ඩිමොක්‍රිටස්
(Democritus) (ක්‍රි.පූ.460-370). ග්‍රීක භෞතිකවාදී දාර්ශනිකයන් අතුරින් ශ්‍රේෂ්ඨයා ලෙස පිළිගැනෙන්නේ මොහු ය. පරමාණු පිළිබඳ ව මුලින් ම මතයක් ඉදිරිපත් කළ මොහු පරමාණුවාදයේ ආදිකර්තෘවරයෙකු ලෙස ද සැලකෙයි. පරමාණුවාදයේ සාමාජිකයකු වන ලියුකිපස් (Leucippus - ක්‍රි.පූ.5 වන සියවස)ට වඩා ඩිමොක්‍රිටස් ශ්‍රේෂ්ට කොට සැලකෙන්නේ පරමාණුවාදය දාර්ශනික නිකායක් වශයෙන් උච්චස්ථානයකට ගෙන ඒමට ඩිමොක්‍රිටස් කටයුතු කර ඇති හෙයිනි.
සොක්‍රටීස්ට සමකාලීනයකු වූ ඩිමොක්‍රිටස් විටෙක දී ලියුකිපස්ගේ අනුගාමිකයකු ලෙස ද සේනෝ (Zeno ක්‍රි.පූ.464-60) නමැති ග්‍රීක දාර්ශනිකයාගේ අනුගාමිකයකු ලෙස ද සිටි බවට සාධක තිබේ. ඩිමොක්‍රිටස් ලියුකීපස්ගේ පරමාණුවාදයත් ඇනක්සගෝරස් (ක්‍රි.පූ.500)ගේ විශ්වය පිළිබඳ මතයත් පිළිගෙන ඇත. ඔහුගේ දාර්ශනික අදහස්වලට විෂය වී ඇත්තේ ද දැනුම හා හැසිරීම පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් ම ය.
ඩිමොක්‍රිටස්ගේ ජීවිතය පිළිබඳ ව ඇති තොරතුරු බෙහෙවින් සීමිත ය. එමෙන් ම ඔහුගේ මුල් කාලය පිළිබඳ නිවැරදි පැහැදිලි තොරතුරක් සොයා ගැනීම ද දුෂ්කර ය. කෙසේ වුව ද මොහු ඇබ්දේරා Abderaහි ධනවත් පුරවැසියෙකු වූ බවත් මෙතෙම යුරෝපයේ නැගෙනහිර ප්‍රදේශවල දීර්ඝ වශයෙන් සංචාරය කළ බවත් වාර්තාගත ය. ඩයෝඩෝරස් සිකියුලස් (Diodorus Siculus) දක්වන අන්දමට ඔහු මිය ගියේ අවුරුදු 90 දී වුවත් ඔහුගේ උපන් දිනය ගැන පැහැදිලි සටහනක් නැත.
ඩිමොක්‍රිටස් ද්‍රව්‍ය වස්තූන්ගේ ආරම්භය පිළිබඳ ව මත දෙකක් ඉදිරිපත් කර ඇත.
1. පරමාණුව පිළිබඳ මතය (Atom)
2. ශුන්‍යය පිළිබඳ මතය (Vacuum)
පරමාණු ගැන විස්තර කළ ඔහු ද්‍රව්‍යයෙහි බෙදිය නොහැකි අංශු පරමාණු බව දැක්වී ය. පරමාණුවල ස්වභාවය චලනය වීම හා ගැටීම පමණකි. පරමාණුවලට නිත්‍ය බවක් ඇත. ඒවාට හැඩයක් ප්‍රමාණයක් තත්ත්වයක් නොමැත. පරමාණු සදාකාලික වන අතර පරමාණු එක්වීමෙන් වස්තූන් නිර්මාණය වෙයි. ඩිමොක්‍රිටස් පවසන අන්දමට පරමාණුවල ගුණයන්ගෙන් එකිනෙකට ප්‍රතිවිරුද්ධ ප්‍රපංච ද පවතී. ජලය, අග්නිය, ගස්, ගල් යනාදිය මීට නිදසුන් ය.
පරමාණු ගුණය අතින් වෙනස් නිසා ද්‍රව්‍ය වස්තූන් ද ගුණ අතින් වෙනස් වෙයි. මෙම වෙනස්කම් හඳුනාගනු ලබන්නේ ඉන්ද්‍රිය මගිනි. එහෙත් ඩිමොක්‍රිටස්ගේ අදහස් වී ඇත්තේ මෙම ඉන්ද්‍රිය ගෝචර මාර්ගය සතුටුදායක නොවන බව ය. එමෙන් ම එය දෝෂ සහිත බව ද ඩිමොක්‍රිටස්ගේ මතය වී තිබේ. යථාර්ථ ලෝකය (යථාභූතය) මීට වඩා වෙනස් එකකි. මේ යථාභූතය පරමාණු හා ශුන්‍ය වෙයි. යථාභූතය යුක්ත වී ඇත්තේ සදාකාලික ව බෙදිය නොහැකි පරමාණුවලිනි.
ඩිමොක්‍රිටස් ඉදිරිපත් කරන මෙම මතය අනුව ලෝක නිර්මාණය ස්වභාවික හේතුන්ගේ ප්‍රතිඵලයක් මිස ඊශ්වර නිර්මාණයක් නොවන බව පිළිගැනීමට සිදු වෙයි. විශේෂයෙන් ම චලනය අභ්‍යන්තර ද්‍රව්‍ය වස්තූන්ගේ පදනම ලෙස පිළිගැනීමෙන් විශ්වය ඊශ්වර නිර්මාණයක් නොවන බවට ඔහු පළ කළ මතය තහවුරු වෙයි. ඩිමොක්‍රිටස් විශ්වය අසීමිත බව ද අප්‍රමාණ බව ද අනන්තවත් බව ද පිළිගෙන තිබුණි.
ඉන්ද්‍රිය විස්තූන් පිළිබඳ ව අදහස් දැක්වූ ඩිමොක්‍රිටස් භෞතික ද්‍රව්‍ය වස්තූන් මුලින් ම උපත ලැබුවේ ද හැදී වැඩුණේ ද පෘථිවියෙහි බව කියා තිබේ. මෙම අදහස මගින් පරිණාමය පිළිබඳ මතයක් ද ඩිමොක්‍රිටස්ගේ අදහස් කෙරෙන් විද්‍යමාන වෙයි. මේ අනුව ආවශ්‍යකතාව (Necessity) මිනිසාගේ පරිණාමවාදී දියුණුවේ පදනම ලෙස පිළිගත් බව ද පෙනෙන්නට ඇත.
මනුෂ්‍ය ඉන්ද්‍රියන් ගැන සඳහන් කළ ඩිමොක්‍රිටස් කීවේ ඉන්ද්‍රිය යන්ත්‍ර මෙන් ක්‍රියා කරන බව ය. වස්තූන්ට අයත් පරමාණු හා ආත්මයේ පරමාණු එකට ගැටීමෙන් පුද්ගලයා දැකීම ඇතිවේ. එවැනි ගැටීම් ඇතිවීමෙහිලා මාර්ග වන්නේ ඉන්ද්‍රියයන් ය. අපට පෙනෙන වස්තුන් නියම වස්තූන් නොව එම වස්තූන්වල ඡායාවන් ය. පරමාණු සංඝටනය නිසා ශබ්ද ඇසෙන අතර ඇසීම, දැකීම වැනි දෙයට පිටස්තර වස්තූන් බලපාන්නේ නැත. මේ නිසා ඉන්ද්‍රිය මගින් ම දැනුම ලබා ගැනීමට හෝ සත්‍ය දැනගැනීමට නුපුළුවන.
දැනුම ගැන සඳහන් කිරීමේ දී ඩිමොක්‍රිටස් දැනුම මූලික අංග දෙකකට බෙදා දක්වයි. එනම් වාණිජ දැනුම හා අව්‍යාජ දැනුම යනුවෙනි. මෙයින් නියම දැනුම ශරීරය හයවන ඉන්ද්‍රියකින් ලැබෙන්නක් මිස බුද්ධියට විෂයවන්නක් නොවේ. අව්‍යාජ දැනුම ඇතිවන්නේ පිටස්තර වස්තූන්ගේ හා ආත්මයේ පරමාණු එකට ගැටීමෙනි. මේ අයුරින් ඩිමොක්‍රිටස් මිනිසා ගැනත් බාහිර ලෝකය ගැනත් ගැඹුරු ලෙස විමසා බලා ඇති බවක් කිව හැකි ය. එහෙත් ඩිමොක්‍රිටස් විශ්වය පැතලි බව විශ්වාස කළ බව ද අමතක නොකළ යුතු ව ඇත.
ආචාර ධර්මය ගැන සඳහන් කළ ඩිමොක්‍රිටස් මිනිසෙකු ජීවත් විය යුතු හොඳම ක්‍රමය කරදර හැකිතාක් වළක්වා ප්‍රීතියෙන් සිටීම බව කියයි. සතුට හා වේදනාව නිසා ද සැපත ලැබෙයි. එහෙත් ඉන්ද්‍රිය සතුට වැදගත් නැත. ඉන්ද්‍රිය සතුට අස්ථාවර ය. මේ නිසා ආත්මය තුළ පවත්නා හැඩගැසීමෙන් ඇතිවන වඩා උසස් ප්‍රීතීන් භුක්ති විඳීමට මිනිසා උත්සාහ දැරිය යුතු ය.
ඩිමොක්‍රිටස් මෙවැනි අදහස් පළ කල ද ආචාරධර්ම පද්ධතියක් ඉදිරිපත් කළ බවකට සාධක දක්නට නැත. එහෙත් ඩිමොක්‍රිටස්ගේ දාර්ශනික අදහස් විමසීමක දී අතරින් පතර ආචාරාත්මක අදහස් සොයාගත හැකි ය. ඔහු පංචේන්ද්‍රිය සතුටට වඩා බෙහෙවින් අගය කළේ ආධ්‍යාත්මික සතුටයි.
ඔහු එය ශාන්තභාවය ලෙස හඳුන්වා ඇති අතර ඔහු ශුභසාධක වාදයක් ඉදිරිපත් කරන බව ද පෙනේ. යහපත් ක්‍රියාවල අරමුණ ලෙස ඩිමොක්‍රිටස් පිළිගෙන ඇත්තේ පෞද්ගලික සැපත පමණි. නැසෙන සුලු ද්‍රව්‍ය වස්තු සැපතෙහි පදනම වුවහොත් එවන්නකුට සැපත ලබා ගැනීමට හැකිවන්නේ නැත. ජීවිතයේ එක ම අරමුණ විය යුත්තේ සැනසිලිභාවය ම ය. මෙම අදහස්වලින් විද්‍යාමාන වන්නේ ඩිමොක්‍රිටස් ආචාර ධර්මය මානසික සැපත අරමුණු කොටගෙන පැවැති බව ය.
ඩිමොක්‍රිටස් ආචාර ධර්මය ගැන පමණක් නොව ආගම් ගැන ද අදහස් ඉදිරිපත් කර ඇත. ඔහු කළේ එකල පැවැති ග්‍රීක ආගම්වලට විරුද්ධ මත ප්‍රකාශ කිරීම ය. ඔහු දෙවියන් පිළිබඳ ව කර ඇති විස්තරය ද ඉතා ස්වභාවික එකකි. ඩිමොක්‍රිටස්ගේ අදහස වූයේ ලෝකයේ ඇතිවන හදිසි වෙනස්වීම් ස්වභාවික හේතු නිසා ඇතිවන ඒවා මිස දෙවියන් විසින් ඇති කරන ඒවා නොවන බව ය. මේ නිසා ඩිමොක්‍රිටස් මිථ්‍යා මතවලින් බැහැර වූ පුද්ගලයකු වශයෙන් හැඳින්වීමට ද පිළිවන.
(කර්තෘ: ධම්මික පී. බිබිලේ: 1979)
(සංස්කරණය නොකළ)
