ආදිත්‍ය
අදිතියගෙන් (බ.) උපන් දෙවිවරු ආදිත්‍ය නාමයෙන් හැඳින්වෙති. ඍග්වේදයේ ආදිත්‍යයන්ගේ සංඛ්‍යාව සදෙනකු හෝ සත්දෙනකු හෝ අටදෙනෙකු වශයෙන් කීප තැනක සඳහන් වේ. පසු කාලයෙහි ඇති වූ පුරාණාදි ග්‍රන්ථයන්හි විවස්වාන්, අර්‍ය්‍යමන්, පූෂන්, ත්වෂ්ටෘ, සවිතෘ, භග, ධාතෘ, විධාතෘ, වරුණ, මිත්‍ර, ශක්‍ර, උරුක්‍රම යන නම්වලින් හැඳින්වෙන ආදිත්‍යයන් දොළොස්දෙනකු ගැන කියැවේ. මරීවිගෙන් කාශ්‍යපගේ උත්පත්තිය වූ යේ යයි ද කාශ්‍යප නිසා දක්ෂකන්‍යාව (අදිති) ගෙන් ඉන්ද්‍ර, විෂ්ණු, අර්‍ය්‍යමන්, ධාතෘ, ත්වෂ්ටෘ, පූෂන්, විවස්වාන්, සවිතෘ, මිත්‍ර, වරුණ, අංශ, භග යන ආදිත්‍යයන් දොළොස්දෙනාගේ උත්පත්තිය වූ යේ යයි ද හරිවංශයෙහි සඳහන් වේ. මේ ආදිත්‍යයන් දොළොස්දෙන මසකට එක් කෙනකු බැගින් මාස දොළසෙහි සූර්ය ලීලාවෙන් උදාවෙති යි යනු පුරාණයන්හි එන මතයයි. ආදිත්‍යයෝ වනාහි කිසිවකු විසින් අන්තරාය කළ නොහැකි වූ ද විනාශ නොවන්නා වූ ද සදාකාලික දේව විශේෂයක් වෙති. අදිතියට ලැබුණු පුතුන් අටදෙනාගෙන් අටවැනි පුත්‍රයා වූ මාර්තණ්ඩ (සූර්‍යයා) රූපශෝභාවෙන් තොර වූ බැවින් ඇය පුතුන් සත්දෙනකු පමණක් දෙවියන්ට ඉදිරිපත් කළහ යි ද අනිකුත් සහෝදරයන් එක් වී මාර්තණ්ඩගේ අධිමාංස කපා දැමීමෙන් ඔහුගේ රූප ශෝභාව වැඩුණේ යයි ද කපා දැමූ අධිමාංසවලින් ඇතකුගේ උත්පත්තිය වූයේ යයි ද ඍග්වේද භාෂ්‍යයෙහි දැක්වේ.
මෛත්‍රායණී සංහිතාවෙහි ආදිත්‍යයන්ගේ උත්පත්තිය දැක්වෙන්නේ මෙසේය: ප්‍රජාලාභය ප්‍රාර්ථනා කරමින් අදිතිය ආහාර පිස පළමුවෙන් දෙවියන් වළඳවා ඉතිරි කොටස අනුභව කිරීමෙන් ධාතෘ, අර්‍ය්‍යමන් යන පුතුන් දෙදෙනාගේ උත්පත්තිය විය. නැවත දෙවරක් බත් පිය පළමුවෙන් දෙවියන් වළඳවා අනුභව කිරීමෙන් දෙවරකට මිත්‍ර, වරුණ යන දෙදෙනාගේ හා අංශ, භග යන දෙදෙනාගේ ද උත්පත්තිය විය. සිව්වන වර ආහාර පිසීමේ දී පළමුවෙන් දෙවියන්ට නොදී අනුභව කළහොත් ප්‍රතිඵල ඊට වඩා සතුටුදායක වේ යයි සිතූ ඕතොමෝ පළමුවෙන් වළඳා ඉතිරි කොටස දෙවියන්ට දුන්නීය. එකල ඇගේ ගර්භයෙහි වූ බීජ ඇයට ආමන්ත්‍රණය කර අපි ආදිත්‍යයෝ වන්නෙමුයි කීහ. ආදිත්‍යයෝ අංශ, භග දෙදෙන නැසීමට ඝාතකයකු සෙවූහ. ඒ බව දැනගත් අංශ, භග දෙදෙනා ආදිත්‍යයන්ට පහර දුන්හ. මේ නිසා යඥකර්මවල දී අංශ, භග දෙදෙනාට ද පුදපූජා පවත්වනු ලැබේ.
(කර්තෘ: ඇස්.ඩබ්ලිව්. ඈපා සෙනෙවිරත්න)
(සංස්කරණය: 1965)
