ඇනැක්සිමැන්ඩර්
(Anaximander) (ක්රි.පූ. 610?-546?). නක්ෂත්ර විද්යාවෙහි හා භූගෝල විද්යාවෙහි ද ඇල්මක් දැක්වූ ග්රීක දාර්ශනිකයෙකි. සුළු ආසියාවේ මිලේසියානු දාර්ශනික පරපුරේ දෙවැන්නා මොහුය.
ලොව සියලු දෑ ම එක ම මූල ද්රව්යයකින් ඇති වන බව ඔහු විශ්වාස කෙළේය. මිලේසියානු ගුරුකුලයේ පළමුවැන්නා වූ තේලීස් (තාලේස්) කීවේ එම මූල ධාතුව ආපස් ය කියාය. එහෙත් එය ජලය විය නොහැකි යයි පැවසූ ඇනැක්සිමැන්ඩර් එම මූලධාතුව වූකලි අජර, අමර, අපරිමිත සංඛ්යාත වූ ද සකල ලෝක ධාතූන් වසා පැතිර පවත්නාවූ ද කිසියම් දැයකැයි කීය. "ජලය හෝ වාතය හෝ අග්නිය ඒ අපරිමිත මූලධාතුව විය නොහැකිය; ජලයේ ආර්ද්රතාව, වාතයේ ශීතබව හා අග්නියේ උෂ්ණත්වය යන මේ ගුණ අතුරෙන් එකක් අපරිමිත වේ නම් මේ වන විට අනික් ඒවා යටපත් වී අතුරුදහන් වී ගොස් බොහෝ කලක් විය යුතුය. එබැවින් මූලද්රව්යය මේ එකකුදු නොව කිසියම් උදාසීන දැයක් විය යුතුය."
ජීවිතය තෙතමන නිසා ඇති වූවකැයි ද මිනිසාත් අනිකුත් හැම සතකු මෙන් මත්ස්යයාගෙන් ඇති වී යයි ද කී ඔහු අප වාසය කරන ලෝකය ලෝක රාශියකින් එකකැයි ද සිතීය. තව ද ලෝකය ක්රමයෙන් විකාසයට පත් වස්තුවක් මිස දේව නිර්මාණයක් නොවේ යයි ද ඔහු පැවසීය.
සිතියම් මගින් පෘථිවිය ගැන කරුණු දැක්වූ ප්රථමයා ඇනැක්සිමැන්ඩර් යයි සලකති. ආකාශ වස්තුවල ප්රමාණය හා පෘථිවියේ සිට ඒවාට ඇති දුර පළමුවෙන් ම සිතා බැලුවේත් ඔහුය. පෘථිවිය විශ්වයේ කේන්ද්රයේ පිහිටි සිලින්ඩරාකාර වස්තුවකැයි හේ සිතී. "තව ද සූර්යයා, චන්ද්රයා හා තාරකා නොපැහැදිලි වලයයන්ගෙන් වට වී ඇත; මැද තිබෙන පෘථිවිය වටේ මේවා කරකැවේ."
(සංස්කරණය: 1967)
