ලදි. මේ ආඥාව ක්‍රියාවෙහි යොදවන්ට මත්තෙන් අප්පා සාහිබ් ගොන්ඩ්වානාවට පලා ගියේය. ඔහු අල්ලා දුන් කෙනකුට පරිත්‍යාගයක් කරන බවට ඉංග්‍රීසි ආණ්ඩුව ප්‍රකාශයක් කර තිබුණ නමුදු ගොන්ඩ්වානාහි වැසියෝ ඔහුට රක්ෂාවරණ සැලැස්වූහ. ඉක්බිති ගොන්ඩ් නායකයන්ට ද මරාඨයන්ට ද එක්වූ අප්පා සාහිබ් යළිත් ඉංග්‍රීසීන්ට විරුද්ධව නැඟී සිටි නමුත්, ඔහුගේ ව්‍යායාමයන් ව්‍යර්ථ වූයෙන් රක්ෂාවරණය පතා රංජිත් සිං (බ.) කරා යන්ට ඔහුට සිදුවිය. අන්තිමේ දී ජෝද්පූර්හි රජු වෙත ගිය මොහු මිය ගියේ එහි දී ය.
(සංස්කරණය:1963)
