අම්පිබියා
දැන් නෂ්ටප්‍රාප්තයයි සම්මත ලැබිරින්තො ඩොන්ටියා නමැති ඉතාමත් ආදිකල්පික වූ අම්පිබියා සමූහය දියුණු වී පැතිර ගියේ අංගාරධර යුගයේ දී ය. මොවුහු මාංසභක්ෂකයෝ වූහ. මුන්ගෙන් සමහරෙක් තරමක් විශාල වූහ. අංගාරධර යුගයට පෙර පැවති ඩෙවෝනියන් යුගයේ සිට අංගාරධර යුගය දක්වා පැතිර ගිය ඉතිහාසයක් උන්ට තිබුණේය. නූතන අම්පිබියාවෝ වනාහි පාෂාණිධාතුවලින් හඳුනා ගත් මේ ආදිකල්පික අම්පිබායාවන්ගෙන් විශිෂ්ට ලෙස විකසනය වුවෝය.
නිව්ටයා හා සැලමැන්ඩරයා ඇතුළත් වල්ග සහිත අම්පිබියා වර්ගය ද මැඩියන් ගෙම්බන් ඇතුළත් වල්ග රහිත අම්පිබියා වර්ගය ද පොළව හාරන ගාත්‍ර රහිත පණුවන් වැනි කෙයිකිලියන් නම් අම්පිබියා වර්ගය දැයි නූතන අම්පිබියා වර්ග තුනකි.
නූතන අම්පිබියාවන්ගෙන් සමහරෙක් මේරූ අවස්ථාවන්හි ජලයේ ජීවත් වෙති. සමහරෙක් ගොඩ ජීවත් වෙති. වල්ග සහිත අම්පිබියාවන්ගේ නොයෙක් විධියේ විකසන අවස්ථා දක්නට ලැබේ. මුළුමනින් ම වාගේ රූපාන්රණය වන සත්වයන්ගේ පටන් සදහට ම බාහිර කරමල් ඇති ස්ථිර වශයෙන් කීටයකුගේ රූපය ගත් සතුන් දක්වා අම්පිබියාවන් පිළිබඳව නොයෙක් අවස්ථා විද්‍යමාන වේ. ස්ථිර වශයෙන් කීට රූපය ගත් අම්පිබියාවන්ගෙන් ඉතා පුදුම එළවනුයේ කානියෝලා ප්‍රදේශයේ පොළොව යට පිහිටි ඇළවල ජීවත්වන ප්‍රොටෙයුස් නමැති සැලමැන්ඩරයාය. පැහැයක් නැති මේ අන්ධ අම්පිබියාවාට කෙස් රොදවල් වැනි වූ ලේ පාටකරමල් ජෝඩු තුනක් තිබේ. ඇමරිකාවේ හමුවන අම්බිස් ටෝමා ටිග්‍රිනුම් තවත් සිත් ගන්නා සැලැමැන්ඩරයෙකි. රූපාන්තරණය සම්පුර්ණ කොට මේ සැලැමැන්ඩරයාටත් ගොඩ ජීවත් විය හැකි වුවත් ඇතැම් අවස්ථාවන්හි ඌ සිය ජීවිත පිළිවෙළ නතර කොට කරමල් අත් නෑර කීටයා ලෙස ජලයේ ජීවත්වෙමින් ම ලිංගික ප්‍රජනනය ද කරනු පෙනේ.
ප්‍රමාණය අතින් අම්පිබියාවන්ගෙන් ඉතා විශාල වූයේ ලැබිරින්තොඩාන්ටියෝය. උන් අතර දිගින් අඩි 15ක් වී යැයි සැලකෙන එකෙක් ද විය. දැන් ජීවත්වන අම්පිබියාවන් අතුරෙන් ජපානයේ යෝධ සැලමැන්ඩරයා අඩි 5ක් පමණ දිගය. ගෙම්බන්ගෙන් ලොකු ම ගෙම්බා අප්‍රිකාවේ කැමරූන් ප්‍රදේශයේ ජීවත් වේ. ඌ අඩියක් පමණ දිගය. ප්‍රමාණයෙන් ඉතා කුඩා වූ ගෙම්බෝ ද සිටිති. කියුබා දූපතේ හමුවන ස්මින්තිලුස් ගණයට අයත් ගෙම්බා අඟල් 1/2කට වඩා දිග නැත.
අම්පිබියාවන්ගේ ප්‍රධාන ආහාරය කෘමින් වන හෙයින් කෘෂිකර්මයත් වනවිද්‍යාවත් සම්බන්ධයෙන් සලකා බලන කල අම්පිබියා ආර්ථික වශයෙන් වැදගත්ය. ගස්කොළන් ආදියට හානි කරන කෘමින් විශාල සංඛ්‍යාවක් මොවුන් විසින් කා දමනු ලැබේ. බොහෝ මිරිදිය මත්ස්‍යයන්, සර්පයන්, කිඹුලුන්, කුරුල්ලන් (නි. පිළිහුඩුවා, කොකා) වැනි සතුන් විසින් අම්පිබියාවෝ ආහාර කරගනු ලැබෙත්. ලෝකයේ නොයෙක් ප්‍රදේශවල මිනිස්සු ද අම්පිබියාවන් අනුභව කරති. යුරෝපයේත් අග්නිදිග ආසියාවේත් ඇතැම් මැඩි විශේෂයක් ප්‍රණීත ආහාරයක් ලෙස සලකනු ලැබේ.
කර්තෘ:පී. කීර්තිසිංහ
(සංස්කරණය:1963)
