අරක්කු
ඇතැමුන්ගේ පිළි ගැනීම පරිදි අරක්කු යන වචනය "අරක්" යන අරාබි වචනය ප්‍රභව කොට ඇත්තේය. එහෙත් අරක්කු යනු අර්ක යන සංස්කෘත ශබ්දයේ විකෘතියක් යයි තවත් අය සිතති. පෙරදිග රටවල පමණක් නොව වෙනත් රටවලත් පෙරා සම්පාදනය කර ගත් මත්පැන් වර්ගවලට "ඇරැක්", "අරක්" වැනි වචන යොදන ලද බව පෙනේ. ටාටරිය, මොන්ගෝලියාව කොකේසියාව ආදී ප්‍රදේශවල වැසියෝ ද පෙරා ගත මත්පැන් වර්ගවලට ඇරැක්, අරක හා අරිකී යන වචන භාවිත කළ බවට සාක්ෂි තිබේ.
අරක්කු නිෂ්පාදනය ලංකාවේ විශාල කර්මාන්තයක් බවට පත් වූයේ 19 වැනි ශතවර්ෂයේ මුලදීය. දැනුත් ලංකාවේ අරක්කු නිෂ්පාදනය ප්‍රධාන කර්මාන්තයක් ලෙස කරනු ලැබේ. එයින් විශාල ආදායමක් ද රජයට ලැබේ.
ලංකාවේ බෙහෙවින් අරක්කු පෙරනු ලබන්නේ පොල්රා වලිනි. සීනි අඩංගු වූ යුෂ විශාල ප්‍රමාණයක් පොල් ගසේ කඳෙන් පුෂ්ප මංජරිවලට ගලා බසියි. කොළපුවකින් ආවරණය වූ පුෂ්ප මංජරිය පිපෙන්නට කලින් තළා සකස් කර ගෙන රා මදිනු ලැබේ. එසේ ලැබෙන රා පැසෙන්නට තබා පැසුණු රා ඉස්කාගරයේ පෙරන යන්ත්‍රයට පොම්ප කර රා නටන තුරු පෙරන යන්ත්‍ර රත් කරනු ලැබේ. නටන රා වලින් පිට වන වාෂ්ප නළ මගින් කොන්ඩෙන්සරයට ගොස් එහි දී ඝනීභූත වී ද්‍රවයක් සෑදේ. මේ ද්‍රවය අරක්කු නමින් හැඳින්වේ. එක අරක්කු ගැලුමක් පෙරා ගැනීමට රා ගැලුම් අටක් පමණ අවශ්‍ය වේ. පිරිසිදු අරක්කු විනිවිද පෙනෙන පැහැදිලි ද්‍රවයකි. එහි පාට මද කහ හෝ පිදුරු පාටය. අරක්කුවල යටත් පිරිසෙයින් මද්‍යසාර 50%ක් පමණ අඩංගු වේ.
ලංකාවේ අරක්කු කර්මාන්තය පිළිබඳ මුළු බලය තනිකර රජය සතු කර ගෙන තිබේ. එයින් රජයට ලැබෙන ආදායම සුරාබදුවලින් විශාලතම කොටස වේ. කළුතර දිස්ත්‍රික්කයේ තිබෙන පෞද්ගලික ඉස්කාගර නවයකත් සීදුවේ පිහිටි රජයේ ඉස්කාගරයකත් දැන් අරක්කු පෙරනු ලැබේ. පෞද්ගලික ඉස්කාගරවලත් අරක්කු පෙරීම පිළිබඳ කටයුතු සියල්ලම කරනු ලබන්නේ රජයේ සුරාබදු දෙපාර්තමේන්තුවේ පරිපාලනය යටතෙහිය. තවද පෞද්ගලික ඉස්කාගරවල නිෂ්පාදනය කරනු ලබන අරක්කු අවුරුද්දක් පාසා නියම කර ගත් මිල අනුව රජය මිලට ගනු ලැබේ. එසේ පෞද්ගලික ඉස්කාගාරවලින් මිලට ගනු ලබන අරක්කුත් රජයේ ඉස්කාගරයේ අරක්කුත් ලීයෙන් තැනූ විශාල පීප්පවල ගබඩා කර අවුරුද්දේ සිට අවුරුදු 10 දක්වා පරණ වීමට ඉඩ හැර බෝතලවලට පුරවනු ලැබේ. අරක්කු තැබෑරුම්වල විකිණීම පිණිස රජය මේ අරක්කු රේන්ද කාරයන්ට නියම මිලට විකුණයි. තැබෑරුම් අවුරුද්දක් පාසා ප්‍රසිද්ධ වෙන්දේසියේ විකුණනු ලැබේ. තැබෑරුම බද්දට ගත් රේන්දකාරයාට පමණක් ඒ ප්‍රදේශයේ අරක්කු විකිණීමට අවසර ලැබේ. එහෙත් අවසර නැතුව හොර අරක්කු පෙරීමත් හොර අරක්කු වෙ‍ළෙඳාමත් අධික වශයෙන් කරගෙන යනු ලැබේ.
ඉන්දියාවේ අරක්කු නිෂ්පාදනය ප්‍රධාන වශයෙන් කරනු ලබන්නේ බසිලා ලට්පෝලියා නමැති ගසේ මල්වලිනි. ඉන්දියාවේ මේ ගස "මහුආ" නමින් හැඳින්වේ. මෙයට ලංකාවේ භාවිත වන්නේ මී ගස කියායි. සහල් වලිනුත් තාල වර්ගයේ ගස්වල රා වලිනුත් සීනි පිරිසිදු කිරීමේ දී ශේෂ වන නිෂ්ප්‍රයෝජන ද්‍රව්‍ය වලිනුත් (waste products) ඉන්දියාවේ අරක්කු පෙරති. මහුආ මල්වල බොහෝ සීනි ඇත. සාමාන්‍යයෙන් මේ මල්වල පැසිය හැකි සීනි 57% පමණ තිබේ. නියමිත ප්‍රමාණයට මද්‍යසාර ඇති වන සේ ගැලුම් 2.4ක් පමණ මල් රාත්තල් 82කින් පෙරා ගත හැකිය. අප්‍රියෙල් මාසය අවසානයේ දී පමණ ගස් වලින් වැටෙන පැසුණු මල් එකතු කර අව්වේ වේළා ඉස්කාගරවල දමනු ලැබේ. අවුරුද්දක් පාසා මල් ටොන් 50,000ක් එකතු කළ හැකි බවත් මද්‍යසාර ගැලුම් ලක්ෂ 32.5ක් නිපදවිය හැකි බවත් දැන ගෙන තිබේ.
වර්තමාන කාලයේ දී පවා බොහෝ පෙරදිග රටවල අරක්කු නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ ඉතා ආදිකාලීන ක්‍රමවලින් බව කිව යුතුය.
