ජිනවංස හිමි, කඩවැද්දුවේ (1907-2003)
ජිනවංස හිමි, කඩවැද්දුවේ (1907-2003). ශී‍්‍ර ලංකා රාමඤ්ඤ මහානිකායේ වනවාසී පාර්ශ්වය නියෝජනය කෙරෙන ‘ශී‍්‍ර කල්‍යාණී යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාව’ නමැති භික්ෂු පුහුණු ශාසනික වැඩපිළිවෙළ ඇරැඹීමට පුරෝගාමී වූ, ශිෂ්‍ය භික්ෂූන් වහන්සේලා දහසක් පමණ සසුනට දායාද කරමින් ආරණ්‍ය සේනාසන 120කට අධික ප‍්‍රමාණයක් ඉදිකිරීමට මග පෙන්වමින් බුදුසසුනට ඉමහත් සේවාවක් කළ මහා යතිවරයාණ කෙනෙකි.
(ඡායාරූපය)
1907 අප්‍රේල් මස 1 ඉරු දින මාතර, යටියන, කඩවැද්දුවේ දී පී. දොන් පුංචිඅප්පුහාමි හා වික‍්‍රමරත්න දිසානායක හාමිනේ යන දම්පතීන්ට දාව උපත ලද මෙතුමා දරුවන් සතර දෙනකුගෙන් යුත් පවුලේ බාලයා විය. ගිහි නම වූයේ ‘දිනේෂ’ ය. වයස අවු. 10 දී ප‍්‍රවෘජ්‍යාපේක්ෂාවෙන් හොරණ පූර්වාරාම විහාරස්ථානයට පැමිණි දිනේෂ කුල දරුවා ගරු කැකණදුර අරියවිලාස හා ධුතාංගධාරී කඩවැද්දුවේ සුගුණතිස්ස යන මාහිමිවරුන් වෙතින් හොරණ පූර්වාරාමයේ දී ‘කඩවැද්දුවේ ජිනවංස’ නමින් 1921 අගෝස්තු 21 දින පැවිදි බිමට පත් විය.
අනතුරුව උන්වහන්සේ 1924 සිට වසරක කාලයක් පයාගල ධර්මගුප්ත මූලමහාවිහාර පිරිවෙනෙහි දී ද 1925 සිට වසර 7ක් කොළඹ, වැල්ලවත්ත ශී‍්‍ර ධර්මෝදය පිරිවෙනෙහි දී ද අධ්‍යාපනය ලබා එහි දී ‘රාජකීය පණ්ඩිත’ උපාධිය සමත් වූහ. භික්ෂුවක ලෙස උගත යුතු ධර්ම ශාස්ත‍්‍ර මැනවින් හදාළ කඩවැද්දුවේ ජිනවංස හිමියෝ විසිවස් සපිරුණු කල 1927 ජූලි මස 3 දින මිරිස්සේ පොල්වතුමෝදර උදකුක්ඛේප සීමාමාලකයේ දී ශී‍්‍ර ලංකා රාමඤ්ඤ මහානිකායේ අතිගරු මහානායක දික්වැල්ලේ සිරි ඤාණින්දාසභ මාහිමියන් ප‍්‍රමුඛ මහා සංඝයා වෙතින් අධිශීල සංඛ්‍යාත උපසම්පදාව ලැබූහ. මෙහි දී ජිනවංස හිමියන්ට කර්මාචාර්යයන් වහන්සේලා වූවාහු අතිගරු මාතලේ සිරි අග්ගධම්මාලංකාර, කරතොට සිරි ඉන්දසාර, කොටවායේ සිරි අත්ථදස්සී යන මහා ස්වාමීන්ද්‍රයාණන් වහන්සේලා ය.
භික්ෂු අධ්‍යාපනය නිසි ලෙස ලැබූ කඩවැද්දුවේ ජිනවංස මාහිමියන්ගේ පැවිදි දිවියේ මුල් වකවානුවෙහි වැදගත් ශාසනික සේවාවක් වූයේ තෙබුවන ගංගාරාම විහාරස්ථානයට වැඩම කොට ‘ග‍්‍රන්ථාකර පිරිවෙන’ නමින් නව භික්ෂු අධ්‍යාපන ආයතනයක් ආරම්භ කිරීමයි. එතැන් පටන් වසර 20ක පමණ කාලයක් එම පිරිවෙණේ පරිවේණාධිපති ධුරය හොබවමින් මාහැඟි ගෞරවණීය ධර්ම ශාස්තී‍්‍රය සේවාවක නියැළී කි‍්‍රයා කළ ජිනවංස හිමියෝ භික්ෂූන්ගේ විනය පිළිබඳ විශේෂ අවධානයක් යොමු කළහ. එම සේවය අතරතුර ගුවන්විදුලි ධර්මදේශනා, පුවත්පත් සඳහා ලිපි ලිවීම සහ දිවයිනේ නන් දෙසට වැඩම කොට සිදු කළ ධර්මදේශනා මාර්ගයෙන් විශාල ශාසනික ප‍්‍රබෝධයක් ඇති කළහ. එහි ප‍්‍රතිඵලයක් වශයෙන් උන් වහන්සේ වෙත ඒකරාශී වූ ශාසනස්තිථිකාමී ගිහිපැවිදි බොහෝ පිරිසක් සමග, බුද්ධශාසනය රැකගැනීමේ අත්‍යවශ්‍ය කාර්යයක් ලෙස උන්වහන්සේ වටහා ගත්, ධර්මවිනයගරුක ආරණ්‍යක භික්ෂු පිරිසක් ඇතිකරලීමට තීරණය කළහ. පසුව පිරිවෙනෙහි තමන් වහන්සේ වෙත පැවරී තිබූ සියලූ වගකීම් සෙසු සබ‍්‍රහ්මචාරීන් වහන්සේලා වෙත භාර දී ආරණ්‍යවාසී දිවි පෙවෙතකට අවතීර්ණ වූහ.
අනතුරුව කඩවැද්දුවේ මාහිමියන් විසින් 2500 ශී‍්‍ර සම්බුද්ධ ජයන්තිය නිමිති කරගෙන ලක්දිව ප‍්‍රතිපත්ති ශාසනය නංවාලීමේ උදාර පරමාර්ථය ඇති ව ශී‍්‍ර ලංකා රාමඤ්ඤ මහානිකායේ වනවාසී පාර්ශ්වය නියෝජනය කරමින් ‘ශී‍්‍ර කල්‍යාණී යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාව’ (ඥානාරාම හිමි, මාතර බ.) නම් වූ නව භික්ෂු සම්ප‍්‍රදාය ආරම්භ කරන ලදි. මෙම උදාර ශාසනික කර්තව්‍යයේ සමාරම්භක පියවර වශයෙන් අම්බලන්ගොඩ දෙල්දූව වන සෙනසුනෙහි දී 1951 ජූනි මස 18 දිනට යෙදුණු පොසොන් පුර පසළොස්වක පොහෝ දා විශේෂ පරීක්ෂණයකින් තෝරාගත් කුල දරුවන් 12 දෙනෙක් පැවිදි කරන ලදහ. එතැන් පටන් ජිනවංස මාහිමියන්ගේ ජීවිතය හා යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාව යනු දෙකක් නොව එකක් ලෙස අත්‍යන්තයෙන් බැඳී ගත්තේ ය. මෙලෙස ඇරැුඹි උතුම් ශාසනික වැඩපිළිවෙළ සඵල කරගනු සඳහා යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාවේ ප‍්‍රධානාචාර්ය ධුරයට පත් කර ගනු ලැබූවාහු ගෞරවණීය මාතර ශී‍්‍ර ඥානාරාම මාහිමියන් වහන්සේ ය. දෙදෙනා වහන්සේගේ පුණ්‍ය මහිමයත් බලවත් උත්සාහය හා කැපවීමත් මත යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාව ක‍්‍රමයෙන් අභිවෘද්ධිය කරා පියවර තැබී ය. මෙම සත් ව්‍යාපාරයට සසුන් ලැදි සැදැහැවත්හු නන් අයුරින් උපකාර කරමින් මෙහි ව්‍යාප්තිය සඳහා ආරණ්‍ය සේනාසන, විවේක සේනාසන, භාවනා මධ්‍යස්ථාන, භික්ෂු ගිලන්හල් පූජා කරමින් අනුග‍්‍රහ දැක්වූහ.
මෙම කර්තව්‍යයේ දී අලූතින් කුල දරුවන් පැවිදි උපසම්පදා කිරීමත් එම භික්ෂූන්ට විධිමත් ලෙස ති‍්‍රපිටක ධර්මය, පාලි භාෂාව, භාවනා ක‍්‍රම පිළිබඳ අවබෝධයක් ලබා දීමත් සිදු කැරුණි. යෝගාශ‍්‍රමයට සම්බන්ධ සියලූ ආරණ්‍ය සේනාසනවල දිනචරියාව, කතිකාවත, බුද්ධවන්දනා ක‍්‍රම, සමථ විදර්ශනා භාවනා ක‍්‍රම ආදි ශාසනාභිවෘද්ධිකර ප‍්‍රතිපත්ති යෝගාවචර සඟ පිරිස වෙත සමාන ලෙස ඒකමතිකව ව්‍යාප්ත කැරුණි. මෙම වැඩපිළිවෙළ නිසා දශක කිහිපයක් ගත වෙත් ම සුපේශල ශික්ෂාකාමී භික්ෂූහු සිය ගණනක් වර්ධනය වූහ. දිවයිනේ සෑම ප‍්‍රදේශයක ම පාහේ යෝගාශ‍්‍රමයට සම්බන්ධ ආයතන බිහි විය.
යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාව ඇරැුඹි මුල් කාලයේ පටන් ම ඊට අයත් භික්ෂූන්ට අධ්‍යාපනය ලබා දෙන ලද්දේ සංස්ථාව තුළ දී ම ය. එය ජිනවංස හිමි, මාතර ඥානාරාම හිමි ඇතුළු වියත් ධර්මධර උතුමන් වෙතින් සිදු විය. පසුකාලීන ව නාඋයනේ අරියධම්ම හිමි ඇතුළු ජිනවංස මාහිමියන්ගේ වැඩිහිටි ශිෂ්‍ය පිරිස එය සිදු කළහ. මෙමගින් ති‍්‍රපිටක ධර්මය, පාලි භාෂාව, අටුවා, ටීකා සහිත ධර්මවිනය අධ්‍යයනයට නවක භික්ෂූන්ට අවකාශ සැලසුණි. ඒ ඒ විෂය ධාරාවලින් ලද ප‍්‍රවීණත්වය මත විනයාචාර්ය, සද්ධර්මාචාර්ය, අභිධර්මාචාර්ය, ති‍්‍රපිටකාචාර්ය, විනය විශාරද, සද්ධර්ම විශාරද, අභිධර්ම විශාරද, ති‍්‍රපිටක විශාරද ආදි සම්මාන පිරිනමන ලදි. ඒ අතර වැඩිදුර භාවනා පුහුණුව සඳහා ජිනවංස ස්වාමීන් වහන්සේගේ අධීක්ෂණය මත තෝරාගත් භික්ෂූන් වහන්සේලා කලින් කල බුරුමයට පිටත් කොට මහාසි භාවනා මූලස්ථානය, පණ්ඩිතාරාම භාවනා මධ්‍යස්ථානය, සද්ධම්මරංසි භාවනා මධ්‍යස්ථානය, ඵාඖක් චිත්තලපබ්බත භාවනා මධ්‍යස්ථානය ආදි ස්ථානයන්හි දී විශේෂ පුහුණුවක් ලබා දෙන ලදි.
ජිනවංස මාහිමියන් විසින් 1951 දී ආරම්භ කරන ලද ශාසනික සත්කි‍්‍රයාව වසර 50ක් පමණ ගත වන විට භික්ෂූන් වහන්සේලා දහසකගෙන් පමණ සමන්විත විය. ඒ අතර උපසපන් භික්ෂූහු 500කට අධික වූහ. 2011 වන විට යෝගාශ‍්‍රමයට සම්බන්ධ සියලූ භික්ෂු සංඛ්‍යාව 1,200ක් පමණ වන අතර ආරණ්‍ය සේනාසන, භාවනා මධ්‍යස්ථාන, විවේක සේනාසන ඇතුළු යෝගාශ‍්‍රම සංස්ථාවට සම්බන්ධ 180කට අධික ස්ථාන මගින් ලක්දිව පුරා විවිධ ශාසනික සේවාවන් සිදු කෙරේ. මේ අතර නිමලව, මීතිරිගල, නාථගණේ, කරගහගෙදර - රුවන්ගිරිකන්ද, බුත්තල - බුදුගල්ලෙන, පන්සියගම - නාඋයන, අම්බලන්ගොඩ - ගල්දූව, වැලිවේරිය - දනව්කන්ද, කැකණදුර - ඇල්ලකන්ද, පුහුල්වැල්ල, දිද්දෙණිය - රණගිරිලෙන, කොග්ගල - වෑදූව, දීවෙල - මැල්ලගල වැනි ආරණ්‍ය සේනාසන ප‍්‍රධාන ය. ජිනවංස මාහිමින්ගේ උදාර ශාසනික කර්තව්‍යය පිළිබඳ ප‍්‍රසාදයට පත් ශී‍්‍ර ලංකා රාමඤ්ඤ මහානිකාය උන් වහන්සේ වෙත ‘ශී‍්‍ර ආර්යවිලාස වංශාලංකාර සද්ධර්මවාගීශ්වරාචාර්ය’ යන ගෞරව නාමය සහිතව ‘මහෝපාධ්‍යාය’ ධුරයක් ද සමස්ත ලංකා අමරපුර මහාසංඝ සභාව ‘පටිපත්ති සෝභන ගණපාමොක්ඛාචරිය’ යන ගෞරව නාමය ද පිරිනමා එම සේවාව ඇගයීමට ලක් කොට තිබේ.
ශාසනික උන්නතිය වෙනුවෙන් සමස්ත ජීවිතය ම කැප කොට වසර 97ක් පමණ ආයු වැළඳූ ජිනවංස ස්වාමීන් වහන්සේ 2003 ජූලි 13 වන දින අපවත් වී වදාළහ.
(කර්තෘ: ගාල්ලේ සංඝසුභද්‍ර හිමි; උස්ගොඩ ධම්මගරු හිමි)
