අල්තායික භාෂා
තුර්කි, මොංගෝලීය, මැන්වුටුංගුස් යන භාෂා ගණ කිහිපයක් අයිති භාෂා පවුල අල්තායික නාමයෙන් හැඳින්වේ. අල්තායි කඳු ප්‍රදේශය මැදිකොට ඇති, ආසියාවට හා යුරෝපයට අයත් අතිවිශාල ප්‍රදේශයක ඉහතකී භාෂා ව්‍යවහාර වන බැවින් ඒවා ඇතුළත් මේ පවුලට 'අල්තායික' යන නාමය ව්‍යවහාර කරනු ලැබේ. උතුරු යුරෝපයේ ඌරලික භාෂා හා මෙම අල්තායික භාෂා ද අතර සම්බන්ධයක් පෙනෙන්නට ඇත. මේ නිසා සමහර වාග්විද්‍යාඥයෝ ඌරලික භාෂාවන් හා අල්තායික භාෂාවන් ඇතුළත් කොට ඌරල්-අල්තායික නමැති වඩා පෘථුල භාෂා පවුලක් දක්වති.
ක්‍රි.ව. 732-735 කාලයට අයත් සේ සලකනු ලබන තුර්කි-ඕකෝන් ශිලාලිපි පැරණිතම අල්තායික ලිපි හැටියට ගැනේ. උයිගූර් නම් තුර්කි ගණයේ භාෂාවට අයත් පුරාණතම සාහිත්‍යයට ක්‍රි.ව. හවැනි සියවසේ සිට දොළොස් වැනි සියවස දක්වා කාල පරිච්ඡේදයට අයත් බෞද්ධ හා ක්‍රිස්තියානි ආගමික ලියවිලි ද ඇතුළත්ය. 13 වැනි ශතවර්ෂයට අයිති 'මොංගෝලීයයන්ගේ ගුප්ත ඉතිහාසය' නම් කෘතිය පැරණි මොංගෝලීය සාහිත්‍යයට අයත් වැදගත් සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථයකි. බෞද්ධ ග්‍රන්ථ රැසක් ද මොංගෝලීය භාෂාවට පෙරළා තිබේ.
අල්තායික පවුල්ලේ තුර්කි ගණයට අයත් භාෂා භාවිත වනුයේ සාමාන්‍යයෙන් බටහිර භාගයෙහිය. බටහිර සයිබීරියාව, මොංගෝලියාවේ සමහර ප්‍රදේශ, මධ්‍ය ආසියාව, ට්‍රාන්ස්–කොකේසියාව, තුර්කිය, සෝවියට් රුසියාවේ ඇතැම් ප්‍රදේශ, රුමේනියාව ආදී රටවල ද තුර්කි භාෂාව කථා කරන්නෝ විසිරී සිටිති.
සයිබිරියාවේ ටුරලි, ටුමෙන්ලි, ටොබොලි. බරාබා, සෝර්, සගායි, බටීර් හා යාකුත් යන භාෂා ද මොංගෝලියාවේ කොටෙන්ස්වරුන්ගේ භාෂාව ද මධ්‍ය ආසියාවේ තුර්කි-ඕර්කෝන්, උයිගූර්, කිර්සිස්, ට'කෝමන් හා ඌස්බෙක් යන භාෂාද තුර්කිස්ථානයේ තුර්කි භාෂාව ද පර්සියාවේ හා ට්‍රාන්ස්-කොකේසියාවේ අසර්බ්බෙජාන් භාෂාව ද කාරායිම් හා කශාක් භාෂා ද යුරෝපීය ටාටර්වරුන්ගේ භාෂා ද තුර්කි ගණයට අයත් භාෂාවන්ගෙන් සමහරකි.
මොංගෝලීය ගණයට අයත් භාෂා මොංගෝලියාව, චීන දේශ සීමා ප්‍රදේශය ආදී ප්‍රදේශවල ව්‍යවහාර වේ. මොංගෝලියාවේ බල්කා භාෂාද ඕර්ඩොස් භාෂාව හා මොංගෝලීය භාෂාව ද පුංගුස් යන භාෂා ගණ කිහිපයක් අයිති භාෂා පවුල ඕර්ඩොස් භාෂාව හා මොංගෝලීය භාෂාව ද බයිකල් විලේ දකුණු වෙරළබඩ භාවිත වන බුර්යාත් භාෂාව ද අස්ත්‍රඛාන් අසල වූ කැල්මුක් භාෂාව ද මේ ගණයට අයත්ය.
මැන්චූරියාවේ මැන්චු භාෂා ද නැගෙනහිර මැන්චූරියාවේ හා පහළ අමූර් ප්‍රදේශයෙහි කථා කරන භාෂා ද නැගෙනහිර සයිබීරියාව, යටාලින්, යැනිසී ප්‍රදේශය ආදියෙහි මුංගුස් ගෝත්‍රිකයන්ගේ ඔරොක්, සිබෝ, සොලොන් ආදි භාෂා ද මැන්වුටුංගුස් ගණයට අයත් භාෂාය.
සාමාන්‍යයෙන් අල්තායික භාෂා කථා කරන ජනයාගේ සංඛ්‍යාව භාර කෝටියක් පමණ වේ. තුර්කි ගණයට අයත් භාෂා කථා කරන්නෝ තුන් කෝටියකට අධිකය. මොංගෝලීය භාෂා කථා කරන අය අසූ ලක්ෂයක් පමණද මැන්වූ-ටංගුස් භාෂා කථා කරන අය දස ලක්ෂයක් පමණ ද වෙති.
(සංස්කරණය: 1965)
