දැඩිමුණ්ඩ බණ්ඩාර
දැඩිමුණ්ඩ බණ්ඩාර
දැඩිමුණ්ඩ හෙවත් දේවතා බණ්ඩාර තෙම පූර්ණික නම් යක්ෂ සේනාපතියාට දාව ඉරන්දතී නම් නාග මාණවිකාවගේ කුසෙන් උපන්නේ යයි දැඩිමුණ්ඩ යාතිකාවෙහි කියවේ. දේවතා බණ්ඩාර දැඩිමුණ්ඩයන් ගැන තොරතුරු යාදින්නවලින් හා සිංහල මන්ත්‍ර පොත්වලින් අනාවරණය වේ. එ මෙසේයි: කුඩා කාලයේ දැඩි මුණ්ඩගේ නම සුදුමල් ය. මේ යක්ෂ කුමාරයා විෂුණ් සමන් කතරගම දෙවිවරුන්ට පුද පඬුරු පිළිගන්වා හිත් දිනා ගත්තේ ය. ඒ ප්‍රසිද්ධ දෙවියෝ තුන්දෙනා දැඩිමුණ්ඩ දේවතා බණ්ඩාරයන්ට ලක්දිව බුදුසසුන රැකීම භාර කළෝ ය. පූර්ණිකයාගේ මයිලනුවන් වූ කුවේරතෙමේ මුනුබුරාට නිල්වන් යගදාවක් තෑගි කොට, සේනානායක පදවියක් ද දුන්නෝ ය. බුදුන් වහන්සේ මාරයුද්‍ධයට මූණපා සිටින අවස්ථාවේ දේවතා බණ්ඩාර, උන්වහන්සේ පිටුපස්සේ සිටැ “ස්වාමීනී, යන ඊයට පස් බිම්බරයි. එන ඊයට පස් බිම්බරයි. දසබිම්බරම එකවරම විදින්ටදැ”යි ඇසුවා ම සතුටු වූ බුදුරජාණන්වහන්සේ මුණ්ඩ දැඩියයි, දේවතා බණ්ඩාරට උපාධියක් දෙවා වදාළ බව යාතිකාවෙහි සඳහන් වේ. දේවතා බණ්ඩාර වීරපරාක්‍රමබාහු රජ්ජුරුවන්ගේ හැට යැලක්හරකුන්ගේ කිරි ලේ කරලා හාස්කම් පාපු තැනේ දී අලුත් නුවර දේවාලය කර දුන් බව යාදින්නෙහි කියැවේ. දේවාලය සඳහා විශාල යැලක් ඔස්සේ වඩුග කාවේරි යක්ෂයන් ලවා එක් රැයකින් ම කඩා දුන්නේ වැ. ගිනකඩවර, කවිසි, උරුමුසි, ගිනිකන්ඩ, කමලා, දෙවිවර, දෙමළ යන යක්කු දැඩිමුණ්ඩ දේවතා බණ්ඩාරගේ අනුචරයෝ වෙති. දේවතාව බණ්ඩාර දෙවියෝ අලුත් නුවර දේවාලය විනාශ කරන්නට පැමිණි පරංගි සේනාවක් එළවා දැමුවේ ය. මාරගහේ රන්වන් මණ්ඩපය විනාශ කෙළේ ද මොහු ය. කාලි, කන්නගි, රාගනාද, ගොපලු පිල්ලි, ගිනිජල් ලවුදි ගිනිබ්‍රාඩි ආදීන් හා කඩවරයන් සතර දෙනා ද දේවතා බණ්ඩාරගේ අතවැසි යක්ෂයෝ ය. මේතෙම බුද්ධ, නාරාසණස් කන්ද, ශක්‍ර යන දෙවියන් හා සිව්වරම් දෙවියෝ ද, දේවතා බණ්ඩාරට ආධාරකාරයෝ වෙති. දැඩිමුණ්ඩ දේවතා බණ්ඩාර ගැන පවත්නා කථාන්තර කෙසේ වෙතත් අලුත් නුවර දේවාලය අරක්ගත් යම් දේවතාවකුගේ අනුහස් ගැන දඹදෙහි පුර පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු රජු පවා විශ්වාස කල බව අලුත්නුවර දේවාලයට සන්නස් පිට ගම්වර දීමෙන් පෙනී යයි. අලුත්නුවර දේවාලය පිළිබඳ කථාවෙහි සිංහල රජවරු කීපදෙනෙක් ම අලුත් නුවර දේවාලයට පිදවිලි ඔප්පු කර තිබේ. මහනුවර හතර දේවාලයටත් වඩා අලුත් නුවර දේවාලය පැරණි බව ඓතිහාසික ලියවිලිවලින් වැටහේ. දේවතා බණ්ඩාර දෙවියන්ට කැප කළ දේවාලයක් හඟුරන්කෙත රාජධානියේ ද ඇත්තේ ය. අලුත් නුවර මෙන් ම හඟුරන්කෙත ද ඇසළ පෙළහැර උත්සව දිනයන්හි දැඩිමුණ්ඩ දේවතා බණ්ඩාර දෙවියන්ගේ රන් ආවුද පෙළහැරෙහි වැඩමවති.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
දැඩිමුණ්ඩ බණ්ඩාර
'අලුත් නුවර දෙයියෝ' නමින් උඩරට පෙදෙස්හි මහා බලධාරී දෙවියෙක් හැටියට පුද සැලකිලි ලබා ඇති ආකාරය ගැන දීර්ඝ කථාවක් තිබේ. ලංකාවට ඉන්දියාවෙන් සංක්‍රමණය වූ අනික් බොහෝ දෙවිවරුන් මෙන් ම මොහු ද සොලීකරයෙන් (දකුණු ඉන්දියාවෙන්) පැමිණි අයෙකි. ඔහුගේ ප්‍රාදූර්භාවය ගැන කියන එක් කථාන්තරයකින් ඔහුගේ පියා පූර්‍ණක නම් යක් සේනාපති බව පෙනේ. පූර්‍ණක වනාහි විධුර ජාතක කථාවෙහි නම සඳහන් තැනැත්තා ය. නාලෙව එරංදතී නම් නාග කණ්‍යාවක් වූවා ය. වරුණ නා රජුගේ බිසව විමලා ය. බෝසත් විධුර පඬිදුන්ගෙන් බණ ඇසීමට ඇයට දොළක් ඇති විය. විධුර පණ්ඩිතයන් නා ලොවට පැමිණවීම සඳහා ඇගේ දියණිය වූ එරන්දතී නා මෙනවිය මහා බල සම්පන්න පූර්‍ණක නම් යක්ෂ සේනාපති කීවා ය. එරන්දතී ඔහුට සරණ කර දෙතොත් තමා විධුර පඬි නාලොවට පමුණුවන වගට ගිවිසියේ ය. ඒ අදහසට එරන්දතිය එකඟ වූවා ය. පූර්‍ණක ද විධුර පණ්ඩිතයන් නාලොවට ගෙන ගියේ ය. එරන්දතිය ගිවිස ගත් පරිදි පූර්‍ණක හා විවා වූවා ය. පූර්‍ණක යක්ෂයා හා එරන්දතී නාග කන්‍යාවගේ සහවාසයෙන් ඔවුන්ගේ පුතෙක් ලෙස දැඩිමුණ්ඩ බණ්ඩාර උපනි. සිදුහත් කුමරුන් බුදුවන විට එතුමන්ට විරුද්ධ ව යුදයට පැමිණි වස්වර්තී මාරායට බියෙන් එදා එහි රැස් වූ සියලු දෙවි දේවතාවුන් පැන ගිය ද දැඩිමුණ්ඩ මර සෙනඟ සමඟ සටන් කොට ජයගත්තේ ය. ඔහු ඒ සටනේ දී යොදාගත් එක ම අවිය ඔහුගේ රන් සැරයටියයි. එය රුවන් සෝලව හෝ රන්සොලුව නමින් දේවතා බණ්ඩාර උපත නම් පොතේ සඳහන් වෙයි. දැඩිමුණ්ඩගේ විර්‍ය්‍යවත්බව ගැන පැහැදුණු වෙසවුණු රජු උපුල්වන් දෙවියන් හමු වී දැඩිමුණ්ඩගේ වාසයට ලක්දිවින් තෝරාගෙන දෙවොලක් තනවා දෙන ලෙස කීයේ ය. මේ අනුව දැඩිමුණ්ඩ ලක්දිවට ආ බව විත්ති පොත්වල සඳහන් වී තිබේ. එසේ පැමිණි දැඩිමුණ්ඩගේ වාසය සඳහා දෙවොලක් තැනීමට සොයනුයේ සතර කෝරළයේ කඩුගන්නාව අසල කිරුන්ගන්දෙණිය තෝරාගනු ලැබී ය. එහි ගිය දැඩිමුණ්ඩ සිය බලය උඩරට රජුන්ට පෙන්වීම පිණිස එගමැ තිබුණු රාජකීය කිරිපට්ටියේ දෙනුන්ගේ කිරි 'ලේ' බවට හරවන ලදි. හීනයන් මඟින් මෙසේ වීමට හේතුව මේ විය යුතු යයි සිතූ රජතුමා පසු දින අලුයමැ පිරික්සන විට දැඩිමුණ්ඩගේ රන්සැරයටිය ගසා තිබෙන තැන දුටුවේ ය. ඒ අවට එළිපෙහෙළි කරවා දෙවොලක් කරවන්නට පටන් ගත්තේ ය. අලුතින් නුවරක් ඉදිවිය. එහි දෙවියන් වෙනුවෙන් තුන්මහල් පහයක් ද සඳුන් කුඩමක් ද දික් ගෙයක් ද තනවා මලුව සම කරන්නට පටන් ගත්තේ ය. එහෙත් එයට මහත් බාධාවක් වූයේ එහි මැද තුබූ මහගලකි. එම ඉවත් කරවන්නට කොතෙක් උත්සාහ දැරුව ද නොහැකි වී මන්දෝත්සාහි වී සිටිය දී දැඩිමුණ්ඩ බණ්ඩාර ඉන්දියාවට පණිඩිඩ යවා බංගල, කවුඩි, මල්ල, ගොනඩි, ජාවක, කාවෙරි ආදි රටවලින් යක් මෙහෙකරුවන් කැඳවා එම මහගල් පව්ව ඉවත් කරවනු ලැබී ය. ගල ඉවත් කරවීමෙන් පසු විදේශීය කම්කරුවන්ට ආපසු යන්නට නියෝග කළ නමුත් ඔවුන් එසේ යන්නට අකමැති බව පවසමින් මේ රටේ ම නවතින්නට ඉඩහරින සේ ඉල්ලා සිටියහ. එසේ ඉල්ලීමට හේතු විමසූ විට තමන් හා හිතවත් වූ රූමත් කතුන් හැර දා යා නොහැකි බව කීහ. එවිට තම සැරයටිය උන් වෙත අමෝරා වහා රටින් පිටවන සේ අණ කළේ ය. ඒ අණ නොයික්ම විය හැකි වූ යක්ෂ සේනාව පලා ගියා ය. මේ පුවත් 'දැඩිමුණ්ඩ දේවතා විත්ති' නම් පොතේ සඳහන් කරුණු ය. එදා එසේ ලක්දිවට අරක්ගන්නට සිටි යක්ෂ සමූහය පලවා හැරීමෙන් ඉක්බිති දැඩිමුණ්ඩ අලකාපුරයට ගොස් වෙසවුණු බැහැදැක වරම් ලබා කිරි මුහුද මැඳින් ආපසු ලක්දිවට ගොඩබැස සමන්ගිරි පියසට අධිපති සුමන සුරිඳු වෙත පැමිණ ඔහුගෙන් ද අවසර ලැබ විෂ්ණු දෙවියන් ද හමු වී දිව්‍යමය දුන්නක් තිළින වශයෙන් ලැබ අලුත් නුවර ස්ථිරව නැවතුණේ ය. අලුත්නුවර දෙවියන්ගේ හැඩරුව විස්තර කරන තැන මෙසේ සඳහන් ය. රත් පැහැ සිරුර ඇත්තේ ය. කෙස් කළඹ දික් ය. එය සපුමලින් සරසා තිබේ. තුන් පොටකින් යුත් රන් සළුවක් හඳී. අත් රන් දමින් සැරසුනි. ගෙලෙහි මුතු දම් ය. දෙවුර සළුවෙන් වසා ඇත. දකුණු අතෙහි නිල් පැහැති වේ වැලකි.
(කර්තෘ: හපුගොඩ සුමනතිස්ස ස්ථවිර)
(සංස්කරණය නොකළ)
