දායක පරමාණු
(Donor atoms). රසායන සංයෝග සෑදීමේ දී භෞතික හා රසායනික වශයෙන් නිදහස් ඉලැක්ට්‍රන මුදා හරින (දායක කරන) පරමාණු දායක පරමාණු ලෙස හැඳින්වේ. එලෙස සෑදුන සංයෝග දායක සංයෝග ලෙස හැඳින්වේ. සරල උදාහරණයක් ලෙස කාබන් පරමාණුව දායක පරමාණුවකි. එහි වටා කක්ෂයේ ඉලැක්ට්‍රන හතරක් ඇත. එය තවත් කාබන් පරමාණු හතරක් හෝ හයිඩ්‍රජන් පරමාණු හතරක් හෝ දායක වී ස්ථායි සංයෝග සෑදිය හැක. එක කාබන් පරමාණුවකින් හෝ එන හයිඩ්‍රජන් පරමාණුවකින් දායක වන්නේ එක ඉලැක්ට්‍රනයකි. අවසාන කක්ෂයේ ඉලැක්ට්‍රන් අටක් එකතු වූ විට ස්ථායි සංයෝගයක් සෑදේ. එක කාබන් පරමාණුවක්, හයිඩ්‍රජන් පරමාණු හතර් සමඟ දායක වී සෑදෙන සරල සංයෝගය මීතේන් ලෙස හැඳින්වේ. මෙබඳු බන්ධන සහබන්ධන ලෙස නම්කර ඇත. ඇතැම් දායක පරමාණු, ඉලැක්ට්‍රන දායක කර සංනයනය (Conduction) ඇති කිරීමට සලස්වයි. අවසාන කක්ෂයේ ඇති ඉලැක්ට්‍රන් එකක් හෝ දෙකක් නිදහස්ව මුදා හැරීමට ඇති හැකියාව දායක පරමාණුවක ලක්ෂණයකි. එබඳු පරමාණු ආවර්තිතා චක්‍රයේ (Periodic table) පස්වන කාණ්ඩයේ ඇත. අර්ධ සංනායකයක (Semi - conductor) ඇති අපද්‍රව්‍ය ස්වල්පයක් ලෙස මෙබඳු දායක පරමාණු ඇත. ජර්මේනියම් හෝ සිලිකන් ස්ඵටිකවල මෙබඳු පරමාණු අපද්‍රව්‍ය ලෙස තිබිය හැක. එබඳු අපද්‍රව්‍ය පරමාණුවල අවසාන කක්ෂයේ ඇති ඉලැක්ට්‍රන් මුදාහැරීම නිසා එයට සංනයනය ලැබේ. එහෙයින් විද්‍යුත් ගමනයට අමතර ඉලැක්ට්‍රන් ලබා දීම නිසා ජර්මේනියම් හෝ සිලිකන් ස්ඵටිකවලට සංනයනය ලැබීම නිසා, අර්ධ සංනායක (Semi Conductor) නිපදවීමට හේතුවක් වී ඇත. දායක පරමාණුවක ඉලැක්ට්‍රනයක් ඉවත් කිරීමට අවශ්‍ය ශක්තිය අයනීකරණය ශක්තිය ලෙස හැඳින්වේ.
(කර්තෘ: උපාලි එම්. සේනානායක)
(සංස්කරණය නොකළ)
