උපනන්ද
ශාක්ය වංශයට අයත් බුද්ධකාලීන තෙර කෙනෙකි. බුදුරදුන් විසින් පනවන ලද විනය නීති සමූහයකට ම මුන්වහන්සේ හේතු වූ බව පැවැසේ.
පසේනදී කෝසල රජතුමාගේ ආරාධනයක් පිළිගෙන වස් විසුමට ගිය මේ තෙරණුවෝ අතරමඟ දී පිරිකරින් ආඪ්ය වූ වාසස්ථාන දෙකක් දැක ඒ ස්ථානවල වස් විසූහ. මින් අප්රසාදයට පත් කොසොල් රජතුමා ඒ බව බුදුරජාණන්වහන්සේට දැන්වීය. ඉක්බිති බුදුරජාණන්වහන්සේ විසින් ඒ කරුණ මුල් කොට වස් විසීම පිළිබඳ ප්රතිඥා සම්බන්ධයෙන් විනය නීති මාලාවක් පනවන ලදි. තවත් කීප අවස්ථාවක දී ම මේ තෙරණුවන් පිරිකරට මහත් සේ ගිජුකම් දැක්වූ බැවින් බුදුරදුන් හමුයෙහි චෝදනා නැඟිණ. මුන්වහන්සේ පිරිකරට ගිජුකම් කළා පමණක් නොව භේදකාරී ප්රලාප දොඩන භික්ෂු කෙනෙකුන් වශයෙන් ද සංඝයා අතර ප්රකට වූහ. වරෙක මුන්වහන්සේ ඡබ්බග්ගිය භික්ෂූන් සමඟ ද භේදහින්න වූ බව සඳහන් වේ. උපනන්ද තෙරණුවෝ ශ්රමණ සාරුප්ය නොවන තවත් බොහෝ දෑ කළහ. උන්වහන්සේ කුලුපග දායක ගෙවලට ගොස් ස්ත්රීන් හා සමහ එකට අසුන් ගෙන කථා සල්ලාපයේ යෙදී සිටි බවට කීප වරෙක ම බුදුරදුන්ට පැමිණිලි ලැබුණු බව දැක්වේ.
එහෙත් මුන්වහන්සේ බොහෝ ගෘහස්ථයන් අතර ජනප්රියව සිටි බව ද පෙනේ. භික්ෂූන්ට දානයකට ආරාධනා කළ එක් දායකයකු උපනන්ද තෙරුන් පැමිණෙන තුරු ම අන්ය භික්ෂූන්ට දානය පිළිගැන්වීම ප්රමාද කළ බව පැවැසේ.
දබ්බපුප්ඵ, මායාවි, සමුද්ද යන ජාතකවලින් පෙරත්බව්හි උන්වහන්සේගේ පරිෂ්කාරයෙහි ලෝභයත් ආහාර පානයෙහි ලොල් බවත් පළ වේ.
අටුවායෙහි මේ තෙරුන් හඳුන්වා ඇත්තේ සසුන්ගත වූ අසූ දහසක් ශාක්යයන්ගේ පිළිකුලට භාජන වූ ලොල් ස්වභාව ඇත්තකු (ලොල ජාතික) වශයෙනි. තමන් දෙසූ දේ තමා නොපිළිපැදි, එහෙයින් ම තම දස්කම්වලින් ප්රයෝජන නොගත් තැනැත්තකු හැටියට තවත් තැනෙක හැඳින්වේ.
කණ්ඩක සහ මහක නමින් ශිෂ්යයෝ දෙදෙනෙක් ද උපනන්ද තෙරුන්ට සිටියහ. ඒ දෙදෙනා ද තෙරුන් මෙන් ම අප්රසන්න ගතිපැවැතුම් ඇත්තෝ වූහ. ඔවුන් දෙදෙනා උපසපන් නොකළ යුත්තාහයි බුදුරදුන් විසින් නියම කරන ලදි.
(සංස්කරණය: 1970)
