ඩොබ්රූජා
(Dobruja, Dobrudja) නැගෙනහිර යුරෝපයේ ඓතිහාසික ප්‍රදේශයකි. වත්මනෙහි ගිනිකොණ දිග රුමේනියාව හා ඊසාන දිග බල්ගේරියාව අතර බෙදී ඇත. උතුරින් හා බටහිරින් ඩැනියුබ් ගංගාවත් නැගෙනහිරින් කළු මුහුදත් මායිම් කොට ගත් ප්‍රදේශයේ භූමි ප්‍රමාණය වර්ග සැතපුම් 8,979ක් පමණ වේ.
අඩි 700 සිට 1,000 දක්වා පමණ නඟින ඩැනියුබ් උස් බිම්වලින් සැදුම් ලද මෙම භූමියෙහි හෙල් හා ස්ටෙප්ස් ප්‍රදේශ ඇත. අභ්‍යන්තර ප්‍රදේශයන්හි කඳු සහ වනාන්තර වේ. මෙහි ඇති ලොයෙස් පස සාරවත් ය. බල්ගේරියාවට අයත් කොටස වැඩි හරියක් උස් බිම් වන අතර රුමේනියාවට අයත් ප්‍රදේශ පහත් බිම් ය. පහත් බිම්හි කළපු හා වගුරු (Marshes) පිහිටියේ ය.
මහද්වීපික දේශගුණයක් බල පවත්නා මෙම ප්‍රදේශයෙහි බහුලව කෙරෙන්නේ කෘෂි කටයුතුයි. තිරිඟු, බාර්ලි වැනි ධාන්‍ය වර්ග වගා කරනු ලැබේ. මෙහි මිදි වතු ද බහුල ය. ඩැනියුබ් ඩෙල්ටාවේ වැවෙන බට ලීවලින් කඩදාසි නිපදවනු ලැබේ. යකඩ හා තඹ ආකර කිහිපයක් ද මෙහි ඇත. බැටළුවන් ඇති කිරීම හා ධීවර කටයුතු ද මෙහි කෙරේ. ලෝක සංග්‍රාමවලින් පසු ප්‍රදේශයේ කාර්මික කටයුතුවල දියුණුවක් පෙනේ. නෞකාගාර, ලෝහ වැඩපළවල්, තාපබල යන්ත්‍රාගාර, සිමෙන්ති කම්හල්, සල්පියුරික් අම්ල හා රසායනික පොහොර යන්ත්‍රාගාර මෙහි ඉදිකොට ඇත. වෙරළාසන්නයෙහි ගිම්හාන සෞඛ්‍යාගාර ද ඇත.
මෙහි ප්‍රධාන හා විශාලතම නගරය වූ කන්ස්ටාන්ට්සා (Constanta) රුමේනියාවේ ප්‍රධාන වරායක් ද වේ. රුමේනියන් තෙල් බිම්වල සිට දිවෙන නල මාර්ග අවසන් වන්නේ මෙතැනිනි. රුමේනියාව හා බල්ගේරියාවේ අන් ප්‍රධාන නගර මේ හා සම්බන්ධ කෙරෙමින් මාර්ග වැටී ඇත.
මෙහි ජනගහනය රුමේනියන්, බල්ගේරියන්, ටාටර්, තුර්කි ආදී ජාතිකයන්ගෙන් සැදුම් ලද්දේ ය.
ක්‍රි.පූ.6 වන ශතවර්ෂය ආරම්භයේ දී ඩොබ්රූජාවල කළු මුහුද ආශ්‍රිත වෙරළෙහි ග්‍රීක ජනපද පිහිටුවන ලදි. ක්‍රි.පූ.5 හා 4 වන ශතවර්ෂවල දී ආක්‍රමණික සයිකීයන්වරු (Scythians) ප්‍රදේශයේ ත්‍රේසියන් (Thracian) ජන කොටස් යටපත් කළහ. ක්‍රි.පූ.75 දී රෝම ආධිපත්‍යයට නතු වූ ප්‍රදේශය රෝම මීෂියාහි (Moesia) කොටසක් වුණි. රෝමවරුන් හා ඔවුන්ගේ අනුප්‍රාප්තික බයිසන්ටයින්වරුන් ද ප්‍රදේශය ආරක්ෂාව සඳහා ප්‍රාකාර ගොඩනැගුව ද නිරතුරුව ඊට ගොත්, හන්, බල්ගා, ස්ලාව්, මැග්යා හා ටාටර්වරුන්ගේ ආක්‍රමණ එල්ල විය. 7 වන ශතවර්ෂය අවසන් කොටසේ දී ප්‍රදේශය බල්ගාවරුන් විසින් අත්පත් කරගනු ලැබුව ද 1018 දී බයිසන්වරු යළි එය දිනා ගත්හ. 1186 දී දෙවෙනි බල්ගේරියන් අධිරාජ්‍යයේ කොටසක් වූ ඩොබ්රූජා ඉනික්බිතිව ද බාර්බේරියන් ආක්‍රමණවලට ලක් වුණි. 14 වන ශතවර්ෂයේ ප්‍රදේශය ඩෙබ්‍රෙටිෂ් (Debrotich) නම් වොලේකීයන් (Wallachian) කුමරෙකුට යටත් ස්වතන්ත්‍ර රාජ්‍යයක් ව පැවතිණ. ඩොබ්රූජා යන්න එම පාලකයාගේ නමින් බිඳී ආවකැයි පැවසේ.
බල්ගේරියාව තුරිකීන්ට යටත් වූ පසු වොලෙකියාව කලක් ඩොබ්රූජා තුර්කීන්ගෙන් රැකගත්ත ද 1417 දී ප්‍රදේශයෙහි තුර්කි ආධිපත්‍යය පැතිරුණි. ශතවර්ෂ 5ක් පමණ කල් ඔවුන් යටතේ වූ ප්‍රදේශයෙහි තුර්කි ජනාවාස පිහිටුවන ලදි. 1877-1878 රුසියන් තුර්කි යුද්ධ අවසන් කළ බර්ලින් ගිවිසුමෙන් (1878) උතුරු ඩොබ්රූජා රුමේනියාවටත් දකුණු බල්ගේරියාවටත් පැවරුණි. දෙවැනි බෝල්කන් යුද්ධ නිම කළ බ්‍යුකරෙස්ට් ගිවිසුමෙන් (1913) දකුණු ඩොබ්රූජා රුමේනියාවට පැවරීමට බල්ගේරියාව එකඟ විය.
පළමු වන ලෝක යුද්ධ සමයෙහි ජර්මනිය හා ඔස්ට්‍රියාව විසින් ඩොබ්රූජා ඇඳා ගනු ලැබී ය. බල්ගේරියාවට එහි දකුණු කොටසක් දුන් ඔවුහු උතුරෙහි රුමේනියාව සමඟ හවුල් පාලනයක් ගෙන ගියහ. යුද්ධාවසානයේ මිත්‍ර පාක්ෂිකයන් හා බල්ගේරියාව අතර ඇති වූ නයී (Neuilly) ගිවිසුමෙන් මුළු ප්‍රදේශය ම රුමේනියාවට ලැබුණි.
දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයෙහි ජර්මනියේ බලපෑමෙන් එළඹි ක්‍රයෝවා (Craiovo) සම්මුතියෙන් (1940) දකුණු ඩොබ්රුජාහි වර්ග සැතපුම් 2,935ක් පමණැති ප්‍රදේශයක් බල්ගේරියාවට පවරා දීමට සිදුවිණ. ප්‍රදේශ දෙකෙහි පදිංචි රුමේනියන් හා බල්ගේරියන් ජාතීන්ද හුවමාරු කර ගන්නා ලදී. ලෝක යුද්ධය අවසන් කළ පැරිස් ගිවිසුමෙන් (1947) ක්‍රයෝවා ගිවිසුමේ දේශ සීමා තහවුරු කරන ලදි. රුමේනියාවට අයත් වර්ග සැතපුම් 5,970ක් පමණැති ප්‍රදේශය කන්ස්ටාන්ට්සා (Constant) හා ගලාට්සි (Galati) යන කෝරළවලට බෙදී ඇත.
(කර්තෘ: පී.එච්.ඒ. සිල්වා)
(සංස්කරණය නොකළ)
