දසමරසෙන්
වශවර්‍තතිමාරයාහට ලෝකවාසී සත්‍වයන් ස්වකීය පලනයෙහි තබා ගැන්ම සඳහා වහලු වැ සිටිනා කරුණු දහයක් දසමරසෙන් නමින් දක්වති. මෙවනාහි චෛතසික පක්‍ෂයෙන් කියන කරුණු දශයෙකි. මේ කරුණු දශය නිසා මාරයාගේ වශයෙන් මිදෙන්නට නොහැකි වැ ඇත. එයින් මැ මේ මාරබන්‍ධනදශය, දශවිධ මාරසෙනා’ යයි කියත්.
1. ක්ලේශකාම යැ, 2. අරති යැ, 3. ක්‍ෂුත්පිපාසා යැ, 4. පයෙර්‍හෂණ තෘෂ්ණ යැ, 5. සත්‍යානමිද්ධ යැ, 6. උත්‍රාස යැ, 7. විචිකිත්සා යැ, 8. මුක්‍ෂ-සත මභ දෙක යැ, 9. ලාභ සතකාරයශ යැ, 10. ආතෙමාතකර්‍ෂය හා පරවමභන යැ යන කරුණු දශය මෙහි දශවිධ මාරසෙනා වශයෙන් සලකත්.
1. ගිහිගෙවැසි සත්‍වයන් වස්තුකාමයෙහි ලා මෝහනය කැරැ බැඳලන හෙයින් ක්ලේෂ කාමය මාරසෙනායෙහි කොටසෙක් වෙයි.
2. වස්තුකාම ක්ලේශකාමයන් මැඩපියා පැවිදි වූවන් තුළ දාගැඹුරුවල් සෙනසුනෙහි හා අධිකුශලධර්‍මයෙහි අරතිය (නොඇල්ම) පහළ වන හෙයින් ඒ ද මාරසෙනායෙහි කොටසෙක් වෙයි.
3. අරතිය ද ඔබාගෙනැ සිටුනා පැවිද්දන් මෙරටා අයත් දිවි වැටුම් ඇතියෙන් සා-පිපාසා දෙක බාධාකර වැ ඇත්නුයි, එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
4. සා-පිපාසා දෙකින් පෙළෙන විට අහර සොයන තෘෂ්ණාව ඉපැදී සිතට බාධාකර වැ ඇත්නුයි, එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
5. සිත ක්ලාන්ත වත් මැ සත්‍යානමිද්ධය නැඟී එනුයෙන් එද මාරසේනායෙහි කොටසෙකි.
6. සත්‍යානමිද්ධයෙන් පෙළෙමින් විශේෂාධිගමයක් නොලබා වලැවස නුවනට වන සෙනසුනෙහි උත්‍රාස ඇතිවනු යෙන් එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
7. උත්‍රාසාදියෙන් මිරිකී යන විට “විශේෂාධිගමයට තෙල මාර්‍ගය වේදෝ නොවේදෝ” යන විචිකිත්සාව උපදනුයෙන් එද මාරසෙනායෙහි කොටසකි.
8. විචිකිත්සා මැඩැපියා භවනායෙහි යෙදී වසන විට උපන් අල්ප මාත්‍රව ශේෂාධිගමයත් නිසා මානයැ ගුණමකු බව යැ සිත දැඩි බව යැ යන මොහු උපදින්නුය එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
9. මානමුක්‍ෂාදිය මැඩැගෙනැ සිටුනා විට උපන් අධිකතර විශේෂධිගමය නිසා ලාභ සත්කාරයශස් ඇති වනුයෙන් එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
10. උපන් මිථ්‍යා-යශස් නිසා ජාත්‍යාදියෙන් තමා හුවා මෙරමා හෙළාදැකුම් ඇති වනුයෙන් එද මාරසෙනායෙහි කොටසෙකි.
මාර්‍ගඵලාවබෝධය කොට මාරයාගේ විෂය පැනැයන්නට ප්‍රයත්න දරන යොගාවචරයන්ට බාධා කරන හෙයින් මේ දශධර්‍මය මාරයාට උපකාර පිනිස සිටුනා, දශමාරසේනා නම් වේ. අප බුදුන් බෝධි මණ්ඩපයෙහි වජ්‍රාසනාරූඪ වැ සිටියදී උසින් නව යොදුන් පමණ වූ පළලින් දොළොස් යොදුන් පමණ වූ විවිධ ආයුධ ගත් විවිධ වෙස් ගත් මරසෙනඟක් ගෙනැ සෙළසියක් යොදුන් පමණ වූ ගිරිමෙවුලා ඇතුනැගී මාරයා පැමිණි බව බුද්ධ චරිතයෙහි ප්‍රසිද්ධ වැ ඇත. මෙකියන මරසෙනඟ දසමරසෙන් කෙරෙහි ඇතුළත් නොවේ. දසමරසෙන් නම්, යොගාවචරයා තුළ උපදනා ක්ලේශ විශේෂයෙකි. වශවර්‍තතියා ගෙනැ ආ සෙනඟ නම් බාහිර වූ බිහිසුනු අරමුණු විශේෂයෙකි. (විස්තර පිණිස සුත්තනිපාතයෙහි ‘පධානසුත්ත’ වර්‍ණනාව බැලිය යුතුය. බෝමැඩ මාරයුද්ධ සේනාව පිණිසැ ‘අමාවතුර’ ආදී ධර්‍ම ප්‍රබන්ධ බැලිය යුතුයැ.) පසු කාලයෙහි ලියන ලද සිංහල ධර්‍ම ප්‍රබන්ධවලැ ‘දසබිම්බර’ යැයි ගණනෙක් සඳහන් වේ. එය පාලි පොත්වල නැත. ‘බිම්බර’ ශබ්දය මහායාන ව්‍යවහාරයකි. එයින් එය නිකායාන්ත රමතයෙකි. මහාවිහාර මත නොවේ යැයි කිය යුතුයැ.
(කර්තෘ: කෝදාගොඩ ඤාණාලෝක හිමි)
(සංස්කරණය නොකළ)
