අලිපාෂා
(1741–1822). ඇල්බේනියාව පාලනය කළ තුර්කි ජාතික ආණ්ඩුකාරයෙකි. නිර්භීත රණශූරයකු වූ හෙතෙම “යානීනාවේ සිංහයා”යන නාමයෙන් ද හඳුන්වනු ලැබීය. ඔහු තුදුස්වියෙහි සිටිය දී දකුණු ඇල්බේනියාවේ ටෙපිලින් ප්‍රදේශය ආණ්ඩු කළ ඔහුගේ පියා අසල්වැසි ප්‍රභූන් විසින් මරන ලදි. ඔවුන්ගෙන් පළිගැනීම සඳහා අලිපාෂාගේ මව දාමරික පිරිසක් ඇති කළාය.මේ දාමරික පිරිසෙහි නායකත්වය හිමිකර ගත් අලිපාෂා නොබෝ කලකින් ටෙපිලින් ප්‍රදේශය අත්පත් කර ගත්තේය. එකල ස්කුටරි ප්‍රදේශයේ ආණ්ඩුකාරයාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් ඇති වූ කැරැල්ලක් මැඩ පැවැත්වීමට තුර්කි ආණ්ඩුව විසින් මෙහෙයවනු ලැබූ හෙතෙම ආණ්ඩුකාරයා මරා කැරැල්ල සංසිඳවිය. ක්‍රි.ව. 1788 දී ඔහු යානිනාවේ ආණ්ඩුකාර පදවියට පත් කරන ලදි. අනුක්‍රමයෙන් බලයට පත් ඔහු ඇල්බේනියාවෙන් වැඩි කොටසක හා එපිරස් ප්‍රදේශයෙහි ද නිදහස් පාලකයා වන තරමට ම සෛස්වෛරී බලයක් ඇති කර ගත්තේය.සුල්තාන්ගේ විශ්වාසය දිනාගත් ඔහුට ඇල්බේනියාවේ තම බලය තහවුරු කොටගෙන රුමේලියාවේ පාලක පදවිය ද ලබාගත හැකි විය. වැනිසියන්වරුන්ට අයිතිව තිබුණ වෙරළට ආසන්නව පිහිටි නගර අතුරෙන් පර්ගා හැර අනික් සියල්ලම අලිපාෂා සතු විය. ප්‍රංස ජාතිකයන්ට අයිතිව තිබුණ පර්ගා නගරය 1814 දී එහි වැසියන් හා ප්‍රංස ජාතිකයන් අතර ඇති වූ සටනකින් පසු බ්‍රිතාන්‍යයන්ට පවරන ලදි. බ්‍රිතාන්‍යයන් සමග කර ගත් ගිවිසුමකින් පසු එය ද අලිපාෂා අයිති කර ගත්තේය. මේ කාලයෙහි අලිපාෂා කෙරෙහි ද්වේෂ සහගතව සිටි දෙවන සුල්තාන් මාමුද් ඔහු වැනසීමට උපාය සොයමින් සිටියේය. කොන්ස්තන්තිනෝපල් නගරයේ මාළිගය අසල දී පාෂා බේ නමැත්තකු මැරීමට තැත්කිරීම ගැන උදහස් වූ දෙවන සුල්තාන් මාමුද්, අලිපාෂා රාජ්‍යයෙන් පහ කිරීමේ කාර්යය හස්රිද් පාෂා නමැති ඇමතියාට බාර දුන්නේය. හස්රිද් පාෂා සමග කථා සල්ලාපයෙහි යෙදී සිට කූඩාරමෙන් පිටත්ව යන විට අලිපාෂාට පිහියෙන් ඇන ඔහු මරන ලද බව සඳහන් වේ. වේලි, මුක්තාර් යන ඔහුගේ පුතුන් දෙදෙන වොරියා සහ ලෙපැන්ටෝ යන ප්‍රදේශවල ආණ්ඩුකාර පදවි දැරූහ. අලිපාෂාගේ රාජ සභාව උගතුන් බොහෝ දෙනකුගෙන් යුක්ත විය. බයිරන්, විලියම් ලික් ආදීන් ද එහි ගිය බව සඳහන් වේ. ජාතියේ උන්නතිය සඳහා සටන් කළ වීරයකු වශයෙන් ග්‍රික් හා ඇල්බේනියන් ජාතීන් අතර ඔහුගේ නාමය නොනැසී පවතී.
(සංස්කරණය: 1965)
