ජින
ජින. සංස්කෘත ‘ජි’ ධාතුවෙන් නිපන් ‘ජින’ යන පදයෙන් ජයග‍්‍රාහකයා අර්ථවත් කරයි. ආත්මය කිළිටි කරන අභ්‍යන්තර සතුරන් වන රාග, දෝෂ, මෝහාදි ක්ලේශ ප‍්‍රහීණ කොට දුර්ජය සසර දිනූ තැනැත්තා ජින නම් වේ.
පෙර දඹදිව විසූ ආගමික ශාස්තෘවරුන් බොහෝ දෙනකු තමන් ජින වශයෙන් හඳුන්වා දී ඇත. එකල භාරතීය සමාජයෙහි සියල්ල දක්නා සියල්ල පසස්නා, නික්ලේශී උතුමකුගේ පහළවීම පිළිබඳ බොහෝ දෙනකු තුළ විශ්වාසයක් පැවතුණි. වේද - බ‍්‍රාහ්මණ ඉගැන්වීම්වල ද එවැනි ශාස්තෘවරයකුගේ ගති ස්වභාව හා ශාරීරික ලක්ෂණ විස්තරව පැවතුණු බව සිද්ධාර්ථ කුමාරයන් පිළිබඳව කොණ්ඩඤ්ඤ තවුසා, අසිත තවුසා වැනි අය කළ ප‍්‍රකාශවලින් පැහැදිලි වේ.
ආජීවක ආගමික පිරිස් අතර ද සර්වඥ වූ ජිනවරයකු පිළිබඳ විශ්වාසයක් පැවතුණි. බුදුරජාණන් වහන්සේ ස්වකීය ප‍්‍රථම ධර්ම දේශනාව පැවැත්වීම සඳහා බරණැස ඉසිපතනාරාමයට වැඩමවන අතර මග හමු වූ උපක ආජීවකයා බුදුරදුන්ගෙන් ‘ඔබ දෙවියෙක් ද? බ‍්‍රහ්මයෙක් ද? ඔබගේ ගුරුවරයා කවරෙක් ද? ඔබ කවුරුන් උදෙසා පැවිදි වූයෙක් ද?’ ආදි වශයෙන් විමසා සිටියේ ය. ඔහුට පිළිතුරු වශයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ තමන් වහන්සේ අන් කිසිවකු උදෙසා පැවිදි නොවූ බව වදාළහ. ‘එසේ නම් ඔබ අනන්ත ජින’දැයි උපක නැවතත් විමසා සිටියේ ය. එයට පිළිතුරු වශයෙන් බුදුරජාණන් වහන්සේ ‘යමෙක් කාමාදි ආශ‍්‍රව පහ කිරීමට පැමිණියේ ද මා වැනි ඔවුහු ඒකාන්තයෙන් ජින නම් වෙති. උපකය, මා විසින් පාප ධර්මයෝ දිනන ලදහ. එහෙයින් මම ජින නම් වෙමි’යි වදාළහ.
- ‘මා දිසා වෙ ජිනා හොන්ති
- යෙ පත්තා ආසවක්ඛයං,
- ජිතා මෙ පාපකා ධම්මා
- තස්මාහං උපකා ජිනො.’
- (ම.ව.පා. I)
මෙසේ බුදුරදුන් විසින් ම ‘ජින’ යන පදයෙන් තමන් වහන්සේ හඳුන්වා ඇති අතර තම ධර්මය ‘ජිනචක්ක’ වශයෙන් හඳුන්වා ඇති බව, ‘බාරාණාසියං ඉසිපතනෙ ජිනචක්කං පවත්තිතං’ යන බුද්ධවංස පාඨයෙන් (236 බු.ජ.ත‍්‍රි.) පැහැදිලි වේ. තව ද බුදුරදුන් උදෙසා තනවන ස්තූප ‘ජිනථූප’ ලෙස ද හඳුන්වා ඇත (බුද්ධවංස 82 පිට).
පසුකාලීන පාලි සාහිත්‍ය ග‍්‍රන්ථයන්හි බුදුරදුන් හැඳින්වීම සඳහා ‘ජින’ යන පදය බොහෝ සෙයින් යොදා ගෙන ඇත. බුද්ධ භාෂිතය ‘ජිනවචන’ නමින් ද බුද්ධ චරිතය ‘ජිනචරිත’ නමින් ද බුද්ධ ප‍්‍රතිමාව ‘ජිනබිම්බ’ නමින් ද දළදාව ‘ජිනදන්තධාතු’ නමින් ද හඳුන්වා ඇත. බුද්ධ චරිතය ඇසුරින් රචනා වූ ග‍්‍රන්ථ හැඳින්වීමේ දී ‘ජින’ යන පදය ග‍්‍රන්ථ නාමය වශයෙන් යොදා ගෙන ඇති බව ‘ජිනචරිත, ජිනබෝධාවලී, ජිනකාලමාලි, ජිනවංසදීප, ජිනාලඕකාරය’ ආදි ග‍්‍රන්ථ නාමයන්ගෙන් පැහැදිලි වේ. තව ද ජින පඤ්ජර නමින් ආරක්ෂක පිරිත් සූත‍්‍රයක් ද ඇති අතර එයින් සිදු කරනු ලබන්නේ සියලූ බුදුවරයන් වහන්සේලා සහ රහතන් වහන්සේලා පුද්ගල ශරීරයෙහි එක් එක් ස්ථානවල පිහිටුවා ඔහුට ආරක්ෂක මැදිරියක් සකස් කිරීමයි.
ජෛන තීර්ථංකරයන් හැඳින්වීමට ‘ජින’ යන පදය බොහෝ තැන්වල යොදා ඇත. ජෛන ග‍්‍රන්ථයන්හි ‘ජින’ යන පදයට අරුත් සපයනුයේ, ‘සර්වඥ වූ රාග ද්වේෂ ජයග‍්‍රහණය කළ තුන් ලොව පුදන, මනාව අර්ථවාදයේ පිහිටි, පරමේශ්වර වූ නික්ලේශී රහතන් වහන්සේ’ යනුවෙනි. මෙම අර්ථ විග‍්‍රහයට අනුව ජිනවරයා යනු සර්වාකාරයෙන් පාරිශුද්ධත්වයට පත් සියල්ල අවබෝධ කළ තැනැත්තෙකි. ජෛන සාහිත්‍යයෙහි එවැනි ජිනවරයන් විසිහතර දෙනකු පිළිබඳව සඳහන් වේ. එහි ආරම්භකයා ඍෂභනාථ වන අතර නිගන්ඨ නාතපුත්ත හෙවත් මහාවීර විසිහතර වැන්නා ය. නිගන්ඨ නාතපුත්ත ගැන සඳහන් කරන බොහෝ තැන්වල ඔහු ‘ජින’ වශයෙන් හඳුන්වා ඇත. ඔහුගේ ඉගැන්වීම ද ජිනයන්ගේ ආගම යන අදහසින් ජෛනාගම වශයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ. ජෛන ඉගැන්වීම්-වලට අනුව නාම ජින, ස්ථාපන ජින, ද්‍රව්‍ය ජින සහ භාව ජින වශයෙන් ජිනවරු සතරාකාර වෙති.
ඍෂභනාථ වැනි නමින් පමණක් දන්නා ජිනවරු ‘නාම ජින’ නම් වන අතර ලෝහයෙන් හෝ ගලින් හෝ මැටියෙන් හෝ ජිනයන් උදෙසා තැනූ ප‍්‍රතිමා ‘ස්ථාපන ජින’ වෙති. ද්‍රව්‍ය ජින යනු ජිනයන්ගේ චරිත ලක්ෂණ පෙන්නුම් කිරීම වන අතර කේවලත්වයට පත් වූවන් භාව ජින වශයෙන් හඳුන්වනු ලැබේ. බොහෝ කටුක දුෂ්කර ව‍්‍රත අනුගමනය කිරීමෙන් හා සිල් රැකීමෙන් ජින බවට පත් වන බව ඔවුන්ගේ විශ්වාසයයි. හෙතෙම පරමාත්මන් ය, සර්වදර්ශී ය, සර්වඥ ය, අනන්තජින යැයි කියනු ලැබේ.
දුනුකේදෙණියේ කුසලධම්ම හිමි
