උන්මාදචිත්රා
අතිශය රූප ලාවණ්යයකින් හෙබියාවූ කුමරියක ලෙස වංසකථාවන්හි දැක්වෙන චිත්රා (උන්මාද චිත්රා) පණ්ඩුවාසුදේවගේත් භද්දකච්චානාගේත් දියණියය; ප්රාග්බෞද්ධ යුගයේ වීරයා ලෙස වංසකථාවන්හි සඳහන් කැරෙන පණ්ඩුකාභයගේ මවය. දුටුවන් උමතු කරවන රූසිරියෙන් යුත් වූ හෙයින් ඕ මෙනම් වීල. අභය, තිස්ස, උත්තිය, තිස්ස, අසේල, විභාත, රාම, සිව, මත්ත හා මත්තකල යනුවෙන් ඇයට වැඩිමහල් සොහොයුරන් දසදෙනකුන් වූ බව දීපවංසයෙහි සඳහන් වේ. මහාවංසයෙහි නමින් සඳහන් වනුයේ අභය හා ගිරිකණ්ඩශිව යන සොහොයුරන් දෙදෙනා පමණි.
ඇයගේ පුතකු මාමාවරුන් මරා ලක්රජය අයත් කරගන්නා බවට ශාස්ත්ර උගත් බමුණන් විසින් පළ කරන ලද අනාවැකිය නිසා තැති ගත් ඇගේ සොහොයුරෝ ඇය මරා දැමීමට ඉදිරිපත් වූහ. මෙහි දී ඇයට ජීවිතදානය ලැබුණේ වැඩිමහල් සොහොයුරු අභයගේ ඉදිරිපත් වීමෙනි. ඉන්පසු ඇය එක්ටැම්ගෙයක සිරකොට තබනු ලැබුවාය. තම මවගේ සහෝදරයකු වූ දීර්ඝායුගේ පුත් දීඝගාමිණී නම් කුමරා ඇගේ රූපලාවණ්යය අසා උපතිස්සග්රාමයට පැමිණි බවත් ප්රථම දර්ශනයෙන් ම ඔවුනොවුන් කෙරෙහි පිළිබඳ සිත් ඇති වූ බවත් වංසකථා අනුව පෙනේ. ඉක්බිති දීඝගාමිණී කුමරා එක්ටැම්ගෙය තුළ සිටි පරිවාර ස්ත්රිය රහසේ ගිවිස්වාගෙන උන්මාද චිත්රාව සමග සබඳකම් ඇති කොට ගත්තේය. එක්ටැම්ගෙයින් පිටත ද රැකවල් සඳහා හේවායන් සිටි හෙයින් දීඝගාමිණී කර්කටක නම් යන්ත්රයකින් එහි පිවිසීමට සමත් වූ බව ද දීඝගාමිණීගේත් උන්මාදචිත්රාවගේත් සබඳතාවෙහි ප්රතිඵලයක් වශයෙන් පණ්ඩුකාභය කුමරා උපන් බව ද වංසකථාවල සඳහන් වේ. තමාට ලැබුණේ පුතකු නොව දුහිතෘවකැයි උපායකින් සිය සොහොයුරන්හට පිළිගැන්වීමට තරම් උන්මාද චිත්රා බුද්ධිමත් වූවාය. සොහොයුරන් විසින් ඇය දීඝගාමිණිහට පාවාදෙන ලද්දේ ද ඇයට පුතකු උපන හොත් එම කුමරා මරා දමන බවට ගිවිසගන්වමිනි.
සිය සොහොයුරන්ගෙන් පණ්ඩුකාභය කුමරා බේරාගැනීමට සමත් වූ ඕ තොමෝ පණ්ඩුල ග්රාමයෙහි සිටි වේදපාරගත පණ්ඩුල නමැති බ්රාහ්මණයා ලවා කුමරාට සුදුසු අධ්යාපනයක් ලබාදීම සඳහා ද ක්රියා කළාය.
ඝත ජාතකයේ දේවගර්හාගේ චරිතය හරිවංශයේ වීරයා වන කෘෂ්ණගේ මව වූ දේවකීගේ චරිතයත් උන්මාදචිත්රාගේ චරිතකථාව කෙරෙහි බලපා ඇති බව ඉතිහාසඥයන්ගේ මතයයි.
(සංස්කරණය: 1970)
