අබ්බාස් I (1)

(1571- 1629). පර්සියාවේ මහා ෂා (රජ) නමින් ප්‍රසිද්ධ මෙතෙමේ මුහම්මද් ඛුදබන්දා ෂාගේ පුත්‍රයාය. 1587 දී සිය පියාගේ අස්වීමෙන් හිස් වූ ෂා පදවියට පත්වන්නට පෙර මොහු සේවය කළේ ඛුරාසාන්හි පාලකයා වශයෙනි. පර්සියාවේ ඇති වූ අවුල් වියවුල් සහ විදේශික ආක්‍රමණයන්ට මුහුණපෑමට සිදු වූ මොහුට කැරැලිකරුවන් මැඩ පවත්වා ඛුරාසාන් නගරයට පහර දෙමින් සිට උස්බෙක්වරුන් පලවා හැරීමට හා සටන් කිහිපයකින් ම ජයගැනීමට ද හැකි විය. අබ්බාස් ෂා විසින් 1598 දී මෙෂෙද් නම් නගරයද නැවත යටත් කරගන්නා ලදි. අනතුරුව තුර්කිය හා සටන් ඇරඹීමෙන් ටැබ්‍රිස් නගරය ද කලකට පෙර තුර්කියට පාවා දෙන ලද ජෝර්ජියා, ෂීරවාන් ඇතුළු කොකේසියන් ප්‍රදේශ ද නැවතත් අත්පත් කර ගත්තේය. අබ්බාස් ෂා 1622 දී බ්‍රිතාන්‍ය පෙරදිග ඉන්දියානු සමාගමේ සහාය ඇතිව හොර්මුස් දිවයිනෙන් පෘතුගීසින් පලවා හැර කලින් ගොම්බ්‍රෑන් නමින් හැඳින්වුණ වරාය ස්වකීය නාමයට අනුව බාණ්ඩාර් අබ්බාස් යැයි නාම කර දිවයින්නේ වෙළඳ කටයුතුවලින් වැඩි කොටසක් ඊට සම්බන්ධ කළේය. අබ්බාස් I විසින් පර්සියානු හමුදා ප්‍රතිසංවිධානය කරන ලදි. යුද්ධ කාර්යයන්හි පමණක් නොව කාර්යක්ෂම පාලන තන්ත්‍රයක් ඇති කිරීමෙහිද හේ නිරත විය. ඉස්පහාන් අගනුවර ඉදිකරවන ලද අලංකාර ගොඩනැගිලි හා රාජ සභාවෙහි ශ්‍රී විභූතිය ද මොහුගේ රාජ්‍ය සමයෙහි පැවති සමෘද්ධියට දෙස් දෙයි. මේ රජතෙමේ මංමාවත් තැනීම් අදියෙන් කර්මාන්ත හා වෙළඳාම දියුණුවට වැඩ කළේය. ආගමික කටයුතු කෙරෙහි සාධාරණත්වයක් දැක්වීය. සිය වැඩිමහල් පුතු මරණයට පත් කිරීම වැනි දරුණු ක්‍රියා නිසා අපකීර්තියට ද ලක් විය.

(සංස්කරණය:1963)