අපේරණය
X තාරකාවකින් C කරා ආලෝක කිරණයක් පැමිණෙන මොහොතෙහි දු‍රේක්ෂකයක වස්තුකාචයේ කේන්ද්‍රය වන C ද උපනෙත වන E ද මෙම රූප සටහනෙහි දැක්වේ.
මේ මොහොතෙහි සූර්‍ය්‍යයා වටා පොළොව ගමන් කරන දිශාවට සමාන්තරය EF යැයි ගනිමු. දුරේක්ෂය තුළ ගමන් කරන ආලෝකයට ඒ සඳහා පරිමිත කාලයක් ගත වේ. මේ හේතුකොටගෙන ආලෝකය උපනෙත කරා පැමිණෙන මොහොතෙහි උපනෙත තිබෙනුයේ E1 හිය. මෙසේ වනුයේ මේ කාලය තුළ පෘථිවිය E සිට E1 තෙක් ගමන් කොට ඇති බැවිනි. එවිට එය නිරීක්ෂිත මොහොතෙහි තාරකාවේ දෘශ්‍ය දිශාව E1C ය. එහෙත් සැබෑ දිශාව EC වේ. E1CC1 නමැති සමාන්තරාස්‍රය දැන් සම්පූර්ණ කරමු. මෙහි FE1C සහ FE1C1 යන කෝණ, පිළිවෙළින් සහ 1 ලෙස හඳුන්වමු. FE1C1 = E1, EC. මෙවිට ඇති කෝණික විස්ථාපනය ( - 1) අපේරණය නිසා වෙතැයි කියනු ලැබේ. මේ කෝණය 200ක් පමණ හෙයින් කුඩාය. එහෙත් නිරවද්‍ය නක්ෂත්‍ර වැඩ කටයුතුවල දී එය වැදගත් එකකි.
අපේරණය නමැති මේ නක්ෂත්‍ර සිද්ධිය සොයා ගැනීම හේතුකොටගෙන පොළොව සූර්‍ය්‍යයා වටා කක්ෂයක ගමන් කරතැයි යන කොප'නිකස්ගේ කල්පිතය සනාථ කරනු සඳහා ඉඳුරා ම පෙනෙන සුලු සාධකයක් ප්‍රථමවරට ලැබුණේය.
අපේරණය දැන් තෝරා දෙන්නේ සාපේක්ෂතා වාදය අනුවයි. (ගෝලීය සහ වර්ණ අපේරණය සඳහා "කාචය" බ.)
කර්තෘ:සී.ආර්. කුලතිලක
(සංස්කරණය:1963)
