ආ
සිංහල භාෂාවේ වර්ණමාලාවෙහි ද්විතීය අක්ෂරයයි. පාලි, සංස්කෘත, ද්‍රවිඩ ආදි භාෂාවන්ගේ වර්ණමාලාවන්හි ද මෙය ද්විතීය ස්ථානය ගනී. ආකාරය ස්වරයකි හෙවත් පණ කුරකි. එය ව්‍යඤ්ජනාක්ෂරයකට ආරූඪ වූ බව දැක්වීමේ දී ව්‍යංජනාක්ෂරයෙහි හල්භාවය දක්වන ලකුණ වෙනුවට ඇලපිල්ලක් යොදනු ලැබේ (නි. ක් + ආ 200). ආකාරය කණ්ඨයෙන් උපදින බැවින් කණ්ඨජාක්ෂරයක් වශයෙන් ද එක ම ස්ථානයක් ආශ්‍රිතව උච්චාරණය වන බැවින් ඒකජාක්ෂරයක් වශයෙන් ද හැඳින්වෙයි. සකුයෙහි ආකාරයාගේ උච්චාරණය දීර්ඝ, ප්ලුත වශයෙන් දෙවැදෑරුම් වේ, නැවත උදාත්ත, අනුදාත්ත, ස්වරිත වශයෙන් සවැදෑරුම් ද වේ. නැවත එය සානුනාසික, නිරනුනාසික වශයෙන් ගැනීමෙන් දොළොස් වැදෑරුම් වෙයි.
හෙළබසෙහි ආකාරය පෙර, කම්, කතු, සබඳ, අලප් යන විබත්හි ඒක වචනයෙහි ද පූර්වක්‍රියායෙහි ද යෙදෙන ප්‍රත්‍යයක් ලෙස සිදත් වියරණයෙහි දක්වා ඇත. ආ ශබ්දයෙන් සීමාව, පුදුමය, කලින් සිතූ දෙයට වෙනස් දෙයක් සිතීම, පිළිගැනීම, ස්වල්පය, ආගත, ආයුෂ, ආදිය, ආරම්භය, ආදායම ආදි අර්ථ ප්‍රකට කැරෙන බව ශ්‍රී සුමංගල ශබ්ද කෝෂයෙහි සඳහන් වේ.
පාලි භාෂාවෙහි නිපාත වූයේ ආ ශබ්දයෙන් ඊෂදර්ථය හා අනුස්මරණ, ක්‍රෝධ, සන්තෝෂ, පීඩා යන අර්ථ දෙයි. උපසර්ගවූයේ අභිමුඛ, සමීප, ආදිකර්ම, ආලිංගන, ප්‍රාප්ති, මයර්‍යාදා, ඌර්ද්ධ් වංගම, ඊප්සාබන්ධන, අභිවිධි (ගනු ලබන සීමාව), නිවාස, ආමන්ත්‍රණ, ග්‍රහණ, ප්‍රේරණ යනාර්ථයන්හි ද යෙදේ. විනයකෝෂයෙහි ආකාරයේ ප්‍රයෝග පස් පරිද්දෙකින් විස්තර කොට තිබේ.
සංස්කෘත භාෂාවෙහි නොයෙක් අර්ථයන්හි ආකාරය යොදනු ලැබේ. ආ ශබ්දය ඝට, භාව, කෝප, සන්තාප හා බ්‍රහ්ම යනාර්ථයන්හි ද ප්‍රගෘහ්‍යයක් (පසුව එන ස්වරයක් හා සන්ධි නොවන ආකාරය) වශයෙන් එය වාක්‍යාර්ථ, ස්මරණාර්ථ දෙක්හි හා ආක්ෂේප, අද්භූත, හර්ෂ යනාර්ථවල ද ඞ් කාරය ඉත්කොට ඇති ආකාරය ඊෂදර්ථ (අල් පාර්ථය), ක්‍රියායෝග, මයර්‍යාදා හා අභිවිධි යන අර්ථවල ද යෙදෙන බව නානාර්ථරත්නමාලාවෙහි දැක්වේ. මේ හැර අනඞග, අනුකම්පා, සමුච්චය, අඞ්ගීකාර යනාර්ථ ද ආකාරයෙන් ප්‍රකට වන බව වෙනත් ග්‍රන්ථවල සඳහන් වේ. ඇතැම් ක්‍රියා පදයකට මුලින් ආකාරය යෙදූ විට පසු පදයේ අර්ථයට විරුද්ධාර්ථයක් ප්‍රකාශ කෙරේ. තන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රයෙහි අනන්ත, විජය, විනායක (ගණේශ), ක්ෂීරසාගර, රුද්‍ර, නාරායණ, මහිෂයෝනි පාශ, පිතාමහ ආදි අර්ථ ආකාරයෙන් ප්‍රකට කෙරේ. ආකාරය බ්‍රාහ්මණ වංශයට ද යට ද අයත් යයි කාව්‍ය ශාස්ත්‍රයෙන් පැවැසේ.
(සංස්කරණය: 1965)
