උපෝසථාරාමය
මහාවංසයෙහි පැවසෙන පරිදි බු.ව. 2085 වැන්නෙහි මහනුවර රජ පැමිණි වීරවික්රම නම් රජු විසින් කරවන ලද විහාරයකි. මේ විහාරය දෙමහල් උපෝසථ මාලකයක් පෙරටු කොට කරවන ලද හෙයින් “උපෝසථාරාමය”යී ප්රසිද්ධ විය. වනවාසික පරම්පරායෙහි භික්ෂූන්ට අස්ගිරි විහාරය වාසස්ථාන වූ අතර සෙංකඩගල නුවර කීර්ති ශ්රී රාජසිංහ මහරජාණන්ගේ කාලය දක්වා ශතවර්ෂ දෙකක් පමණ කල් ග්රාමාන්තවාසී භික්ෂූන්ට ආවාස වූයේ මේ උපෝසථාරාමයයි. නරේන්ද්රසිංහ මහරජාණන් විසින් වැලිවිට පිණ්ඩපාතික සරණංකර සාමණේරයන් වහන්සේ සෙංකඩගල නුවරට පමුණුවා වාසය කරවන ලද්දේ ද මේ උපෝසථාරාමයෙහිය. කීර්ති ශ්රී රාජසිංහ මහරජාණන් විසින් සියම් රටින් වැඩම කරවන ලද මහාසංඝයාවහන්සේ ලවා උපසම්පදාව කරවන ලද්දේ එකල මහනුවර පැවැති මල්වත්තෙහි කරවා තුබූ ධර්මශාලාවෙහිය. පසුව එහි සීමාමාලකය හා සංඝාවාසාදිය ද ඉදි කොට පුෂ්පාරාමය ගොඩනඟන ලද්දේය. එතැන් සිට මෙදවස දක්වාත් මහනුවර උපෝසථාරාමය හා පුෂ්පාරාමය ද ඒකාබද්ධ වූ විහාරයක් ලෙස වර්තමාන ලංකා බුද්ධ ශාසනයෙහි මූලස්ථානයක් වී පවත්නේය. මේ විහාරයෙහි ආධිපත්යය මල්වතු පාර්ශ්වයේ මහානායක මාහිමියන් අයත් වේ.
වීරවික්රම නරේන්ද්රයන් විසින් උපෝසථාරාමයෙහි කරවන ලද චෛත්යය හා සීමාමාලකය ද මේ තාක් නිරුපද්රැතව පවත්නේය. මෙකල මහනුවර සංඝරාජ පිරිවෙන පිහිටුවන ලද්දේ මේ උපෝසථාරාමයෙහිය.
(සංස්කරණය: 1970)
