ආණ්ඩුවේ අයිතිය
(Government Ownership). ඉතිහාසය දෙස බලන කල පැරණි යුගයේ රාජාණ්ඩු මහජනයාගේ ප්‍රයෝජනයට අවශ්‍ය වු ආර්ථික කටයුතු කරගෙන ගිය බව පෙනේ.පාරවල් කැපීම, ආරෝග්‍යශාලා කරවීම, වැව් තැනීම, නාන ළිං කැණීම සහ අම්බලම් සෑදීම වැනි මහජන සේවාවන් ඉටුකිරීම හා ආගමික සිද්ධස්ථාන ඉදිකරවීම ආදිය රජය විසින් ඉටු කැරුණු කාර්යයෝ වුහ. රටක ඉඩකඩම් සියල්ලට හිමිකම් කී රජු වෙත රටේ ආර්ථික කටයුතු පිළිබඳ වගකීම් ද ඉබේම පැවරෙන්නට ඇත. මධ්‍යතන යුගයේ වැඩවසම් ආර්ථික ක්‍රමය යටතේ ආර්ථික සේවාවන් ඉටුකරගන්නා ලද්දේ සමාජයේ සාමූහික ප්‍රයත්නයෙනි. වර්තමාන යුගය හා ඇරඹුණු ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමය යටතේ ආණ්ඩුවේ අයිතිය පිළිබඳ විවිධ මත පළවන්නට විය. ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමය ප්‍රථමයෙන් බිහි වූයේ බටහිර රටවලය. මුදල් පොදු ව්‍යවහාරයට පැමිණි අවස්ථාවේ පටන් භාණ්ඩ නිෂ්පාදනයත් වෙළහෙළඳාමත් ශීඝ්‍රව වැඩෙන්නට විය. නිෂ්පාදනය හා වෙළඳාම ඇතුළු ආර්ථීක කටයුතු සියල්ලේ ම පරමාර්ථය මුදල් උපයා ගැනීම විය. වඩ වඩා මුදල් (ලාභ ) ඉපයීමට පෙලැඹුණු ව්‍යාපාරිකයෝ ආර්ථික කටයුතු පිළිබඳව එවක පැවති රජයේ නීතිරීති නුරුස්සන්නට වූහ. ව්‍යාපාරිකයන් බලගතු බවට පත්වෙත් ම ඔවුනට බෙහෙවින් රුචි වූ රාජ්‍ය - නිර්බාධ ප්‍රතිපත්තිය ( laissez faire) ද ක්‍රමයෙන් ජය ගැන්මට පටන් ගත්තේය. මෙකී ප්‍රතිපත්තිය පැවතුණු කාලයෙහි දී ආර්ථික කටයුතු කෙරහි ආණ්ඩුවේ බලපෑම සීමාසහිත විය. එවක වූ රාජ්‍ය -නිර්බාධ ප්‍රතිපත්තිය (අබාධ වෙළඳාම බ.) අනුව භාණ්ඩ නිෂ්පාදනය, භාණ්ඩ බෙදාහැරීමට ආදි ආර්ථීක කර්තව්‍යයන් පමණක් නොව මහජනෝපයෝගී සේවාවන් ද අභිමත පරිදි කරගෙන යෑමට පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයන්ට සම්පූර්ණ නිදහස තිබිය යුතු විය. අබාධ වෙළඳවාදයේ අනුසාරයෙන් ඇති වූ මෙකී රාජ්‍ය - නිර්බාධ ප්‍රතිපත්තිය එතරම් දීර්ඝ කාලයක් පැවතුණේ නැත. 19 වැනි ශතවර්ෂයේ අග හරිය වන විට යුරෝපීය රටවල ආර්ථික කටයුතු පිළිබඳ ආණ්ඩුවේ උද්යෝගය නැවත වැඩෙන්නට වන. බ්‍රිතාන්‍යය කාර්මික රටක් වශයෙන් අත්‍යන්තයෙන් උසස් වූ තත්ත්වයක පවතිද්දී බ්‍රිතාන්‍යය හා තරඟයට මුහුණ පෑමෙන් යුරෝපීය රටවල් ඉතා දුබල වන බැව් අවබෝධ කරගත් ජර්මනිය වැනි යුරෝපීය රටවල් පෞද්ගලික ව්‍යාපාර මඟින් තම රටවල් කාර්මික කොට ගැනීම දුෂ්කර බව සිතන්නට වන. එම රටවල කාර්මික දියුණුව ඇති කරගැනීමේ එක ම මාර්ගය රජය කාර්මික කටයුතු වල කෙළින් ම යෙදීම බව ඔවුනට පෙනී ගියේය. මේ අයුරින් ජර්මනිය වැනි යුරෝපීය රටවල ආණ්ඩු කාර්මික කටයුතුවල කෙළින් ම ව්‍යාපෘත වීමට පටන් ගත්තේය. තවද 19 වැනි ශත වර්ෂයේ දී සමාජවාදය පැතිරීම කරණ කොටගෙන ආර්ථික කටයුතු සම්බන්ධයෙන් ආණ්ඩුවේ අයිතිය වැඩිවන්නට විය. මහජනෝපයෝගී සේවාවන් ඇතුළුව සියලු ආර්ථික කර්තව්‍යයන් පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයන්ට භාර කිරීම සුභ සාධක රාජ්‍යයක පරමාර්ථයන්ට නොගැළපෙන්නක් වීම එයට හේතු විය. පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයන් කටයුතු කරන්නේ ලාභ ඉපයීමේ චේතනාවෙනි. ලාභයක් ඉපයිය නොහැකි නම් යම් ආර්ථික සේවාවක් පොදු යහපතට කෙතරම් හිතකර වුවත්, අවශ්‍ය වුවත් ඒ සඳහා පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයකු විසින් සිය ධනය වැය කරනු නොලැබේ. එබැවින් සමාජයේ පොදු අභිවෘද්ධියට අදාළ වූ ඇතැම් සේවා රජය මඟින් කළ යුතු වන්නේය. ඉන් ලාභයක් ඇති වුවත් නොවුවත් එම සේවාවන් ඉටුකිරීම සුභසාධක රාජ්‍යයක පරම යුතුකම සහ වගකීම වන හෙයිනි . ආණ්ඩුවේ අයිතිය ධනවාදී ආර්ථික ක්‍රමය තුළ ඇතිවීමට තුඩු දුන් තවත් කරුණකි මේ. ධනවාදී ආර්ථීක ක්‍රමය බෙහෙවින් ම අබාධ ව්‍යවසාය ක්‍රමයක්(free enterprise system) නිසා ධනවාදී රටවල ආණ්ඩුව ආර්ථික කටයුතු සම්බන්ධයෙන් කොහෙත් ම ඇඟිලි නොගසතැයි අදහස් කිරීම වැරදිය. අති දියුණු ධනවාදී රටක් වන ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ පවා ආර්ථික කටයුතු සමහරක් රජය මඟින් සිදු කෙරේ. රජයේ පොත්පත් ලියකියවිලි ආදිය මුද්‍රණය කිරීම ආණ්ඩුව මඟින් කෙරෙන ව්‍යාපාරික කටයුතුවලින් එකකි. වොෂිංටන් ජනපදයේ පිහිටි රජයේ ප්‍රකාශන කාර්යාලය ලෝකයේ ඇති විශාලතම මුද්‍රණ හා ප්‍රකාශන ආයතනය ලෙස ගිණිය හැකිය. තවද ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ නගරවලට ජලය සැපයීම නාගරික පාලනය යටතේ පවත්නා කාර්යයකි. උතුරු ඩකෝටා ජනපදය ධාන්‍ය ආරෝහක යන්ත්‍ර සැපයීම සහ වෙනත් පොදු මහජනෝපයෝගී සේවාවන් කෙරෙහි අයිතියක් ලබාගැනීමට කලක සිට ප්‍රයත්න දරන්නේය. එසේ වුවද ආර්ථික කටයුතු සම්බන්ධව ආණ්ඩුවේ අයිතිය ඉතාමත් අඩුවෙන් පවතිනුයේ ඇමෙරිකාවේය. ආණ්ඩුවේ අයිතිය ඉතාම වැඩි වශයෙන් පවත්නේ සෝවියට් සමූහාණ්ඩු සංගමයෙහිය. එහි ආර්ථික ක්‍රමයට සමාජවාදී මූලධර්මය පදනම් වීම මීට ප්‍රධාන හේතුව වශයෙන් දැක්විය හැකිය. රටේ භාණ්ඩ සේවා නිෂ්පාදනයත් බෙදා හැරීමත්ආණ්ඩුවේ පාලනය යටතට ගැනීම සමාජවාදී රටවල මූලික ප්‍රතිපත්තියකි. මේ අනුව සමාජවාදී ආර්ථික ක්‍රමයෙහි නිෂ්පාදනය සහ බෙදාහැරීම යන මූලික ආර්ථික කටයුතු සංවිධානය කිරීමේ අයිතිය ආණ්ඩුව අත තබාගනු ලැබේ. කාර්මිකකරණය සඳහා ආර්ථික සැලැසුම් කිරීම උපයෝගී කොටගත් ප්‍රථම රට රුසියාවයි. ආණ්ඩුව මගින් සියුම් ලෙස ආර්ථික කටයුතු සංවිධානය කළ රුසියාව වැනි සමාජවාදී රටවල වුව ද කලාතුරකින් ව්‍යාපාරික නිදහස දක්නට ලැබේ. සමාජයට අවශ්‍ය යම් කිසි වෙළඳ ව්‍යාපාරයක් ඇරඹීමට පෞද්ගලික ප්‍රාග්ධනය පුද්ගලයන් විසින් සපයනු නොලැබෙතොත් ඒ අවශ්‍ය සේවාව සමාජයට සපයා දෙනු වස් ආණ්ඩුව ඉදිරිපත් වීම නිරන්තරයෙන් ම සිදුවන්නකි. දේශපාලන නිදහස ලබාගත් ආසියානු සහ අප්‍රිකානු රටවල් ගමන් ගන්නේ ආර්ථික සංවර්ධනය කරා බැව් නිසැකයෙන් ම කිවහැකිය. මේ රටවල ආර්ථික සංවර්ධනය ඇති කරගැනීමේ මාර්ගය කාර්මිකකරණයයි. ධනය ඉතාමත් ම දුර්ලභ වූ ද කර්මාන්ත පිහිටු වීමේ දී අවශ්‍ය වන අමුද්‍රව්‍ය හා විශිෂ්ට ශිල්පඥානය සපයා ගැනීම ඉතාමත් ම දුෂ්කර වූ ද රටවල කාර්මිකකරණය ඇතිකරගත හැක්කේ ක්‍රම සම්පාදන ඇති කිරීමෙන් පමණය. නොයෙකුත් කර්මාන්ත සහ කර්මාන්ත සහ යෝජනා ක්‍රම ඇරඹීම. ඒවා නිසි ලෙස සංවිධානය කිරීම වැනි කටයුතු මෙකී ආණ්ඩු විසින් ඉටුකැරෙන සමහර කාර්යයෝ වෙත්. ඇතැම් ව්‍යාපාරික කටයුතුවල කෙළින්ම නිරත නොවී ඒවා කරවීමට සමායතන (බ.) පිහිටු වීම ආණ්ඩුවල තවත් සිරිතකි. විශාල සංවර්ධන ව්‍යාපාර ඇරඹීමෙන් සහ සමායතන ඇති කිරීමෙන් මේ රටවල ආණ්ඩු ආර්ථික කටයුතු කෙරෙහි අයිතිය ඇතිකර ගනී. රටක ජනගහනය අනුව ඇති විය යුතු ආර්ථික ක්‍රියා මට්ටම පවත්වා ගෙන යෑමට පෞද්ගලික ව්‍යාපාරිකයන් විසින් යොදවනු ලබන මූලධනය ප්‍රමාණවත් නොවූ කල ද රජය විසින් අවශ්‍ය මූලධනය යෙදවිය යුතුය. ඌන සංවර්ධිත රටවල මෙය බහුලව සිදු කෙරේ. ඌන සංවර්ධිත රටක් වූ ලංකාවෙන්ම උදාහරණ දැක්වීම උචිතය. ලංකාවේ දුම්රිය මාර්ග සහ වෙනත් මංමාවත් ද ජල විදුලි කර්මාන්තය ද ගල්ඔය ආදි විශාල සංවර්ධන ව්‍යාපාර ද රජය මගින් කරගෙන යනු ලැබේ. ලංකාව වැනි ඌන සංවර්ධිත රටවල් කාර්මික වශයෙන් දියුණු කිරීම උදෙසා ආර්ථික කටයුතුවල අයිතිය ආණ්ඩුව කෙරෙහි ම පවරා ගැනීම අවශ්‍යයෙන් ම කළ යුතුය යනු ආර්ථික විද්‍යඥ මතයයි. ඉන්දියාවේ කාර්මික කටයුතු රාශියකින් සමන්විත රජයේ ව්‍යාපාරික අංශයක් බිහි වී තිබේ. සැලසුම් මාර්ගයෙන් ඇති කරගන්නා ලද්දකි. ඉතා දියුණු රටවල පවා යම් යම් ආර්ථික කටයුතු ආණ්ඩුවේ අයිතියට පත්වීමෙන් පොදු අර්ථ සාධනයට සිදු වූ යහපත නිසා, පුද්ගලයන්ට අයත් විශාල ආදායම් උපදවන ආර්ථික කටයුතු ජනසතු කළයුතුය යන උද්ඝෝෂණය ඇති වන්නට විය. එංගලන්තයේ යකඩ කර්මාන්තය, අඟුරු ආකර සහ බැංකු ජනසතු කරනු ලැබුයේ ද ඒ අනුව කටයුතු කිරීමෙනි. ලංකාවේ වතු සහ බැංකු ජනසතු කළ යුතුය යන උද්ඝෝෂණය වර්තමානයේ පැන නැඟී ඇත්තේද ඒ යටකී අදහස නිසා මය. අද සෑම රටකම ආණ්ඩුවේ අයිතියට පත්වන ආර්ථික සේවාවන්ගේ සංඛ්‍යාව ක්‍රමයෙන් වැඩි වී යන බව පෙනෙන්නට ඇත.
(සංස්කරණය: 1965)
[[ප්‍රවර්ගය:]]
[[ප්‍රවර්ගය:]]
