උඩුනුවර සිරි සාරානන්දාසභ (ශ්රී සද්ධම්ම විනයාචාරිය)
(1867-1947). දඹදිව ධර්ම ප්රචාරයෙහි යෙදී විශාල සේවයක් කළා වූත් විහාරාරාම හා පාසල් ගණනාවක් ද කඩුගන්නාවේ සිරිනිවාස පිරිවෙන, පේරාදෙණියේ සිරිසාරානන්ද පිරිවෙන, අටබාගේ ආනන්ද පිරිවෙන ආදි පිරිවෙන් දොළොසක් පමණ ද පිහිටුවීමෙහි මුල් වූත් ධර්මවිනයධර භික්ෂු නමකි.
උඩුනුවර රංගම ප්රසිද්ධ වෙද මහතකුගේ පුත්රයකුව ජන්ම ලාභය ලැබූ මුන්වහන්සේ සිය පියාණන්ගෙන් සහ ඇම්බැක්කේ පාසැලෙන් ද මූලික අධ්යාපනය ලැබූහ.
1884 දී අමරපුර නිකායෙහි පැවිදි වූ මේ කුල දරුවා උසස් අධ්යාපනයක් ලබාගනු සඳහා ශ්රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකායේ මහෝපාධ්යාය ධුරන්ධර බලගල්ලේ සරස්වතී පරිවේණාධිපතිව වැඩ විසූ මුඩගමුවේ සිරිනිවාසාසභ මහාස්ථවිර ස්වාමි පාදයාණන්වහන්සේට භාර දෙනු ලැබූ හෙයින් ඒ හිමිපාණන් වෙත නැවත වතාවක් පැවිදි වී 1891 වර්ෂයේ දී ශ්රී ලංකා රාමඤ්ඤ නිකායේ මහානායක දීපේගොඩ සීලක්ඛන්ධාභිධාන මාහිමිපාණන්ගේ උපාධ්යායත්වයෙන් උපසම්පදා සීලය ලබාගත්තේය.
මුන්වහන්සේ 1897 අප්රේල් මස 27 වැනි දින ශ්රීමත් අනගාරික ධර්මපාලතුමන් සමඟ, එතුමන් ඉන්දියාවේ කරගෙන ගිය ධර්මප්රචාරක කටයුතුවලට සහභාගී වීම සඳහා දඹදිව බලා වැඩියහ. එහි දී හින්දි, තෙලිගු, වංග ආදි භාෂා කීපයක් උගත් මුන්වහන්සේ උත්තර භාරතයේ බොහෝ ප්රදේශවල සංචාරය කරමින් ධර්ම ප්රචාරක කටයුතු සාර්ථකව ඉටු කොට 1909 දී පෙරළා ලංකාවට පැමිණියහ.
1910 දී මුන්වහන්සේ අටබාගේ ඉහළගම දැනට ආනන්ද මහාවිහාර පිරිවෙන නමින් ප්රසිද්ධ ස්ථානයට පැමිණ කුලදරුවන් පැවිදි කරවීමෙන් ද අවට නොදියුණු ගම්වල පන්සල්, පිරුවන් හා පාසැල් ඇති කිරීමෙන් ද ශාසනික කෘත්යයෙහි හා සමාජ සේවයෙහි ව්යාපෘත වූහ. පුරා අසූ වසක් ආයු වැළඳූ මුන්වහන්සේ 1947 ජූලි මස 2 වැනි දින කඩුගන්නාවේ සිරිනිවාස පිරුවනේ දී අපවත් වූහ.
(කර්තෘ: අටබාගේ ධම්මසිරි හිමි)
(සංස්කරණය: 1970)
