ආමඩිල්ලා
(Armadillo). දකුණු අමෙරිකාවේත් උතුරු ඇමෙරිකාවේ සමහර පෙදෙස්වලත් වෙසෙන ආදි කාලීන ක්ෂීරපායි සතෙකි. මොවුන් සමහරෙක් යාරයකට වඩා දිගය. ඇතැමෙක් දිගින් අඟල් පහක් පමණ වේ. දත් නැත්තාවූ යන අර්ථය ඇති ඒඩෙන්ටාටා (Edentata) වර්ගය යටතෙහි මුලින් වර්ග කරන ලද මේ සතා දැන් සෙනාර්ත්‍රා (Xenarthra) වර්ගය යටතෙහි ඇතුළත් කොට ඇත.
ආමඩිල්ලාගේ ශරීරයේ යටි පැත්තෙහි මෘදු හමක් ඇත. එහෙත් හිසෙහි, කඳෙහි සහ වල්ගයෙහි උඩුපැත්ත ශෘඞ්ගමය ද්‍රව්‍යයකින් වැසුණු චර්මීය අස්ථිමය කබොලු පෙළකින් වැසී ඇත. හිස, උරපතු සහ තුනටිය යන පෙදෙස් වසා ඇති කබොලු එකට ඇළී තහඩු බවට පත්ව තිබේ. මේවායින් උරපතු සහ තුනටි තහඩු පහතට නෙරා තිබීම හේතුකොටගෙන අතපය නවාගෙන වකුටු වී සැඟවී මට ආමඩිල්ලාට පුළුවන. ශරීරය පහසුවෙන් නැවිය හැකිවන පරිදි සාමාන්‍ය හමින් එකට සන්ධිවුණු මුදු කිහිපයක් උගේ පිටෙහි ඇත. මේ මුදුවල සංඛ්‍යාව ආමඩිලි විශේෂය අනුව වෙනස් වේ.
බ්‍රසීලයේ කැළෑවල වසන ආමඩිල්ලා (Priodon tes gigas) අඩි 4ක් පමණ දිගය. උගේ පිටෙහි මුදු දොළහක් දහතුනක් පමණ තිබේ. වේයන් කමින් ජිවත් වෙන උගේ අත්වල තුන්වැනි ඇඟිල්ලෙහි විශාල නියපොත්තක් බැගින් ඇත. දකුණු ඇමෙරිකාවේ දකුණු දිග වසන ආමඩිල්ලාගේ (Euphractus villosus) කබොලු අතරින් වැඩෙන ලොම් හේතු කොටගෙන ඒ කබොලු වැසී යන තරම්ය. අඟල් හයක් පමණ දිගැති ආමඩිල්ලෙක් (Chlamyphorus truncatus) බටහිර ආජන්ටිනාවේ වැලි බිම්වල වසයි. පිටෙහි මුදු විස්සක් පමණ ඇති මේ සතාගේ ඉස්සරහ පාදවල ඉක්මනින් බිම හෑරිය හැකි විශාල නියපොතු තිබේ. බෙහෙවින් ප්‍රකට ආමඩිල්ලාගේ (Dasypes novemnictus) පිටෙහි මුදු නවයක් ඇත. ඌ එක් වරකට වදන පැටවුන් සියලු දෙනාම එක ම අණ්ඩයක බෙදී යෑමෙන් ඇතිවීම හේතුකොටගෙන එක ම ලිංගයකට අයත් වීම විශේෂයෙන් සැලකිය යුත්තකි. තම අන්ත්‍ර පිරෙන තෙක් වාතය බීමෙන් ශරීරය පාවීමට සලස්සා ගෙන මේ ආමඩිල්ලාට ගංගා තරණය කිරීමට පිළිවන.
හක්කෙහි දත් ඇති සතකු වූ ආමඩිල්ලා සර්වහක්ෂකය. එහෙත් කෘමීන් කෑමට වැඩි ආශාවක් දක්වයි. අහිංසක නිශාචරයකු වීම හේතුකොට නිතර දක්නට නොලැබෙන මේ සතා සතුරන්ගෙන් බේරීම පිණිස බිම හාරා එහි සැඟවෙයි. සතුරු දතක් නොවදින පරිදි ගෝලයක් සේ ගුළිවීමට ද සමහරුනට පිළිවන.
(සංස්කරණය: 1965)
[[ප්‍රවර්ගය:]]
[[ප්‍රවර්ගය:]]
