ඩී.ඇම්. ද සිල්වා
සිංහල, පාලි, සංස්කෘත, ප්‍රාකෘත යන භාෂා සහ වෛද්‍ය නක්ෂත්‍ර, කාව්‍යලංකාර, තර්‍කන්‍යායාදී ශාස්ත්‍රයන්හි චතුර කථිකයකු ලෙසත් ශ්‍රේෂ්ඨ කතෘවරයකු ලෙසත් පත්‍ර සඟරා සංස්කාරකයකු ලෙසත් පිළිගත් ශ්‍රේෂ්ඨ ගිහි පඬිවරයෙකි. දඹදිව 'කවිරාජ' නමින් හඳුන්වනු ලබන පඬිවරුන්ගේ තරාතිරම මේ පඬිවරයා පළකළ හෙයින් ත්‍රිපිටක වාගීශ්වර හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල නායක මාහිමියන් ප්‍රමුඛ සභාවක් විසින් “ශ්‍රී විජය කවිරාජ පණ්ඩිත” නාමය දීමෙන් මෙතුමා ගෞරව කරන ලද්දේ ය.
ශ්‍රී විජය කවිරාජ පණ්ඩිතාඛ්‍යාත සිල්වා මහතාගේ උපත 1873 දෙසැම්බර් 5 වැනි දින පානදුරයෙහි දී සිදුවිය. පන්සල් හෝඩියෙන් අකුරු කෙරුම පටන්ගත් හේ මෙතොදිස්ත පාසැලෙන් හවැනි ප්‍රමාණය දක්වා ඉංග්‍රීසියෙන් හදාරා ග්‍රැවර් පාඨශාලාවෙහි ඉංග්‍රීසි සතර වැනි පොත දැක්වා කීයේ ය. සිංහල, පාලි, ඡන්දොලංකාර පිළිබඳ පුහුණුව පානදුරේ රන්කොත් විහාරවාසී පඤ්ඤානන්ද හිමියන් වෙතිනුත් සංස්කෘත, ප්‍රාකෘත භාෂාභ්‍යාසය වැලිගම ශ්‍රී සුමංගල හිමියන් වෙතිනුත් ලැබී ය. ඒ අතර නල්ලූරුවේ ඕදිරිස් ප්‍රනාන්දු වෛද්‍යාචාර්‍ය්‍යයන්ගෙන් වෛද්‍ය ශාස්ත්‍රය ද දඹදිවින් පැමිණ සිටි ලලිතා ප්‍රසාද නම් බමුණු පඬිවරයකුවගන් නක්ෂත්‍රය ඉගෙන ගති.
ක්‍රි.ව. 1901 වන විට මේ මහතා ග්‍රන්ථ 41ක් ලියා තිබුණේ ය. ඉන් 'සත් සිළුමිණ හෙවත් චක්‍ර චූඩාමණිය' නම් එළු කවත් 'වෙසාඛ චාඟ' නම් පාලි කවත් ශ්‍රේෂ්ඨ පඬිවරයන් විස්මය පත් කර වූ කෘතීහු දෙදෙනෙකි. 'ශ්‍රී විජය කවිරාජ පණ්ඩිත' නමින් සම්මාන කරන ලද්දේ එහෙයිනි. 1915 යුද්ධ නීතිය යටතේ චෝදනා කරනු ලැබූ කවිරාජ පඬිතුමා ගෞරවයෙන් නිදහස් කරනු ලැබී ය. ශ්‍රීමත් විල්ෆ්‍රඩ් ඇලෙක්සැන්ඩර් සොවිසා මහතාගේ ආරාධනයක් පරිදි බ්‍රිතාන්‍ය කෞතුකාගාරයෙහි තැන්පත්ව ඇති පෙරදිග සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථ පරීක්‍ෂණයට 1928 දී එංගලන්තයට ගිය මේ පඬිතුමා ලන්ඩන්හි ලංකා ශිෂ්‍ය සමිතියේ දී සිංහල සහ සංස්කෘත කාව්‍ය යන මැයෙන් කළ කථාවක් ශාස්ත්‍රාචාර්‍ය්‍ය ගිනිගේ මහතා ඉංග්‍රීසියට නඟා දුන් බව ද පැවැසේ.
කවිරාජ පඬිතුමා විසින් ලියැවුණු පද්‍ය කාව්‍ය සංඛ්‍යාව පන් සැත්තෑව ද ඉක්මවී ය. ඒ හැම එකකින් ම පාහේ එතෙක් පැවැති ගතානුගතික ලක්ෂණයෙන් කැපී පෙනෙන විශේෂ ලක්ෂණ පෑයේ ය. 'කාව්‍ය වතංසය', 'තිස්සමහාරාම චේතිය වන්දනා', 'යමක කවිමිණ', 'රජත මංගලොදය', 'වෙසක් එළිය', 'සොයිසාලංකාර වර්‍ණනාව' ඉන් කීපයකි. 'කොස්වා ළිහිණි සන්දේශය', 'නරකුමාර සන්දේශය' යන සන්දේශ දෙකක් ද ඒ අතරට පැමිණේ. මෙයින් 'කාව්‍ය වතංසය' මුල සිට අගට කියවන විට 'සොයිසා ආර්‍ය්‍ය වර්‍ණනයත්' අග සිට මුලට කියන විට ඇගේ දෙටු පුත් චාර්ලිස් ද සොයිසා මහතාගේ ගුණ වර්‍ණනයත් පිළිවෙළින් කියැවෙන සේ කළ අපූර්‍ව දුෂ්කර බන්ධනයෙකි. සිංහල කවි පරපුර උසස් තත්වයකට ගෙන ඒම එතුමාගේ අභිලාෂය වූ බව ඒ සම්බන්ධයෙන් කිය යුතුව ඇත්තේ ය.
සිංහල සන්න සහිත පාලි ත්‍රිපිටක ධර්‍මය ලිවීම සම්බන්ධයෙන් සලකන විට කවිරාජයෝ සූත්‍ර කීපයකට ම සන්න ලියා දුන්හ. මග්ගොන 'සෙන්ට් වින්සන්ට් හෝම්' නම් රෝමානු අභ්‍යාස විද්‍යා මණ්ඩලයෙහි ප්‍රාචීන භාෂා ඉගැන්වීමෙහි යෙදී මෙතුමෝ උගත් ශිෂ්‍ය පිරිසක් හදාලූවෝ ය. පුරාණ පොත් පරීක්‍ෂණය පිණිස සර් හර්බට් ස්ටැන්ලි ලකිසුරු තුමන් විසින් පත් කරන ලද කොමිෂන් සභාවට අගනා පුස්කොළ පොත් අසූ එකක් කවිරාජ පඬිතුමා දුන් බව කියනු ලැබේ.
'ලක්රිවිකිරණ', 'සරසවිය', 'සත්මිණි කිරුළ' සහ 'ලක්මිණ' යන පුවත්පත් සිය සංස්කාරකත්වයෙන් පැවැත්වූ ශ්‍රී විජය කවිරාජ පඬිතුමා මාගධිකා නමින් පාලි සඟරාවක් ද කිවීන්ට දිව්‍ය වෘක්ෂයක් කළ 'කවි කල්ප තරුව' නම් සිංහල සඟරාවක් ද මඟින් ඉමහත් ශාස්ත්‍රීය සේවයක් සැලැසී ය. මෙතුමා විසින් කරන ලද ශබ්ද 20,759කින් යුත් 'කෞතුක කොෂය' නම් කොෂ ග්‍රන්ථයෙක් ද ඇත. 'වරඟනවාදය', 'මනුවාදය', 'බංකුවාදය' යන වාදයන්හි පෙරමුණට විත් කවිරාජයන් පෑ වාදිශ්වරභාවය අමතක නොවනසුලු ය. මේ මහා පඩිවරයාගේ අභාවය 1937 දෙසැම්බර් 21 වැනි දින වූයේ අසාධ්‍ය උදර රෝගයකින් පෙළෙමින් සිටිද්දී ය.
(කර්තෘ: ඩී.සී. දිසානායක: 1956)
(සංස්කරණය නොකළ)
