දරමිටි පෙරහැර
වර්ෂ දහසක් පමණ දීර්‍ඝ කාලයක් පුරා ශ්‍රී ලංකාවේ අගනුවරව පැවැති අනුරාධපුරයෙන් සිංහාසනය පොළොන්නරුවට ගෙන ගිය පසු අනුරාධපුරයේ ජනගහනය ක්‍රමයෙන් අඩු වී නගරය වල්බිහි වන්නට විය. අලි ඇතුන් ආදී වන සත්තු ද ගොදුරු සොයමින් එහි ළඟා වූහ. සිද්ධස්ථානයන්හි ආරක්ෂාව ද ඌණ විය. බෝ කොළ වනාහි අලි ඇතුන් ඉතා ප්‍රිය කරන ආහාර ද්‍රව්‍යයකි. අනුරාධපුර මහමෙවුනා උයනෙහි රෝපණය කරන ලද ශ්‍රී මහා බෝධීන් වහන්සේ පවා ඔවුන්ගෙන් ආරක්‍ෂා කර ගැනීම ඉතා දුෂ්කර කාර්‍ය්‍යයක් විය. රාජ්‍යයේ ආරක්‍ෂා සංවිධාන ඌණ වූ ඉක්බිති බෝධීන් වහන්සේ රැකබලා ගැනීමේ සම්පූර්ණ වගකීම සංඝමිත්තා මෙහෙණිය විසින් දම්සෝ නිරිඳුන්ගේ සංවිධානයෙන් දඹදිව ශ්‍රී මහාබෝධියේ දක්‍ෂිණ ශාඛාව ලංකාවට වැඩම වන විට එහි ආරක්ෂාව පිණිස එවූ ජනතාව වෙත ම පැවරිණි. එකී ජනයා පාරම්පරිකව අනුරාධපුරය අවට පිහිටි විහාරපාලුගම, බුලන්කුලම ආදී ගම්වල වාසය කරයි. අනුරාධපුර නගරය නටඹුන් වී යද්දී වුව ද ඔවුහු සිය පරම්පරික උරුමය නොහොත් ශ්‍රී මහා බෝධිය ආරක්‍ෂා කර ගැනීම අමතක නොකළෝ ය, පැහැර නොහැරියෝ ය. තමන්ට හැකි හැම ක්‍රියා මාර්ගයක් ම ගෙන බෝධීන් වහන්සේ ආරක්‍ෂා කර ගත්තෝ ය. අලි ඇතුන්ගෙන් බෝධිය රැකගැනීම සඳහා ඔවුන් යෙදූ උපක්‍රමයක් නම් රාත්‍රී කාලයෙහි බෝමලුවේ බාහිර ප්‍රාකාරයෙන් පිටත වඩා නොදුරු නොළං පෙදෙසක් තැන් තැන්වල ගිනි මැල ගැසීමයි. එසේ ඇතුන් එළවීමට ගිනි ගොඩ දැල්වීම අද (මෙකල) අවශ්‍ය නොවුවත් එදා ඉතා ඕනෑකමින් සිදු කළ ඒ චාරිත්‍රය එහි නියුක්ත වූවෝ අමතක නොකරති. ඒ නිසා ඔවුහු එය අදත් සංකේතාත්මක ව පවත්වති. දැනට එය හැඳින්වෙන්නේ 'දරමිටි පෙරහැර' නමිනි. එම පෙරහැරෙහි ස්වරූපය නම්, ඒ කාලයෙහි දිනපතා හෝ නියමිත දිනයන්හි දී ගිනිමැල දැල්වීමට අවශ්‍ය දර වර්‍ෂයකට සෑහෙන පමණ නිකිණි මස පුර පසලොස්වක දා ඒකාර්‍ය්‍යය සඳහා ගම්වර ලබා සිටි නිලකාරයෝ ගෙනාවෝ ය, මෙකලත් ඒ අනුව එම දිනයෙහි බෝධීන්වහන්සේ වෙත දරමිටි ගෙනෙති. එකල මෙන් දර විශාල ප්‍රමාණයක් නොව එකිනෙකාට පහසුවෙන් ඔලුවේ තබා ගෙන ආ හැකි පමණේ දරමිටි සුදු රෙදි කඩෙකින් වසාගෙන ඒ සියලු දෙනා එක්ව ඒම සිරිතයි. එම පෙරහැර සඳහා දවුල්, තම්මැට හා හොරණෑ ද වැයෙයි. කුඩ කොඩි ද ගෙනෙති. මහාබෝධි ගුණ ද ගැයෙයි. මේ පෙරහැර පැවැත්වෙන පෝය දිනයට 'දරමිටි පෝය' යන පටබැඳි නමක් ද ඒ පෙදෙසෙහි බැව හැර කෙරෙති.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
