ආසක්ති ද්‍රව්‍ය
නොයෙක් ද්‍රව්‍ය එකට ඇලවීමට ද එමෙන් ම යම් යම් ද්‍රව්‍යවලට ඇලී සිටීමට ද සමත් ලාටු, මැලියම්, පාප්ප ආදි ද්‍රව්‍ය මේ නමින් ගැනේ. මේවා බොහෝ විට සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වයේ දී ස්ඵටික නොවනසුලු, උකු, සාන්ද්‍ර ද්‍රාවණයි. සතුන්ගේ හම්, ඇට, කුර ආදියෙන් සාදන සත්ව මැලියම් (ග්ලූ බ.) ප්‍රාග්ඓතිහාසික කාලවල පටන් දන්නා වූ ආසක්ති ද්‍රව්‍යයක් බව එය මිසරයේ සොහොන් කොත්වල භාවිත කොට තිබීමෙන් පෙනේ. අපේ ගම්වල සාමාන්‍යයෙන් ප්‍රයෝජනයට ගන්නා ආසක්ති ද්‍රව්‍යයක් වශයෙන් කජු මැලියම් ඉතා ප්‍රසිද්ධයි. ලංකාවේ පුරාණ වෙහෙර විහාර කර්මාන්තයෙහි දිවුල් ලාටු භාවිත කළ බව ථූපවංසය වැනි පොතපතින් පෙනේ.
නුතන වැඩ කටයුතු සඳහා නානා ගුණ ඇති ආසක්ති ද්‍රව්‍ය මහත් සංඛ්‍යාවක් අවශ්‍යය. ආසක්ති ද්‍රව්‍යයක් තෝරා ගත යුත්තේ සම්බන්ධ කිරීමට තිබෙන ද්‍රව්‍යවල ස්වභාවය හා සම්බන්ධ කිරීමෙන් පසු ඒ ද්‍රව්‍ය පැවතිය යුතු තත්වය ද සලකාගෙනය. ලී, ලෝහ ආදිය අලවනු ලැබූ කල ඒවා තරයේ ඇලී තිබෙන අතර දැඩිව ද තිබිය යුතුයි. එහෙත් කඩදාසි, හම්, රබර් වැනි ද්‍රව්‍ය ඇලවීමෙන් පසු හොඳින් ඇලී තිබෙන අතර නැමෙනසුලුව ද තිබිය යුතුයි. 19 වැනි ශතවර්ෂය පමණේ පටන්, ශාක ද්‍රව්‍යවලින් ලබා ගන්නා ස්වාභාවික මැලියම්, දුම්මල සහ පිෂ්ට ද වැදගත් තැනක් ගෙන තිබේ. කේසීන්, ලේ ඇල්බියුමින්, සෝයා බෝංචි ලාටු, රබර්, සෙලියුලෝස් ව්‍යුත්පන්න, ෂෙලැක් ආදිය ද ඉතා වැදගත් ආසක්ති ද්‍රව්‍යයි.
සාමාන්‍ය වැඩකටයුතුවල දී භාවිතයේ පහසුව පිණිස ආසක්ති ද්‍රව්‍ය ද්‍රව වශයෙන් තිබිය යුතුය. ඒවා සාමාන්‍යයෙන් ද්‍රාවණය කරන්නේ ජලයෙහිය. ක්ලෝරිනීකෘත හයිඩ්‍රොකාබන, කාබන් ඩයිසල්පයිඩ්, ගල් අඟුරු තාර හයිඩ්‍රොකාබන, පැට්‍රෝලියම් හයිඩ්‍රොකාබන සහ එතිල් ඊතර ද ඇතැම් විට ද්‍රාවක වශයෙන් භාවිත කරති. ආසක්ති ද්‍රව්‍යයක ඇලී සිටීම රඳා පවත්නේ ද්‍රව මාධ්‍යය වාෂ්ප වීම ද ද්‍රව කොටස් උරා ගැනීම ද ශීතල වීමේ දී ඒ ද්‍රව්‍යය ඝන වීම ද බහුඅවයවික වීම ද එහි රසායනික ප්‍රතික්‍රියා ද මතය. උණුවට තිබෙද්දී ගානු ලබන සත්ව මැලියම් වැනි ඇතැම් ද්‍රව්‍ය ඇලෙන්නේ ශීතල වීමෙනි. ලේ හා බිත්තර ඇල්බියුමින් ඇලෙන්නේ රත් කිරීමේ දීය. කිරිවල තිබෙන ප්‍රෝටීනය කේසීන්ය. ප්‍රධාන වශයෙන් වියළි මුදවාපු කිරි හා හුණු මිශ්‍ර කොට සාදන කේසීන් හුනු මැලියම රසායනික විපර්යාස නිසා ඇලෙන්නකි. මේ මැලියම තුනී ලෑලි කර්මාන්තයේ දී ද ලෑලිවලට ලෝහ තහඩු ඇලවීමට ද ගනිති. එය ජල විරෝධීය. ද්‍රව මාධ්‍යය වාෂ්ප වීම නිසා ඇලෙන ද්‍රව්‍යවලට නිදසුන් වශයෙන් මැලියම්, සෝඩියම් සිලිකේට්, පිටි, නයිට්‍රොසෙලියුලෝස්, රබර් ආදිය දැක්විය හැකිය. පීනොල්පෝමැල්ඩිහයිඩ් ආදිය රස්නයත් පීඩනයත් පිහිට කොටගෙන, ද්‍රවණය කිරීමේ මාධ්‍යයක් රහිතව, ඇලවිය හැකිය. තුනියට ගෑ විට ආසක්ති ද්‍රව්‍යයක ශක්තිය වැඩිය. එහෙත් ඝනකමට ගෑ හැකි ඒවා ද දැන් සොයාගෙන තිබේ.
කඩදාසි කර්මාන්තයට ද කැලිකෝ මුද්‍රණයට ද ඩිස්ටැම්පර්, හුනු ආදිය ගෑමට ද අවුරුදු පතා විශාල ග්ලූ ප්‍රමාණයක් වැය වේ. සාමාන්‍ය කර්මාන්තවල දී බහුලව ම භාවිත කරන ආසක්ති ද්‍රව්‍යය පිටිවලින් සාදන පාප්පයි. මෙය සාදනුයේ පිටි ජලයෙහි දියකොට ළිප තබා නටවා එය කෘමීන් කෑම වළක්වා ලීම පිණිස පල්මානික්කම් ස්වල්පයක් දැමීමෙනි. ජලයෙහි ඇති පිටි අවලම්බයකට කෝස්ටික් සෝඩා වැනි ක්ෂාරයක් යෙදීමෙන් කඩදාසි පෙට්ටි සහ ලී පෙට්ටි සෑදීමට සුදුසු ලාටුවක් ලැබේ. කාර්යාලයන්හි වැඩ සඳහා සාමාන්‍යයෙන් ගන්නේ කැල්සියම්, මැග්නීසියම්, සින්ක් ආදියේ ක්ලෝරයිඩ යොදා ලාටු කළ පිෂ්ටයි. පිටි කෙරෙහි තාපයේ හෝ අම්ලවල හෝ ඩයස්ටේස් නම් එන්සයිමයේ හෝ ක්‍රියාවෙන් ඩෙක්ස්ට්‍රින් නම් ද්‍රව්‍යය ලැබේ. මෙය කඩදාසි, මුද්දර ආදිය ඇලවීමට බෙහෙවින් ගනු ලබන අගනා ආසක්ති ද්‍රව්‍යයකි.
සංශ්ලේෂිත ආසක්ති ද්‍රව්‍ය වෙළෙඳ පොළට පැමිණියේ ඉතා මෑතක දීය. ඒවා අතුරින් ඉතා ම වැදගත් සේ සැලකෙනුයේ පීනොල්-පෝමැල්ඩිහයිඩ්වලින් හා යුරියා-පෝමැල්ඩිහයිඩ්වලින් සාදන ඒවායි. මේවා රස්නයට ද තෙතමනට ද ඔරොත්තු දෙනසුලුයි; පුස් සෑදීමෙන් හෝ බැක්ටීරියා බෝවීමෙන් දිරන්නේ ද නැත. පිඟන් බඩු, වීදුරු, ප්ලාස්ටික්, ලෝහ, රබර්, ලී ආදිය ඇලවීමට මේවා සුදුසුයි; ලී බඩු, මෝටර් රථ, අහස්යානා ආදිය සෑදීමේ දී විශාල වශයෙන් ප්‍රයෝජනයට ගනු ලැබේ. ඇතැම් විට ඇණ ඇල්ලීම සහ වෙල්ඩිං කිරීම වෙනුවට ද මේවා යොදාගත හැකියි. 'ලාටු සහ දුම්මල' ද බලන්න.
(සංස්කරණය: 1965)
