අලිවර්දි ඛාන්
(රා.ස. 1740-1756). මෝගල් යුගයේ අවසන් සමයේ දී බෙංගාලය, බිහාරය හා ඔරිස්සා යන ප්‍රදේශ ආණ්ඩු කළ නිදහස් පාලකයකයෙකි. මොහු මුලින් ම හැඳින්වුණේ මීර්සා මුහම්මද් අලි හා මීර්සා ඛාන්දේ යන නම්වලිනි. මොහුගේ පියා වු මීර්සා මුහම්මද්‚ අවුරංග්සෙබ් අධිරාජයාගේ දෙවැනි පුත්‍රයා වූ අසාමි ෂා කුමරු යටතේ සේවය කළ තුර්කි නිලධාරිය‍ෙකි. ක්‍රි.ව. 1707 දී සිදුවු අවුරංග්සෙබ් අධිරාජයාගේ මරණින් පසු අසාමි ෂා සහ බහදූර් ෂා අතර ඇතිවුණු සටනේ දී අසාමි ෂා මැරුම් කෑවේය. මේ නිසා මීර්සා මුහම්මද්ට තම පවුල ද කැටිව දිල්ලිය අත්හැර යන්නට සිදුවිය. ඔහු ගියේ ඔරිස්සා පළාතේ අගනුවර වූ කටක් ප්‍රදේශයටය. එකල එහි මෝගල් ආණ්ඩුකාරයා වූ ෂුජා උද්දීන් ඔහු සාදරයෙන් පිළිගෙන ටික කලකට පසු ඔහුගේ පුත්‍රයා වූ මිර්සා මුහම්මද් අලිට රාජ්මහල් ප්‍රදේශයේ පෞජ්දාරි තනතුරත් සමඟ “අලිවර්දි ඛාන්” යන විරුදනාමය ද ඊට ස්වල්ප කලකට පසු මහාබත්ජාං යන විරුදනාමය ද මෝගල් අධිරාජයාගෙන් ලබාදුන්නේය.
ෂුජා උද්දීන් ක්‍රි.ව. 1739 දී මිය ගියේය. ඊළඟට බෙංගාලයේ ආණ්ඩුකාර ධුරයට පත්වූයේ ඔහුගේ පුත්‍රයා වූ සර්පරාස් ඛාන්ය. මේ අවස්ථාවෙන් ප්‍රයෝජන ගත් අලිවර්දි ඛාන් තවත් නිලධාරීන් කිහිප දෙනකුගේ ද සහාය ඇතිව අලුත් ආණ්ඩුකාරයාට විරුද්ධව කැරලි ගසා සර්පරාස් ඛාන් මරා 1740 දී බෙංගාලයේ පාලන බලය උදුරා ගත්තේය. බෙංගාලය ආණ්ඩුකිරීමට මෝගල් අධිරාජයාගේ අනුමතිය ද කෙසේ හෝ ලබාගත් මොහු ඉන්පසු බෙංගාලය, බිහාරය හා ඔරිස්සා ප්‍රදේශය ස්වාධීන පාලකයකු ලෙස පුරා සොළොස් වසක් ආණ්ඩු කෙළේය. ඔහුගේ රාජ්‍යකාලය තුළ කිහිපවරක් ම ඔහුට මරාඨ ජාතිකයින්ගේ ආක්‍රමණවලට මුහුණ පාන්නට සිදු වූයෙන් ඔහු ඔවුන් හා ක්‍රි.ව. 1751 දී සාම ගිවිසුමකට අත්සන් තබා අවුරුදු පතා ඔවුන්ට කප්පම් ගෙවීමට පොරොන්දු විය. ඉන් ස්වල්ප කලකට පසු, එනම් 1756 දී, අසූ හවුරුදු වියෙහි සිටි අලිවර්දි ඛාන් මිය ගියේය.
(සංස්කරණය: 1965)
