ජැමෙයිකන් කි‍්‍රයෝල් (Jamaican Creole)

ජැමෙයිකාවේ පොදු ජනතාව අතර කතාබහේ දී භාවිත වන භාෂාව ය. මෙය ඉංගී‍්‍රසි භාෂාව පාදක කොට ගෙන ජැමෙයිකාවේ දී 17 වන සියවසෙහි එහි විසූ අපි‍්‍රකාවෙන් ගෙන ආ වහල් ජනයා අතර ක‍්‍රමයෙන් ගොඩනැගුණු සම්මිශ‍්‍ර භාෂාවකි.

ස්වාමිවරුන් වූ බි‍්‍රතාන්‍යයන් හා සමග අදහස් හුවමාරුවේ දී ස්වාමිවරුන් සරල ඉංගී‍්‍රසියෙන් වහලූන්ට ආමන්ත‍්‍රණය කළ අතර එසේ සරලකරණය වූ ඉංගී‍්‍රසි ව්‍යවහාරය හා සමග ඊබෝ, යොරුබා, අශාන්ති වැනි අපි‍්‍රකානු භාෂාමය වචනත් පසුව ස්පාඤ්ඤ, පෘතුගීසි. හින්දි හා ජැමෙයිකාවේ මුල් පදිංචිකාර අරවාක් ඉන්දියානු භාෂාවේ වචනත් එකතු වීමෙන් කල්යාමේ දී ජැමෙයිකානු කි‍්‍රයෝල් භාෂාව ගොඩනැගුණු බව පෙනේ.

මුල දී පැහැදිලි ව්‍යාකරණයක් නොතිබුණ මුත් කල්යාමේ දී එම ව්‍යවහාර ස්ථාවරභාවයට පත්වීම නිසා ස්ථාවර ව්‍යාකරණයක් භාෂාවට ලැබුණි. පසුව ආ පරම්පරා විසින් මව්බස ලෙස භාවිතයට ගැනීම හේතුවෙන් එය පැහැදිලි උච්චාරණයක්, ව්‍යාකරණයක් හා වාක්කෝෂයක් සහිත භාෂාවක් බවට පත් වී තිබේ. මුලින් කටවහරේ පමණක් තිබුණු එය කාව්‍ය, ගීත, කථාන්තර ආදිය එයින් ඉදිරිපත් වීමෙන් පසු ඒවා ලියා දැක්වීම හේතුවෙන් සාහිත්‍යයක් ද ගොඩනැගී තිබේ. 1909 දී මුද්‍රණය කරන ලද ක්ලෝඞ් මැකේගේ (Claude Mckay) ‘ජැමෙයිකාවේ ගීත’ (Songs of Jamaica) එබඳු මුල් සාහිත්‍ය කෘතියක් විය.

වාග්විද්‍යාඥයන් ගණනාවක් විසින් ජැමෙයිකන් කි‍්‍රයෝල භාෂාවේ කථාන්තර, කාව්‍ය ආදිය විග‍්‍රහයට භාජන කරමින් එම භාෂාවේ ව්‍යාකරණ ඇතුළු භාෂා සංස්ථිතිය විමර්ශනයට ලක්කොට ඇත. ජැමෙයිකාව පමණක් නොව අවට රාජ්‍ය කිහිපයක ද විසිරී සිටින්නා වූ ද ලන්ඩනය, නිව්යෝර්ක්, වොෂිංටන් වැනි අගනගරවල ද වෙසෙන ජැමෙයිකන් ජාතිකයන් විසින් ව්‍යවහාර කරන මෙම භාෂාවේ, මිලියන 3.2ක් පමණ ස්වභාෂකයන් ඇතැයි ගණන් බලා ඇත. ජැමෙයිකන් කි‍්‍රයෝලයට විශේෂ සම්භාවනීයත්වයක් සපයමින් බයිබලය ජැමෙයිකන් කි‍්‍රයෝලයෙන් ඉදිරිපත් කිරීමේ ව්‍යාපෘතියක් 2011 දී ඇරඹුණි. ජැමෙයිකාවට නිදහස ලැබීමේ 50 වන සංවත්සරය යෙදෙන 2012 අගෝස්තු මස දී එය පළවීමට නියමිත ය.

ජැමෙයිකා කි‍්‍රයෝල්හි ස්වභාවයට උදාහරණ වශයෙන් එය සම්මත ඉංගි‍්‍රසිය හා සංසන්දනය කොට දැක්විය හැකි ය. (මෙම උදාහරණවල කි‍්‍රයෝල් භාෂාවේ නිශ්චිත උච්චාරණය නොව හුදෙක් සංසන්දනය සඳහා පමණක් නිරූපිත උච්චාරණ බව සැලකිය යුතු ය.)

 ජැ. කි‍්‍ර. = mi haadbak nau.
 ස. ඉං. = I am old now.
 ජැ. ක‍්‍රි. =  John neva tiif di moni.
 ස. ඉං. =  John did not steal the money.
 ජැ. කි‍්‍ර. =  dem pikni de aad lez.
 ස. ඉං. =  Those children are disobedient.

කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස