අශෝකාරාමය-1
ධර්මාශෝක රජු පාටලිපුත්‍ර (වර්තමාන පැට්නා) නගරයෙහි කරවා ලූ විහාරයකි. ඉන්දගුත්ත තෙරණුවන්ගේ කර්මාධ්‍යක්ෂකත්වයෙන් මෙය තුන් වසකින් කරවා නිම කරනු ලැබීය. ධර්මාශෝක රජු කල නිගණ්ඨයෝත් ආජීවකයෝත් බෞද්ධ භික්ෂූන් සෙයින් සිවුරු ලා ගෙන මෙහි වාසය කළහ. ඔවුන් සමඟ උපෞෂථ කර්මය කිරීමට මහාසංඝයා වහන්සේ නොකැමැති වීම නිසා සත් වසක් ම අශෝකාරාමයෙහි පොහොපවුරුණු නොකරන ලද්දේය. මේ අර්බුදය සමථයකට පත් කරවීම පිණිස රජු විසින් එවනු ලැබූ ඇමතියා පොහො පවුරුණු කළ යුතුය යන රජුගේ නියමය භික්ෂූන්ට දැන්වූ විට තීර්ථකයන් සමඟ එය නොකළ හැකි යයි කියූ භික්ෂූන් කීපදෙනකුන්ගේ හිස් ගසා දැමීය. එය දුටු රජුගේ සහෝදර තිස්ස තෙරණුවෝ ඉදිරි ආසනයෙහි හිඳගත්හ. එවිට ඇමතියා කිසි- වක් කර ගත නොහී ගොස් රජතුමාට ඒ බව සැල කෙළේය.
එපවත් අසා මහත් සන්ත්‍රාසයට පත් වූ රජතුමා තෙමේ ම ඉදිරිපත් වී මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස මහතෙරණුවන්ගේ උපදෙස් ලැබ ශාසන ශෝධනයක් කරවා තීර්ථකයන් බැහැර කරවිය. මොග්ගලිපුත්ත තිස්ස තෙරුන්වහන්සේගේ ප්‍රධානත්වයෙන් සිදුවූ තුන්වන ධර්මසංගායනාව පවත්වන ලද්දේ ද මෙහි දීය.
මිහිඳු මාහිමියන් ලක්දිව බුදුසසුන් පිහිටුවා ලනු පිණිස වැඩම කෙළේ අශෝකාරාමයෙහි සිටය. අනුරාධපුරයේ රුවන්වැලි මහාථූපය ගොඩ නැඟීම ආරම්භ කිරීමේ උත්සවයට අශෝකාරාම යෙහි විසූ මිත්තිණ්ණ තෙරණුවෝ 60,000 ක් භික්ෂූන් හා සමඟ අවුත් සහභාගි වූහ. නාගසේන මහතෙරුන්ගේ උපාධ්‍යාය වූ ධම්මරක්ඛිත ස්ථවිර යන්වහන්සේ ද මෙහි වැඩ විසූ බව කියනු ලැබේ.
(සංස්කරණය: 1965)
